Markies de Lafayette, de held uit de Amerikaanse Revolutie

Markies de Lafayette (1757-1834), was een bekende Franse generaal, staatsman en held uit de Amerikaanse revolutie. Hij was in zijn tijd een van de meest bekende personen van Frankrijk. Wie was deze markies die als held van de Amerikaanse Revolutie en als twijfelachtige figuur van de Franse Revolutie wordt beschouwd?

Jeugd

Marie Joseph Paul Yves Roch Gilbert du Motier de la Fayette werd geboren in 1757 in de Franse Auvergne als telg van een adellijke familie. Hij was de zoon van Markies Michel du Mortier en Marie de la Riviere. De familie was meer bekend onder hun adellijke titel La Fayette, genoemd naar een landgoed dat zij in hun bezit hadden. Als jongeman studeerde hij drie jaar aan het Collège du Plessis, een voorname middelbare school in Parijs. In 1771 trad hij toe tot het Franse leger en in 1776 vertrok hij uit actieve dienst.

Huwelijk

In 1773 trouwde hij met Adrienne de Noailles met wie hij tot haar dood gehuwd zou blijven. Zij kregen drie kinderen. De jonge Lafayette was niet erg geïnteresseerd in de politiek maar wel in het soldatenleven.

Amerikaanse Revolutie

Omdat hij de Amerikaanse opstandelingen graag wilde helpen tegen Groot-Brittannië, de grote vijand van Frankrijk, trad hij bij het uitbreken van de Amerikaanse Revolutie in 1776 toe tot het Amerikaanse vrijheidsleger onder leiding van George Washington. Zijn daad had meer te maken met zijn jeugdige enthousiasme voor het soldatenleven dan met politieke betrokkenheid. Koning Lodewijk XVI weigerde echter om Lafayette te laten gaan maar deze ging toch op eigen kosten. Hij werd de aide-de-camp (adjudant) van George Washington. Hij kreeg het bevel over een afdeling van de Amerikaanse vrijheidstroepen na succesvolle gevechten tegen de Engelsen.

Hij stelde Washington voor om de oorlog vanuit Canada te gaan voeren maar zijn plan werd niet aangenomen. Lafayette werd naar Frankrijk gestuurd om te zorgen voor meer Franse steun. Hij werd bij binnenkomst meteen gearresteerd omdat hij de opdracht van de koning om niet naar Amerika te gaan, genereerde had. De koning wilde echter wel uit eerste hand van hem vernemen hoe de situatie was in de (nog) Britse kolonie en ontbood hem naar Versailles. De Franse regering nam niet alle voorstellen over maar zond hem wel weer uit naar Amerika waar hij de leiding kreeg over de Franse hulptroepen. Hij kreeg de rang van generaal-majoor. In 1783 moesten de Engelsen die onder leiding stonden van Charles Cornwallis zich overgeven bij Yorktown. Met deze overgave was de Amerikaanse Revolutie ten einde.

Terugkeer in Frankrijk

Lafayette werd bij zijn terugkeer in Frankrijk als een held onthaald. Hij werd brigadegeneraal in het Franse leger. Lafayette was door zijn verblijf in Amerika bekend geraakt met de principes van de Verlichting. Hij werd daardoor een voorstander van het beperken van het vorstelijk absolutisme onder koning Lodewijk XVI. Hij werd onder meer lid van de Vergadering van Notabelen en van de Staten-Generaal als afgevaardigde van de adel.

Franse Revolutie

Lafayette werd nationaal bekend vanwege zijn rol tijdens de Franse Revolutie. Hij was als lid van de Staten-Generaal de initiatiefnemer van de wereldberoemde “Verklaring van de rechten van de Mens en Burger” die in 1789 werd aangenomen. Op 14 juli 1789 werd de gehate Bastille bestormd door woedende Franse burgers. Deze datum is feitelijk het begin van de Franse Revolutie. Op dat moment was Lafayette commandant van de Nationale Garde die onder meer tot taak had de koning en zijn gezin te bewaken. Hij speelde eigenlijk een dubbele rol omdat hij zowel aan de kant van koningshuis als het volk stond. Steeds weer moest hij zich in een spagaat bewegen om de steun van beiden niet te verliezen. Toen het volk optrok naar de koninklijke residentie Versailles werd hem verweten dat hij onvoldoende had gedaan om dit tegen te houden. Hierdoor raakte hij uit de gunst van het koningspaar. Zijn pogingen om de Franse Revolutie in een gematigd vaarwater te brengen, liepen op niets uit. Zijn populariteit was verdwenen en na het neerslaan van een grote muiterij in de stad Nancy was zijn rol eigenlijk uitgespeeld.

In 1792 begon de oorlog tegen Oostenrijk en Pruisen. Lafayette werd commandant van een van de Franse legers. Hij bleef echter een dubbelrol spelen die zijn positie onhoudbaar maakte. In juli 1792 werden de Tuillerieen - waar de koninklijke familie op dat moment woonde - bestormd door het volk. De koninklijke familie werd gevangen genomen en Lafayette vluchtte naar Oostenrijk.

Napoleon en de restauratie

Lafayette heeft een aantal jaren gevangen gezeten in Oostenrijk totdat Napoleon zijn vrijlating bewerkstelligde. In 1799 keerde hij weer terug naar Frankrijk. Onder het bewind van Napoleon leidde hij een teruggetrokken bestaan en koos aan het einde van Napoleons bewind weer voor de Bourbon-koning Lodewijk XVIII. Hij keerde weer terug op het politieke toneel en werd nog een aantal malen gekozen als afgevaardigde van een aantal districten.

Lafayette werd het symbool van gematigd republikanisme. Hij steunde in 1830 nog “de burgerkoning” Louis Philippe van Orléans en was nog even commandant van de Nationale Garde. In zijn laatste jaren werd hij vooral vereerd als de held van de Amerikaanse vrijheidsstrijd en de man die probeerde de Franse Revolutie te beteugelen. In 1834 overleed Lafayette op de leeftijd van 76 jaar.