De grote depressie van 1929

De grote depressie was een ernstige, wereldwijde depressie begonnen in 1929 en in veel landen durende tot eind jaren ’30. Het is de meest ernstige depressie van de 20e eeuw geweest. Vaak wordt het als voorbeeld gegeven in welke mate een depressie gevolgen kan hebben voor de bevolking. De depressie had grote gevolgen voor het inkomen, de internationale en nationale handel en de werkeloosheid. De initiële aanleiding was een beurskrach op 29 oktober 1929 (genaamd Zwarte Dinsdag).

Het begin

Gedurende eind jaren 20 was het zeer makkelijk om met geleend geld aandelen te kopen. Dit resulteerde in een aandelenbubbel, die in oktober 1929 uiteen spatte. Gezien de onzekerheid in deze periode ontstond er een zogenaamde run op banken, mensen wilden zo snel mogelijk het geld van hun rekening halen. De banken waren hier onvoldoende op voorbereid, resulterend in faillissement.

Oorzaken

Er worden verschillende oorzaken beschreven voor het begin van de depressie. Genoemd worden de verminderde consumptie, het uitblijven van grote uitgaven van de overheid en minimale controle bij banken. De ontstane deflatie zorgde ervoor dat mensen liever het geld bewaarden dan het uit te geven.

Keynesiaanse benadering

Deze volgt de theorie van de Britse econoom John Maynard Keynes. Zijn idee was dat de verminderde productie van het hele land de oorzaak was van de afname in inkomen en de hoger dan gemiddelde werkeloosheid. Hij verwachtte dat wanneer de bestedingen van de private sector in deze mindere tijden wordt overgenomen door de overheid een land uit een recessie kan raken. Zijn advies aan de overheid was om meer uit te geven en de belasting te verlagen.

Monetaristen

De monetaristen waren een groep die van mening was dat de Grote Depressie veroorzaakt werd door een monetaire contractie. Hierbij zijn instituten minder geneigd om onder andere onderling geld uit te lenen. Dit was het gevolg van het failliet gaan van de New York Bank of United States. Zij gaan er vanuit dat het gunstig is om een failliet gaande bank overeind te houden, bijvoorbeeld door subsidie van de overheid.

Huidig handelen bij depressie

Op dit moment zijn overheden meer geneigd om in te grijpen bij een dreigende, of aanwezige depressie met middelen om bijvoorbeeld de economie te bevorderen. Banken die failliet dreigen te gaan worden vaak ondersteund. In 1929 was men veel conservatiever met handelen en verwachtte men dat de crisis zichzelf op zou lossen, dit omdat de sterke banken overeind zouden blijven.

Fisher

Irving Fisher, een Amerikaanse econoom, was overtuigd dat de grote depressie een gevolg was van te veel schulden in combinatie met deflatie. Dit zou resulteren in speculatie en zogenaamde bubbels. Vlak voor de crisis was het mogelijk om 9$ te lenen voor elke 1$ op de bank. Dit leidde tot grote speculatie. Deze bankschulden werden minimaal afbetaald. In ongeveer 1,5 jaar tijd faalden 744 banken in de VS.

Herstel

Een groot deel van de landen in de wereld herstelden rond 1933. In de VS duurde het tot 1940 voordat de BNP van 1929 werd bereikt. Voor veel landen was de grote depressie een reden om de gouden standaard te verlaten.
 

Gevolgen voor individuele landen

Duitsland

De republiek van Weimar was ernstig geraakt door de depressie. Amerikaanse leningen aan Duitsland werden stop gezet en de werkeloosheid steeg naar een hoog niveau resulterend in extremisme. Toen de werkeloosheid 30% was, rond 1932, ontstonden onder andere de NSDAP (Nationaal Socialistische Duitse ArbeidersPartij) en de KPD (Communistische Partij)

Nederland

In ons land duurde de depressie van 1933-1936, beduidend langer dan in de meeste andere landen. Het had een geleidelijker begin vergeleken met de VS. Mogelijk speelt het langdurig vasthouden aan de gouden standaard een rol bij de duur van de crisis. Fascisme was destijds in opkomst, resulterend in de oprichting van de NSB. Er was enige toename van onrust, echter een toename van stakingen bleef tijdens de crisisjaren uit. In 1938 vond een verandering plaats, er werd destijds geïnvesteerd in het leger in verband met een toename van vijandigheid vanuit Duitsland.

Sovjet Unie

De Sovjet Unie heeft als communistische staat met zeer weinig internationale handel een stabiele groei doorgemaakt. In het Westen werd dit destijds gezien als een succesvol systeem.

Vergelijking recessie 2007-2008

Soms wordt de grote depressie vergeleken met de recessie van 2009. Echter geeft de gouden standaard destijds vergeleken met het huidige soepele monetaire beleid een compleet ander soort economie. De toename van de werkeloosheid en het uitblijven van herstel waren tijdens de grote depressie ernstiger.