Vakantie vieren in de jaren dertig

In de jaren dertig van de vorige eeuw waren er verschillende mogelijkheden om vakantie te houden. Wie geld genoeg had, verbleef in een hotel of boekte een geheel verzorgde reis. Wie minder te besteden had, ging een dagje naar zee, bezocht een stad of ging kamperen. Kamperen was goedkoop. Je kocht een stuk zeildoek, naaide een tentje, laadde je spullen op de fiets en vertrok naar een kampeerterrein.

Reizen op de vélocipède

Het kamperen als vorm van vakantie vieren was ontstaan in Engeland. Welgestelden fietsten in de 19e eeuw van het ene hotel naar het andere op hun vélocipèdes – groot wiel voor, klein wiel achter. Hun koffers stuurden ze vooruit, eventueel vergezeld van een bediende. Rond 1880 kwam er een fiets op de markt met twee even grote wielen en een bagagedrager. Dat vergemakkelijkte het reizen, want nu konden zij zelf hun spullen meenemen.

‘Lichtgewicht’ tentjes

In de hotels werd het intussen steeds drukker en hotelhouders zetten soms een tent neer om hun gasten te kunnen herbergen. Dat bracht reizigers op het idee om zelf een tent mee te nemen. De Engelse kleermaker T.H. Holding zag daar brood in en ontwierp een – voor die tijd ̶ lichtgewicht tentje dat je op de fiets kon vervoeren. Holding richtte tevens de eerste Camping Club ter wereld op. De Nederlander Carl Denig, die daar lid van was, kwam daarna met een Nederlandse variant: de Nederlandse Toeristen Kampeer Club. Daarvan werden vooral jonge mannen lid die een fiets konden betalen en tentdoek uit Engeland konden importeren. Daarvan lieten ze een tent naaien en het kamperen kon beginnen.

Landloperij

Zo eenvoudig als het leek, was het echter niet. Veel gemeenten verboden het neerzetten van een tent in een weiland of een bos. Ze noemden het kamperen landloperij. Gemeenten die wel toestemming gaven, lieten de aspirant kampeerder eerst om goedkeuring vragen bij de eigenaar van de grond en daarna op het gemeentehuis zowel een kampeervergunning als een verklaring van goed gedrag afhalen. Wie voorzien was van de juiste papieren en een paar guldens betaalde, mocht twee nachten kamperen. Langer was niet toegestaan.

Politiecontrole

In 1924 of 1925 werd het eerste kampeerterrein geopend, Saxenheim in Vierhouten. In de loop van de jaren twintig nam het aantal kampeerterreinen toe. In de Noord-Hollandse plaats Bakkum bijvoorbeeld, waar de gemeente in 1928 drie toiletgebouwen, een wasgelegenheid en een wachtershuisje plaatste aan de Zeeweg. Op deze plaats zetten de eerste kampeerders al in 1914 hun tenten neer in een bos tegenover een boerderij. Bij de boer haalden ze melk en stro, waarmee ze hun meegebrachte zakken vulden.

Toen er een kampeerterrein werd geopend, kwamen er ook regels. Zo verbleven jongens en meisjes op aparte terreinen en mochten zij zich ’s avonds niet ophouden in elkaars tenten. Een vrouwelijke politieagent ging laat in de avond alle tenten langs en controleerde of er geen jongens in het meisjesgedeelte waren achtergebleven en andersom.

Kampeercursus

In de loop van de jaren dertig nam de populariteit van het kamperen toe, ook bij de minder welgestelden. Steeds meer mensen kregen van hun werkgever vakantiedagen en sommige werkgevers betaalden ook een vakantietoeslag. In 1920 had 45% van de werknemers een aantal vrije dagen en dat aantal steeg tot 74% in 1939.
Er kwamen steeds meer kampeerterreinen en tentdoek was intussen in Nederland te koop, zodat de aspirant-kampeerder zelf een tentje kon naaien.
De ANWB bood kampeercursussen aan. Daar werden vragen beantwoord als: hoe houd je het gras onder je tent goed? En: waar laat je je afval? Je leerde koken op een primusbrander en je tent stormvast neerzetten. Tot 1974 heeft de ANWB deze cursussen aangeboden.
In 1936 voerde de overheid de kampeerkaart in, een verplichte registratie van iedereen die wilde kamperen.

Kampeerwagens

In de loop van de jaren dertig kreeg de tent er een concurrent bij in de vorm van de kampeerwagen of caravan. De eerste kampeerwagens zagen er net zo uit als woonwagens en moesten ook door paarden getrokken worden. In 1929 bouwde ir. F. Hausbrand een caravan voor eigen gebruik. Hij noemde hem de Hauscar. Vijf jaar later bracht Jan Kip de Kip Caravan op de markt. Vooralsnog bleef de verkoop van kampeerwagens beperkt vanwege de hoge kosten.

Op reis met Van Gend & Loos

Naast kamperen bleef de meerdaagse, verzorgde reis in trek. Zo kon men bij de Nederlandsche Reisvereeniging allerlei vakanties boeken. Twee dagen naar Putten bijvoorbeeld voor f 4,50 of drie dagen naar Lunteren voor f 6,25. Langere reizen waren ook mogelijk, zoals zes dagen naar het Montferland voor f 40,00 of enkele dagen naar Valkenburg en Maastricht voor f 29,50. Die reis was populair, want er hoorde een uitstapje naar de Eifel of de Ardennen bij en dan passeerde je de grens. Het vervoer vond plaats met een bus van de firma Van Gend & Loos.

Slapen in een jeugdherberg

Jongeren ten slotte konden vanaf 1927 overnachten in een jeugdherberg. In dat jaar werd namelijk de eerste Nederlandse jeugdherberg geopend in een verbouwde molen in Ouderkerk aan de Amstel. Een vader en een moeder zwaaiden er de scepter. Het verblijf was goedkoop, omdat de gasten corvee moesten doen: aardappels schillen, vloeren dweilen en ramen zemen. Dat drukte de kosten.
Na het oprichten van de Nederlandse Jeugdherberg Centrale in 1929 werden er in de jaren dertig verschillende nieuwe jeugdherbergen geopend. De oudste nog bestaande jeugdherberg is die in Rhijnauwen bij Bunnik. Deze werd in 1933 geopend.

Vakantie bleef uiteindelijk in de jaren dertig slechts mogelijk voor een minderheid. De meeste mensen gingen alleen dagjes uit, naar familie, naar het strand of de dierentuin. Door de crisis was er in veel gezinnen geen geld voor vakantie. De jaren dertig waren vooral de jaren van de goedkope vakanties met kamperen als de belangrijkste vorm.