Duivelsdrek of Ferula asa-foetida
Harsen en gomharsen uit bomen en struiken waren vroeger een gegeerd artikel. Denk maar aan wierook en myrrhe. Veel van deze producten kwamen uit het mysterieuse Oosten en hadden alleen al daardoor een bijzondere waarde. Dat neemt niet weg dat harsen wel degelijk een sterk ontsmettende en luchtzuiverende werking hadden. Een hars die niet uit bomen afkomstig was, maar wel uit schermbloemige planten werd gewonnen, is de Duivelsdrek of Ferula asa-foetida.Duivelsdrek en andere namen.
Duivelsdrek is de gomhars uit het aan de lucht hard geworden melksap van verschillende Ferulasoorten. Deze gomharsen werden ook galbanum genoemd en o.a in de bijbel al vermeld. Exodus ‘De Heer zeide tot Mozes: neem uw welriekende stoffen druipende hars, onyx en galbanum’. Niet alleen de hars maar ook de stevige, uitgebloeide bloemstengel zouden in de oudheid gebruikt geweest zijn, maar dan als tuchtroede tegen weerbarstige scholieren. Mogelijk is de Latijnse naam afgeleid van ‘ferire’ slaan, alhoewel anderen de verklaring eerder zoeken in het latijnse ‘ferre’ opstijgen, verwijzend naar die hoge, indrukwekkende bloemstengel.In de oudere handboeken over farmacognosie vind men een beschrijving van de plant Ferula Assa foetida L., een tot 3 m hoog kruid met een dikke, grote en vlezige penwortel dat de eerste jaren een bladroset voortbrengt en rond het vijfde jaar pas een stengel met langgesteelde, samengestelde schermen. De tot 1 meter brede bladeren zijn drietallig gedeeld; de blaadjes op hun beurt dubbel- tot drievoudig vindeelig met meerdere, lange, gaafrandige, asymetrische en blauwachtig groen gekleurde slippen.
Inzameling en bereiding Ferula.
Nadat de plant enigszins verwelkt was, of ook onmiddellijk vóór de bloeitijd werd het wortelhoofd blootgelegd; daarna werden de stengel en de bladeren in de wortelkop afgesneden. Het uitvloeiende melksap liet men gedurende enige tijd op de wondvlakte stollen en min of meer drogen; de aangesneden wortel werd met takken, bladeren en stenen bedekt. Wanneer nu het uitgevloeide melksap enigszins vast geworden was, werd het verzameld. Daarna werd weer een schijfje van het wortelhoofd afgesneden. Zo ging men door tot de wortel geen hars meer leverde. Het waren in 't wild groeiende planten die werden gebruikt; toch werd er in Afghanistan al culturen aangelegd, omdat de stamplant toen al met uitroeiing bedreigd werd. In Iran (provincie Fars) werden de boeren met leningen gestimuleerd om Ferula te kweken. De Asa foetida uit die provincie vond altijd goede afzet op de wereldmarkt .Beschrijving van de harsen
De harsen bestaan uit geelbruine, losse of samengekleefde korrel. Bij verwarming word duivelsdrek week en verspreidt een stinkende, knoflookachtige geur. De smaak is scherp en een beetje bitter.Met 3 delen water geeft duivelsdrek een witachtige emulsie. Dequeker schrijft ‘ door de walgachtige smaak en reuk, de laatste gaat na inname over in allerlei uitscheidingsproducten o.a. ademlucht en zweet, vindt Asa foetida nog weinig toepassing’. Toen dus al, in 1941, werd dit hars nauwelijks nog gebruikt. Het was ook oorlogstijd waardoor veel uitheemse producten nog moeilijk verkrijgbaar waren.
