Opstand Hongarije 1956

De opstand van de Hongaren in 1956 was een van de eerste tekenen dat Oost-Europa zwaar te lijden had onder het Sovjet-regime. Veel Hongaren ontvluchtten het land en kwamen onder andere ook in Nederland terecht.

Gevolgen van de Tweede Wereldoorlog

In 1945, na de Tweede Wereldoorlog, had het Sovjet-leger de nazi-troepen verdreven uit het grootste deel van Oost-Europa en ook uit Hongarije. De Sovjets hadden van hun macht gebruik gemaakt en een Rusland-gezind regime in het zadel geholpen. Al snel werd andersdenkenden de mond gesnoerd. Russische troepen werden in Hongarije en andere landen gestationeerd en veel zaken die het land produceerde gingen naar de Sovjet-Unie.

De dood van Stalin

In 1953 stierf Stalin en in Oost-Europa hoopte men dat hierdoor het regime minder streng zou worden. Daar leek het aanvankelijk ook op. Chroetsjov, de nieuwe Sovjet-leider, hield een toespraak in februarie 1956 waarin hij Stalin en zijn beleid veroordeelde. De Sovjets maakten een gebaar van goede wil richting de Hongaren en de Hongaarse president die door hen in het zadel was geholpen, Rakosi, werd afgezet. Imre Nagy werd de nieuwe president en Kadar zijn minister van buitenlandse zaken. De Hongaren waren teleurgesteld, naast de onvrede over het regime, was er sprake van voedseltekorten door een tegenvallende oogst en een tekort aan brandstoffen. Dit alles leidde tot protesten op 23 october 1956, de Hongaren gingen de straat op in Budapest. Ze hadden een pamflet met 'zestien punten', waaronder meer voedsel, meer vrijheid, afschaffing van de geheime politie en de Sovjet-controle. In Polen hadden dergelijke protesten al tot meer rechten voor de bevolking geleidt.

Imre Nagy

Met de aanstelling van Imre Nagy tot nieuwe president hoopte de Sovjet-Unie de Hongaarse bevolking tevreden te stellen. Het Rode Leger trok zich terug en meer partijen werden toegestaan. Ook de beroemde kardinaal Mindszenty, die vanwege zijn kritiek op de Sovjets gevangen had gezeten werd vrijgelaten.

Bloedbad

Op 31october kondigde Nagy aan dat Hongarije zich terug zou trekken uit het Warschau-pact (de tegenhanger van de NAVO) en dit ging de Sovjets een stap te ver. De minister van buitenlandse zaken Kadar trok zich terug uit de regering en zette in het oosten van Hongarije een nieuwe regering op die door de Russen gesteund werd. Op 4 november trokken Russische troepen Budapest binnen en richten daar een bloedbad aan. Hoeveel mensen de dood vonden is niet geheel duidelijk, waarschijnlijk meer dan 20.000. Meer dan 200.000 mensen ontvluchtten het land. President Nagy werd veroordeeld, geëxecuteerd en in een onbekend graf begraven. Op 14 november was de Sovjet-orde hersteld en Kadar was de nieuwe Hongaarse president.

Westerse Steun

Het Westen bood nauwelijks steun aan het Hongaarse volk, behalve woordelijk. Daar waren een aantal redenen voor. Op de eerste plaats was het verlenen van militaire steun vrijwel onmogelijk zonder in een nucleair conflict te geraken. Een economische boycot was zinloos, omdat de Sovjet-Unie niet economisch afhankelijk was van het Westen. Ten tweede vond op hetzelfde moment de Suez-crisis plaats en die was in Westerse ogen veel belangrijker omdat deze crisis plaatsvond op een strategische plek.