Geschiedenis van de bouw van de Toren van Pisa

Wie aan de Italië of Toscane denkt, denkt aan de Toren van Pisa. De klokkentoren werd wereldwijd bekend, omdat hij scheef staat. Dus hoe lang en waarom staat de Toren van Pisa scheef? Een paar jaar na aanvang van de bouw werd geconstateerd dat de fundering deels in de grond wegzakte. De ondergrond was te drassig en de fundering bleek niet diep genoeg in de aarde te zitten. Toch ging men door met de bouw. Men begon al in de twaalfde eeuw aan de bouw, maar de toren was pas voltooid in de veertiende eeuw. De bouw heeft zo lang geduurd, omdat men manieren moest verzinnen om de scheve toren stabiel op te trekken. Daarnaast voerde Republiek van Pisa regelmatig oorlogen, dus kon er niet altijd aandacht worden besteed aan de toren.

Architect van de toren

Tot op heden is onbekend wie de beroemde Toren van Pisa heeft ontworpen. Lang is gedacht dat Bonanno Pisano (een twaalfde-eeuwse kunstenaar uit Pisa) samen met ene Guglielmo verantwoordelijk is voor de bouw van de toren. In 1820 werd een stuk gietwerk aan de voet van de toren ontdekt waar Pisano’s naam in stond. De vondst werd niet als concreet bewijs beschouwd dat Pisano verantwoordelijk was voor het ontwerp, aangezien het gietwerk ook een onderdeel kon zijn van de deur. In 2001 vergeleek een groep onderzoekers de werken van Diotisalvi (een twaalfde-eeuwse architect uit Pisa) met de toren. De constructie van onder andere Diotisalvi’s klokkentoren ‘San Nicola’ en de doopkapel die beide in Pisa staan, zijn erg vergelijkbaar met de scheve toren. Er wordt vermoed dat Diotisalvi ook de architect is geweest van de Toren van Pisa.

De bouw van de Toren van Pisa

De aanvang

Op 9 augustus 1173 werd begonnen aan de bouw. Als eerste werd een marmeren vloer aangelegd. Hierop kwam de basis te staan die een buitendiameter kreeg van ruim vijftien meter en binnendiameter van zeven meter. Vervolgens werden op de basis de zeven verdiepingen geplaatst.

Toren al vroeg scheef
Toen de tweede verdieping werd aangelegd in 1178 begon de toren te zinken. Dit was te wijten aan de basis die in een drassige, zwakke, onstabiele ondergrond was geplaatst en ook omdat de fundering slechts drie meter diep in de grond zat. Als gevolg werd de bouw stopgezet. De Republiek van Pisa hield zich daarna voornamelijk bezig met de gevechten die er constant heersten tussen de republiek en de onafhankelijke staten: Republiek van Genoa (de huidige regio Liguria en een deel van het eiland Corsica), Republiek van Lucca (gelegen in centraal Italië) en de Republiek van Florence (dat de huidige stad Florence beslaat).

Hervatting in 1272

Voordat de bouw kon worden hervat moest bouwmateriaal worden verzameld. In 1264 trok de Italiaanse architect Giovanni di Simone met 23 werknemers de bergen in om marmer uit te hakken voor de toren. In 1272 werd de bouw hervat de bouw onder begeleiding van Di Simone. Er werd meer mortel (een specie dat wordt gebruikt om te metselen bestaande uit zand en kalk) gebruikt bij de bouw van de volgende verdiepingen om de toren te stabiliseren. In 1284 brak opnieuw oorlog uit tussen Pisa en de Republiek van Genoa (De slag bij Meloria), waardoor de bouw tijdelijk stil kwam te liggen.

De laatste verdiepingen en de klokkenkamer

De zevende en laatste verdieping werd in 1319 voltooid. Om de verdere kanteling van de toren te compenseren, werden de bovenste verdiepingen aan een zijde langer dan aan de andere zijde. De klokkenkamer werd in 1372 toegevoegd en was gemaakt door de Italiaanse kunstenaar en architect Tommaso di Andrea Pisano. De klokkenkamer was een combinatie van de Gotische en Romaanse architectuurstijl. De Gotische architectuurstijl was erg populair in de twaalfde tot en met de veertiende eeuw en werd gezien als een vernieuwende stijl sinds de val van het West-Romeinse Rijk in 476 n.Chr. De Romaanse architectuurstijl was afgeleid van de bouwkunst in Rome en werd veel toegepast rond het jaar duizend tot de twaalfde eeuw. De Toren van Pisa was met deze stijl in gedachten ontworpen, dus paste Pisano zijn ontwerp daar op aan. In de klokkenkamer werden zeven bellen geplaatst, één voor elke noot van de toonladder. De laatste en tevens zwaarste bel van maar liefst 652 kilogram kwam in 1655 in de klokkenkamer te hangen en met die installatie was de toren voltooid.

Uiterlijk van de Toren van Pisa

De marmeren toren heeft in totaal acht verdiepingen. De hoogte vanaf de grond is 55,86 meter aan de ene zijde en 56,67 meter aan de andere zijde. In totaal weegt het bouwwerk ongeveer 14,500 ton en staat 3,99 graad uit het lood. Dit houdt in dat het midden van de top 3,9 meter buiten het midden van de basis van de toren staat.

De toren in de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de toren in gebruik genomen door de Duitsers als een observatiepost. De Amerikaanse sergeant Leon Weckstein werd naar Pisa gestuurd om dit te bevestigen. Hij zag de toren en was zo onder de indruk dat hij het bevel afblies om Pisa te bombarderen.

Rechtzetten

Meerdere malen is geprobeerd om te voorkomen dat de toren blijft kantelen. In 1964 vroeg de Italiaanse regering om hulp om de toren recht te zetten. Echter, de toren was zo’n toeristische trekpleister geworden vanwege zijn scheve toestand dat men ervoor koos om de huidige kanteling te behouden. Ter versteviging werd achthonderd ton aan loden platen toegevoegd als tegengewicht.
In 1989 werd Italië geschokt door de abrupte instorting van een elfde-eeuwse toren in Pavia, ruim tweehonderd kilometer ten westen van Pisa. In 1990 werd de Toren van Pisa gesloten en werd een uitgebreid onderzoek gestart over de mogelijke instorting van de toren. De zware bellen werden uit de toren gehaald en uit veiligheidsredenen werden nabijgelegen woningen ontruimd. Er werd gekozen om de toren iets rechter te zetten om instorting te voorkomen. 38 kubieke meter grond met een gewicht van zeventig ton werd verwijderd onder het hoogste deel van de basis. Hierdoor kwam de toren 45 centimeter rechter te staan; in dezelfde positie als in 1838. In 2001 werd de toren weer geopend voor publiek en werd de toren voor de komende driehonderd jaar als stabiel verklaard. In 2008 werd deze uitspraak al gecorrigeerd. De toren zou stabiel zijn voor tweehonderd jaar.

Bezoek

De bijzondere toren is in 1987 op de Werelderfgoedlijst van Unesco geplaatst. Toeristen kunnen de toren bezoeken en de 296 treden beklimmen. Aangeraden wordt om een reservering te plaatsen, omdat de toren een erg populaire bezienswaardigheid is in Pisa. Kinderen jonger dan acht jaar mogen de toren niet beklimmen vanwege veiligheidsredenen (ook niet onder begeleiding van een volwassene). Een kaartje kost €18, - per persoon (vanaf acht jaar). De toren is het hele jaar door geopend op elke dag van de week. De openingstijden variëren sterk:

• November en februari: 09.45-17.15 uur (op 1 november van 9.00-18.00 uur)
• December – januari: 10.00-17.00 uur (tijdens 5 – 8 december van 09.00-18.30 uur, tijdens 21 december – 6 januari van 10.00-19.00 uur)
• Maart: 09.00-18.00 uur (tot de 23ste), 09.00-19.00 uur (23 – 29 maart), 08.30-20.00 uur (vanaf 30 maart)
• April – september: 09.00-20.00 uur (op 16 juni van 08.30-17.30 uur, tijdens 17 juni – 31 augustus van 08.30-22.00 uur)
• Oktober – november: 09.00-19.00 uur

De genoemde openingstijden en prijzen gelden voor 2017