De reus van Lutjebroek

Lutjebroek is een dorp in de gemeente Stede Broec in West-Friesland. In Lutjebroek ligt de P.J. Jongstraat. Deze dorpsstraat is vernoemd naar de held Pieter Janszoon Jong. Deze man was een oorlogsheld van groot formaat. Niet alleen zijn daden als oorlogsheld maakte hem van groot formaat. Door zijn lengte van twee meter en vier centimeter werd hij de reus van Lutjebroek genoemd. Pieter Jong nam deel aan de oorlog tussen Italië en de Pauselijke Staat. Hij meldde zich in 1865 aan als vrijwilliger voor de Pauselijke zoeaven. Dit is het verhaal van de Pauselijke zoeaaf Pieter Janszoon Jong en zijn strijd tegen de eenwording van Italië.

De Pauselijke staat

De Kerkelijke of Pauselijke staat zoals we die nu kennen is ongeveer 0,44 km2 groot en is Vaticaanstad. Dit is echter niet altijd zo geweest. Italië was voor 1870 verdeeld in verschillende staten. Florence, Venetië, Genua, Napels en Sicilië waren een aantal van deze staten. In de 15de eeuw bereikte de pauselijke staat haar grootste omvang. Het gebied liep van Ferrara in het Noorden van Italië tot Ceprano in het Zuiden onder Rome. De Pauselijke staat sneed het schiereiland Italië door tweeën. Hoewel we ons dat nu moeilijk voor kunnen stellen was de Paus naast een geestelijk leider ook een wereldlijk leider die oorlog kon voeren voor land en politiek gewin.

Risorgimento

De Franse revolutie had aan het begin van de 19de eeuw in het hele Italiaanse schiereiland sporen achtergelaten. Het idee van vrijheid, gelijkheid en broederschap nam in populariteit toe. Napoleon Bonaparte had in verschillende staten van het Italiaanse schiereiland gezorgd voor doelmatige en moderne wetgeving en een nationaal bewustzijn. De roep om een eenwording van de Italiaanse staten werd groter. Risorgimento betekent wederopstanding. Er werd hiermee naar het verleden verwezen om trots te vinden in het Romeinse Rijk en de opkomst van de Renaissance.
Na de golf van Liberalisme, waarbij in veel landen een grondwet werd opgesteld en de macht van de vorsten werd ingeperkt, had ook Piedmont-Sardinië in 1850 een Liberale Grondwet en regering aangenomen. De koning van Piedmont-Sardinië was Victor Emanuel II die een voorstander was van een verenigd Italië. In 1860 wist Victor Emanuel II Lombardije te binden aan zijn Koninkrijk en sloten verschillende Midden-Italiaanse staten zich bij hem en zijn koninkrijk aan.

Garibaldi

In 1833 sloot een officier uit de marine van Piedmont zich aan bij de politiek nationalistische beweging genaamd “Jong Italië” dat voor een eenwording van heel Italië streed. Na een carrière als guerrilla in een oorlog met Oostenrijk, en een opstandeling tegen de paus in Rome verzamelde hij in 1860 een vrijwilligersleger van 1089 mannen. Deze 1089 mannen droegen rode hemden en werden dan ook de roodhemden genoemd. Garibaldi veroverde met zijn roodhemden zuidelijk Italië in 1861 en droeg deze over aan koning Victor Emanuel II

Op 17 maart 1861 werd het Koninkrijk Italië Uitgeroepen.

Oorlog en oproep

In 1859 en maart 1860 stemden een aantal regio’s die tot dan toe aan de Pauselijke staat behoorden tot toetreding tot een Italiaanse eenheidsstaat met Koning Victor Emanuel II aan het hoofd, en vertrokken uit de Pauselijke staat. Koning Victor Emanuel II trok nog in datzelfde jaar met soldaten de regio’s binnen die hadden gekozen voor de eenheidsstaat Italië. Dit leidde ertoe dat Koning Victor Emanuel II werd geëxcommuniceerd en Paus Pius IX een oproep deed aan alle ongehuwde katholieke mannen in de wereld om te komen strijden voor de onafhankelijkheid (en herstel) van de Pauselijke staat. De Fransen hadden sinds 1849 echter een troepenmacht van Franse soldaten gelegerd in het gebied bij Rome. De daadwerkelijke aanval op Rome en verovering door koning Victor Emanuel II zou leiden tot een oorlog met Frankrijk. Koning Victor Emanuel II liet daarom het gebied Lazio met daarin Rome verder met rust en liet dit gebied over aan de Paus. Als dank voor de Franse steun en afzijdigheid in dit conflict kregen de Fransen Savoy en Nice. In 1866 werden de Franse troepen echter teruggetrokken. In oktober 1867 viel Garibaldi met zijn Roodhemden aan.

Zoeaven

Zoeaven zijn hulptroepen. Oorspronkelijk traden, in de Franse kolonie Algerije, jonge Algerijnen in dienst van de kolonisator Frankrijk om te helpen en te ondersteunen. Hoewel er kleine verschillen zijn in de kleding van deze hulpsoldaten is het algemene kenmerk een exotische uitstraling en losjes hangende kleding. In Nederland leverde de oproep van de Paus ruim 3000 vrijwilligers op. Nederland leverde als protestants land vreemd genoeg wel de meeste vrijwilligers.
In 1865, op 24 jarige leeftijd besloot Pieter Jong uit Lutjebroek aan de oproep van Paus Pius IX en de Pauselijke staat in 1860 gehoor te geven en zich aan te melden voor de zoeaven. Hij reisde via Oudenbosch en Marseille naar de Pauselijke staat.

De heldendaden van de reus van Lutjebroek in de slag om Montelibretti (13 oktober 1867)

In de slag bij Monte Libretti op 13 oktober 1867 kwam Pieter Jong en ongeveer honderd van zijn mede zoeaven tegenover een leger van ongeveer twaalfhonderd roodhemden van Garibaldi te staan. In de veldslag raakte Pieter zijn munitie op. Dit stopte hem echter niet met vechten tegen de roodhemden. Zonder munitie sloeg deze reus nog zeker veertien roodhemden de hersenen in met zijn geweerkolf voordat hij sneuvelde. Dit wapenfeit maakte hem tot een held. Uiteindelijk verloren de Zoeaven deze slag tegen de overmacht aan roodhemden.

Mentana en de val van Rome

De roodhemden van Garibaldi werden op 3 november 1867 verslagen in de veldslag bij Mentana door een Pauselijk en snel aangevoerde Franse troepen.
Uiteindelijk trokken de Fransen zich weer terug uit de Pauselijke staat in augustus 1870 vanwege de Frans-Duitse oorlog die uitgebroken was. De Italiaanse staat profiteerde hiervan door de Pauselijke staat aan te vallen en te verslaan. Op 20 september 1870 veroverde Italië Rome.

Tot aan de Tweede Wereldoorlog waren de wapenfeiten van Pieter Janszoon Jong nog leerstof in het Katholiek onderwijs.

Lees verder

• Hoe je van bier drinken een held wordt (Jantje van Sluis)
• Overwinnen of sterven (majoor Landzaat)