Nikita Chroetsjov (1894-1971)

De Sovjet-leider Nikita Chroetsjev werd vooral onsterfelijk door zijn rol in de Cuba-crisis, die de wereld aan de rand van een kernoorlog bracht. Hij was echter ook degene die zorgde voor wat de de-Stalinisatie werd genoemd en stond voor een ongekend zware taak om de Sovjet-Unie na de Tweede Wereldoorlog en de zuiveringen van Stalin weer economisch op weg te krijgen.

Jeugd

Chroetsjov werd op 5 april 1894 geboren in Kalinovka in de Oekraïne als zoon van een mijnwerker. Zelf werkte hij als jongen als herder en smid. Vervolgens vocht hij in de Eerste Wereldoorlog en kwam op die manier in aanraking met het communisme en werd lid van de Communistische partij en het Rode Leger in 1918. Na zijn rol in het leger te hebben vervuld vervolgde hij zijn opleiding aan een communistische school waar hij zich actief met politiek begon bezig te houden. Dit was het begin van zijn snelle carriere. In tegenstelling tot andere Sovjet-leiders was Chroetsjov daadwerkelijk afkomstig uit de doelgroep van de communisten: de arbeiders.

De Communistische Partij

In 1925 werd Chroetsjov partij-secretaris van Petrovsko-Mariinsk in de Oekraïne. De secretaris-generaal van de Oekraïne was onder de indruk van hem en nam hem mee naar Moskou voor het veertiende Partij Congres. In 1938 werd Chroetsjov secretaris van de Oekraïense Communistische Partij en voerde hij voor Stalin zuiveringen uit. In 1939 werd Chroetsjov lid van het polit-bureau.

De Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Chroetsjov onder andere verantwoordelijk voor het onderdrukken van nationalistische tendensen onder Oekraïeners en Polen. Ook zorgde hij ervoor dat de zware industrie van Oekraïne geëvacueerd werd naar veilig gebied na de Duitse inval. Nadat de Duitsers zich hadden teruggetrokken uit Oekraïne werd Chroetsjov verantwoordelijk voor de opbouw van het gebied, wat bemoeilijkt werd door de hongersnood van 1946. Dit bracht hem in conflict met Stalin, die hem ervan beschuldigde dat hij teveel oog had voor de honger van de Oekraïeners in plaats van voor het exporteren van voedsel naar de rest van het land. Dit leidde tot zijn ontslag als minister van landbouw van de Oekraïne.

Machtigste man van de Sovjet-Unie

Na de dood van Stalin in 1953 werd Gregory Malenkov eerste minister en hoofd van de Communistische Partij, hij was een hervormer en riep op tot meer prioriteit voor het produceren van consumptie-goederen in plaats van vooral de nadruk te leggen op de zware industrie. In september werd Chroetsjov secretaris van het Centrale Comité van de Communistische Partij. Hij begon zijn macht binnen de partij-top te vergroten. Hij zorgde voor de executie van Beria, het hoofd van de geheime dienst en zorgde ervoor dat Malenkov zijn plek verloor. In 1956 probeerde Malenkov, samen met enige anderen om Chroetsjov uit zijn macht te ontzetten, maar dit mislukte. In 1958 werd Chroetsjov tevens premier en hiermee definitief de machtigste man van de Sovjet-Unie.

Vreedzame Coëxistentie

Als belangrijkste man van de Sovjet-Unie had Chroetsjov vooral als doel om de levensstandaard van de Russen op te vijzelen. Iets wat na de Tweede Wereldoorlog en de zuiveringen van Stalin, die in de Sovjet-Unie diepe sporen nalieten, hard nodig was. Daarnaast was hij zeer betrokken bij het ruimte-programma van zijn land. Chroetsjov veranderde de buitenlandse politiek van de Sovjet-Unie zeer sterk. Hij was een voorstander van 'vreedzame coëxistentie', waarbij de twee systemen, het communisme en het kapitalisme, naast elkaar bestonden zonder oorlog. Daarnaast wilde hij de economische competitie tussen communistische landen onderling en ook met niet-communistische landen vergroten. Zijn politiek leidde tot grote problemen tussen de Sovjet-Unie en China.

De-Stalinisatie

In 1956, op het twintigste Congres van de Communistische Part hield Chroetsjov zijn zogenaamde 'geheime speech', waarbij hij de excessen uit de tijd van Stalin en de persoonsverheerlijking van Stalin veroordeelde. Dit tot grote verbazing van de gedelegeerden, want op dat moment was het nog steeds taboe om negatieve uitlatingen te doen met betrekking tot Stalin
Na de harde politiek van Stalin werd het beleid van Chroetsjov gekenmerkt door een soepelere visie. Hij liet vele politiek gevangenen vrij en beknotte de macht van de geheime dienst. De soepelheid van Chroetsjov had echter definitief grenzen. De de-Stalinisatie politiek leidde er in Oost-Europa toe dat men dacht dat er kans was op meer onafhankelijkheid van de Sovjet-Unie. In Hongarije werd er in 1956, onder Imre Nagy, zelfs gepraat over vrije verkiezingen en opstappen uit het Warschau-pact. Dit was echter niet wat Chroetsjov wilde en Sovjet-troepen maakte een einde aan Hongaarse vrijheidsdrang.

De Cuba-crisis

In het voorjaar van 1962 vatte Chroetsjov het plan op om kernwapens te plaatsen op Cuba, om op die manier te voorkomen dat de Verenigde Staten de Sovjet-Unie zouden aanvallen. Hij verwachtte in het geheim de wapens te kunnen plaatsen. Dit bleek echter een grote misvatting te zijn, die de wereld daadwerkelijk op de rand van een kernoorlog bracht. Chroetsjov, die de wapens had geplaatst om een oorlog te voorkomen, werd nu voor de keuze geplaatst: de wapens laten weghalen en een oorlog voorkomen, of vasthouden aan zijn plan en een oorlog aangaan waar hij niet klaar voor was. Hij koos ervoor de wapens te verwijderen en kreeg daar de belofte voor terug dat de wapens in Turkije en Italië zouden worden weggehaald en dat de Verenigde Staten Cuba niet zouden binnenvallen.

Afgang

Het optreden van Chroetsjov tijdens de crisis werd door hoge partijleden zeer kritische bekeken en beschouwd als gezichtsverlies. Daarnaast zat de economie van het land in een dal: de landbouwproductie was lager dan verwacht en ook de industrie groeide zeer langzaam. Dit alles had tot gevolg dat Chroetsjov in 1964 uit de macht werd ontzet, zonder bloedvergieten. Hij schreef vervolgens zijn memoires. Op 11 september 1971 overleed Chroetsjov op zijn datsja bij Moskou aan een hartaanval.