Homo floresiensis: de Floresmens

In 2003 werd er in Indonesië een uitgestorven mensensoort ontdekt: de Floresmens. Door de dwerggroei worden ze ook wel ‘Hobbits’ genoemd. Dorpelingen op het eiland Flores beweren dat er vroeger aapmensen in het bos hebben gewoond. Het is niet zeker dat de Floresmens een aparte mensensoort was, er zijn uiteenlopende bewijzen dat het wel of niet een aparte soort zou zijn.

Floresmens

De Floresmens leefde ongeveer 15.000 jaar geleden. Wanneer de eerste mensachtigen op Flores aankwamen, staat niet vast. Waarschijnlijk minimaal 1 miljoen jaar. De Floresmens heeft dus ook geleefd ten tijde dat de moderne mens rondliep. Op het Indonesische eiland Flores in een grot werden in 2003 acht skeletten gevonden. Slechts één hiervan had nog een schedel. Ook zijn er 48 stenen werktuigen gevonden onder een dikke laag vulkanisch gesteente. De skeletten zijn vele onderzoeken ondergaan. Hieruit kwamen bevindingen die sterk van elkaar konden verschillen, waardoor er veel onenigheid is ontstaan.

Uiterlijk

Het meest opmerkelijke aan het uiterlijk van de Floresmens is dat ze niet groter werden dan 1 meter, vandaar de naam Hobbit. De herseninhoud is klein (430 millimeter), en waarschijnlijk niet zo klein als eerder werd gedacht (380 milliliter). De armen waren relatief gezien iets langer dan die van de moderne mens. Verder had de Floresmens dikke wenkbrauwogen, een plat voorhoofd en nauwelijks een kin. De voet leek in een opzicht heel menselijk, maar ook op die van een aap: de ‘grote’ teen die heel is en de andere tenen lang en gekromd. De vondsten zijn van een volwassene persoon, wat te zien is aan de samenstelling en de slijtage van het gebit. Het is dus geen kind, wat voor de hand ligt aan de lengte.

Aparte mensensoort of ‘zieke’ moderne mens?

Sinds 2003 zijn vele wetenschappers bezig geweest met onderzoeken en testen om te bepalen wat voor soort mens de Floresmens is geweest. Hierover is er een langdurig wetenschappelijk debat.

Aparte mensensoort

Een paar studies hebben aangetoond dat de Floresmens tot een aparte mensensoort moet worden gerekend, de Homo floresiensis. Deze soort zou een vroege afsplitsing zijn van Homo erectus, het soort voor de Homo sapiens (moderne mens). De dwerggroei zou een gevolg zijn van de evolutie op het eiland. Het is niet duidelijk hoe de mensensoort op het eiland Flores terecht is gekomen. Alles wat leeft op het eiland moet via de zee zijn gekomen. Misschien konden ze vlotten bouwen of zijn ze aangespoeld door een tsunami. De Floresmens is mogelijk aan zijn einde gekomen door vulkaanuitbarstingen als gevolg waarvan dikke aslagen in de grot zijn afgezet.

Moderne mens met ontwikkelingsstoornis

Recent is er in 2014 bekend gemaakt dat de Floresmens mogelijk de moderne mens was met het syndroom van Down. De korte dijbenen en het kleine hersenvolume wijzen op een verstoorde groei, wat een gevolg is van het syndroom van Down. Als de groei van de Floresmens is verstoord door dit syndroom, zou de lichaamslengte bij normale dijbenen zijn uitgekomen op 1,26 meter. Klein uitgevallen bewoners van het eiland Flores hebben een vergelijkbare lengte. Het nieuw ontdekte hersenvolume van 430 milliliter komt ook voor bij mensen Flores met het syndroom van Down. Omdat er maar een schedel is gevonden, zou het kunnen zijn dat deze Floresmens de enige was met dit syndroom. Andere menselijke resten die in de grot werden gevonden laten niet alle kenmerken zien.

Dorpsverhalen

Op Flores doen verhalen de ronde over aapachtige kleine mensen. Kinderen worden gewaarschuwd voor de ‘’Ebu Gogo’’, wat letterlijk de vraatzuchtige oma betekent. Ze leeft in het bos en steelt voedsel van de akkers en neemt soms ook kinderen mee. Dorpelingen vertellen dat de aapmensen op een dag een baby meenamen. De mensen werden zo woest, dat ze gedroogde palmvezels naar de grot van de aapmensen brachten. Toen ze de palmvezels aannamen, staken de dorpelingen deze in brand en keken toe hoe de aapmensen verbrandden in hun grot.

Conclusie

Is het een nieuwe soort, de Homo Floresiensis, of een Homo sapiens met het syndroom van Down? Helemaal zeker is het nog niet, maar de meeste bewijzen wijzen uit dat de Floresmens het syndroom van Down had. De verhalen die de mensen in Flores vertellen beweren echter wat anders. Het is aan onderzoekers om dit uiteindelijk met een zekerheid vast te stellen.