De vloek van de farao of Histoplasma capsulatum

In de beroemde Vallei der Koningen ligt het graf van Toetanchamon, de farao die over Egypte heerste van 1354-1346 v.C. Bij de ontdekking van het ongeschonden graf met zijn fantastische schat in 1922 sloeg niemand veel acht op het inschrift boven de toegang tot het graf: 'De dood zal met zijn vleugels slaan wie de farao zal storen'.

De vervloeking van de farao

Een hele reeks zonderlinge sterfgevallen werd nadien genoteerd onder hen die de geheimen van Toetanchamon trachtten te ontsluieren: lord Carnavon, zijn jonge broer kolonel Aubrey Herbert, de verpleger die hen verzorgde en de secretaris van de egyptoloog Howard Carter waren de eerste slachtoffers. Toen de geleerde Arthur Mace de muur doorboord had die hem nog scheidde van de dodenkamer stortte hij in elkaar; hij moest rust nemen en stierf spoedig daarop. Archibald Douglas Reed die de mummie naar het museum in Kairo bracht werd kort daarop ziek en bezweek enkele dagen later. Zo waren er in totaal 18 geleerden die in contact geweest waren met het graf en daarna bezweken aan een vreemde ziekte, die hoofdzakelijk werd gekenmerkt door koorts en aandoeningen van de ademhalingswegen.

De grottenziekte

In 1955 berichtte een medisch blad van Caracas eigenaardige feiten in verband met een ziekte van speleologen, waarbij gelijkenissen met die van de egyptologen opvielen; de symptomen verschenen ook hier telkens een week na een exploratie in een van de vele grotten in Venezuela. Dr. de Bellard Pietri was in 1951 het eerste slachtoffer. Een week nadat hij de Cueva de Placida bezocht had werd hij zirk en had hevige hoofdpijn, hoge koorts, algemene spierpijn en was erg slap. Enkele dagen later waren er longklachten met hoest en opgeven van slijm. Ondanks de toediening van antibiotica hield de koorts drie weken aan. De kwaal verdween zoals ze gekomen was maar liet de patiënt erg verzwakt achter. Drie jaar later kregen twaalf studenten, na een tocht in de Grotte de la Vieille analoge verschijnselen. Drie van hen waren er erg aan toe.
In 1956 was John Wiles, een Zuidafrikaans geoloog die een vleermuizengrot in Transvaal onderzocht, het zoveelste slachtoffer. En in 1965 stierf prof. Capretti, mycoloog van de universiteit van Venezuela; hij bestudeerde de ziekte en... werd er zelf mee besmet bij een studiebezoek aan een grot!

Histoplasmose

Amerikaanse onderzoekers vonden de oorzaken van en het verband tussen al deze ziektegevallen: het gaat om aandoeningen verwekt door de microscopische zwam Histoplasma capsulatum. De ziekte uit zich in de vorm van een longinfectie of als een uitgebreide infectie; beide zijn moeilijk vast te stellen wegens de beperkte klinische tekens zodat alleen een mycologisch onderzoek zekerheid kan brengen voor het stellen van de diagnose. De symptomen bij de longaandoening zijn gelokaliseerde granulomata die meestal verdwijnen na enkele maanden maar toch verkalkte littekens 'als loodkorrels' overlaten. De meeste gevallen evolueren dus naar spontane en volledige genezing. De uitgebreide infectie is veel ernstiger en tast het gehele reticulo-endotheliaal stelsel aan, waardoor veelvuldige aandoeningen van de lymfklieren, koorts en krachteloosheid, diarree, anemie, albuminurie en soms huidletsels optreden. Deze vorm van histoplasmose leidt meestal tot algehele verzwakking en de dood.

De besmetting met Histoplasma gebeurt door het inademen van stof waar sporen van de zwam tussen zitten. Uitwerpselen van vleermuizen (in grotten!) en die van vogels, vooral van duiven en spreeuwen, zijn een normaal substraat voor Histoplasma capsulatum. Er is een geval beschreven van iemand die een besmetting opdeed terwijl hij in zijn tuin werkte onder een boom waarin regelmatig veel spreeuwen kwamen schuilen. Het neerdwarrelend stof en de mest bevatten sporen van Histoplasma!

Zou de farao dit allemaal geweten hebben? Of was die inscriptie alleen maar als afschrikking bedoeld?