Vespasianus: zijn urinebelasting en het Colosseum

Door de eeuwen heen zijn er veel verschillende belastingen geheven. Een van de meest merkwaardige is de urinebelasting. De urinebelasting is een belasting op urine die verkocht werd aan verschillende partijen die urine konden gebruiken in hun productieproces. Toen keizer Vespasianus aan de macht kwam heeft hij een belastinghervorming doorgevoerd. Nieuwe belastingen werden ingevoerd en anderen afgeschaft. De keizer had geld nodig om Rome te herbouwen. Veel gebouwen waren in slechte staat en ernstig vervallen door de brand die er aan het einde van keizer Nero zijn bestuur had gewoed. Vespasianus had ook geld nodig om het Colosseum te bouwen, daarmee kon hij zijn imago opkrikken. Zijn beleid maakte dat de staatsschuld teruggedrongen werd en Rome opnieuw herrees. Zijn rustige karakter maakte hem geliefd.

Keizer Vespasianus

Belastingen zat Vespasianus in het bloed. Zijn grootvader had een incassobureau en zijn vader was een douaneambtenaar en tollenaar. Een tollenaar is een ouderwets woord voor belastinginner of de ontvanger der belastingen. Hij stond er om bekend integer en nauwkeurig te zijn. De vader van Vespasianus trouwde met een vrouw, Vespasia Polla, van een goede komaf. Haar vader was een prefect en haar broer een senator. Vespasianus werd in een klein dorpje vlakbij Rome geboren. De broer van Vespasianus ging in het leger en maakt daar carrière. Hij bereikte in 40 na Christus de rang van pretor, een Romeinse magistraat. Zijn positie gebruikte hij om in een goed blaadje te komen bij keizer Caligula. Vespasianus zelf had helemaal geen interesse in een politieke carrière. Vanwege het gezeur van zijn moeder ging hij toch in de politiek. Hij trouwde met Domitilla en kreeg drie kinderen met haar.

Politieke carrière

Net als zijn broer werd hij pretor. Vespasianus wist wat belangrijk was in het leven en hij liet geen gelegenheid onbenut om met keizer Caligula te slijmen, misschien was dat omdat hij ooit een onaangename ervaring met Caligula had gehad en hij dat hij herhaling daarvan wilde voorkomen. Hij gaf hem allerlei eer in het bijzijn van andere mensen en hij eiste dat de samenzweerders tegen keizer Caligula niet begraven zouden worden. Toen Claudius I keizer werd, werd Vespasianus benoemd tot legercommandant in Germanië. Vespasianus deed ook mee aan de Romeinse invasie van Brittannië. Daar haalde hij allerlei militaire successen. Hij werd onderscheiden als triomfator.

Keizer Nero

Tijdens het bewind van Nero had Vespasianus Nero een aantal keren beledigd. Hij ging niet naar de bijeenkomsten van Nero waar deze zijn gasten op zijn liederen trakteerde en als hij wel ging viel hij in slaap. De keizer wilde hem niet meer zien en Vespasianus dook onder in een klein stadje in de hoop door keizer Nero vergeten te worden. Dat deed deze echter niet. Tot grote verbazing van Vespasianus werd hij aangesteld om de opstand in Judea de kop in te drukken. Het duurde jaren om Jeruzalem terug te veroveren maar het lukte hem en zijn zoon Titus in het jaar 70.

Dood Nero

Na de dood van Nero ontstond er een chaotische periode van burgeroorlog met vier verschillende keizers in 1 jaar:

• Galba greep de macht en werd vermoord;
• Otho pleegde zelfmoord nadat hij de slag bij Bedriacum verloren had;
• Vitellius werd verslagen door aanhangers van Vespasianus;
• Vespasianus wordt uitgeroepen tot keizer.

De maatregelen van Vespasianus

Toen Vespasianus aantrad als keizer nam hij de volgende maatregelen:

• hij maakte van Achaia, Lycie, Rhodos, Byzantium, Samos, Cicilicia en Tracheia provincies van Rome;
• hij stelde rechters aan om de rechtszaken af te handelen die waren ontstaan door de oorlog;
• hij voerde een belastinghervorming in;
• veel gebouwen hadden brandschade en veel gebouwen waren vervallen. mensen mochten stukjes land in bezit nemen om er iets op te bouwen. Hij bouwde het Capitool opnieuw op. Verwijderde in een pr-campagne zelf een aantal stukken puin;
• hij liet een tempel voor de vrede en een tempel voor Claudius bouwen;
• om het imago van de keizer op te vijzelen en het volk gunstig te stemmen begon hij met de bouw van het Colosseum.

Regeringsperiode Vespasianus

Door zijn beleid wist hij het Romeinse Rijk weer stabiel te maken zowel in politiek opzicht als financieel. Hij wist de staatsschuld terug te dringen en begon Rome te herbouwen. Dit kon hij realiseren door de invoering van nieuwe belastingen zoals de urinebelasting, belastingverhogingen en het afschaffen van belastingvrijstellingen. Verder gaf hij een nieuwe impuls aan de kunst en de literatuur. Door zijn netwerk, militaire successen uit het verleden, zijn propaganda en zijn manier van doen groeide hij uit tot een zeer geliefde keizer.

Kenmerken bestuur Vespasianus

Vespasianus was zeer spaarzaam. Dat was een welkome afwisseling na de enorme verkwistingen van andere keizers zoals Nero. Hij had ook niet veel keuze met een lege schatkist. Soldaten liet hij op blote voeten lopen. Veroordeelden konden zich vrij kopen en ook ambten konden worden gekocht. Een heilige was hij niet er zijn ook anekdotes bekend dat hij geld in eigen zakken stak. Hij hield van grappen maken. Hij was nederig en kleedde zichzelf aan. Hij heeft geen wraak genomen op degenen die hem voordat hij keizer werd slecht hebben behandeld.

Budget van Keizer Vespasianus

Na de brand van Rome vlak voor de dood van Nero en de burgeroorlogen die op Nero's dood volgden was de schatkist van Rome uitgeput. Keizer Vespasianus voerde meteen een belastinghervorming in en was daarmee echt een kind van zijn vader die belastinginner was van beroep.

Urinebelasting

Belasting op urine was al eerder door keizer Nero ingevoerd maar weer ingetrokken. Het was deze belasting die meteen door Vespasianus opnieuw werd ingevoerd toen hij keizer werd. Het was een belasting op urine verzameld in de publieke toiletten van het Romeinse Rijk. Op het moment dat deze urine verkocht werd omdat het gebruikt zou worden in bepaalde chemische processen moest er een belasting betaald worden. De belastingplichtige was de koper van de urine. De urine werd gebruikt om de toga's weer mooi wit te krijgen en urine was ook uitermate geschikt om leer en wol te ontvetten.

Pecunia non olet

De uitdrukking pecunia non olet betekent dat geld niet stinkt. Titus, zijn zoon die hem na zijn dood zou opvolgen vond deze belasting maar niets waarop Vespasianus hem een munt zou hebben laten ruiken en hem gevraagd heeft of het stinkt. Zijn zoon zou dat negatief hebben beantwoord. Het geld stonk niet maar was toch van urine afkomstig.

Bouwen Colosseum en urinebelasting

De opbrengst van de urinebelasting werd mede gebruikt om Rome opnieuw op te bouwen. Het is onduidelijk welke belastingen er nog meer door Vespasianus geheven zijn en deel hebben uitgemaakt van zijn belastinghervorming. Er wordt melding gemaakt dat het Colosseum zou zijn gebouwd uit de oorlogsbuit van Vespasianus vanwege het neerslaan van de opstand van Judea. Hoewel het niet meer na te gaan is welke opbrengst waarvoor gebruikt is, is het over het algemeen wel geaccepteerd dat Vespasianus door zijn fiscale maatregelen de staatsschuld heeft terug weten te dringen en Rome weer heeft kunnen opbouwen. Het is verder onwaarschijnlijk dat deze gestolen rijkdom gebruikt zou zijn voor het Colosseum omdat de bouw in 72 is begonnen en de opstand in Judea in 70 is neergeslagen. Vervolgens zijn er voordat Vespasianus keizer werd er verschillende andere keizers en ook meerdere burgeroorlogen geweest. Dat zijn allemaal dure aangelegenheden die financiering behoeven.

Opening

Vespasianus begon met de bouw van het Colosseum in 72. Zijn zoon Titus heeft het Colosseum afgebouwd. De opening van het Colosseum werd gevierd door 100 dagen feest. 100 dagen van spelen met veel vermaak voor het publiek. Er waren onder andere gladiatorengevechten en gevechten tussen dieren.