Chronologie Geschiedenis Nieuw-Guinea: 1511 tot 1700

Hier lees je de chronologische geschiedenis van het eiland Nieuw-Guinea van 1511 tot 1700. De Portugezen waren de eersten die voet aan land zetten in Papua. Spanje heeft als eerste geclaimd dat dit eiland tot haar rijk hoorde. De Nederlanders hadden de eerste handelsovereenkomst gesloten om handel met de Papua's te drijven. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Begin 16e eeuw werden er ontdekkingsreizen gedaan door Europeanen. Stukje bij beetje werd de wereld in kaart gebracht. In de 16e en 17e eeuw was het een belangrijke vraag voor zeevaarders of Nieuw-Guinea een eiland was, of dat het aan Australië vast zat.

Portugezen en Spanjaarden

1511-1512

Antonio d’ Abreu en Francisco Serrano, zeevaarders uit Portugal zien Nieuw-Guinea maar gaan niet aan land. Ze waren op weg naar de Molukken, Java en Sumatra om in kruiden te handelen.

!526-1527

Portugal was inmiddels wel aanwezig in het naburige eiland Ternate. De gouverneur van Ternate, Jorge de Menezes, verblijft als eerste westerling een paar maanden in Warsai, Vogelkop, Nieuw-Guinea. Hij geeft het eiland de naam: Ilhas dos Papua’s.

1528

Herman Cortez zendt vanuit de Spaanse kolonie in Mexico Alvaro de Saavreda Ceron richting Nieuw Guinea. De Spanjaarden werkten een tijdje samen in Tidore. Alvaro heeft een maand op wat later de Schouten-eilanden werden vertoefd, waarschijnlijk was dat op Biak, het hoofdeiland van de Schouten-eilanden. Hij noemt Biak: Isla de Oro, Goudeiland.

1545

Ortiz de Retez vaart langs de Nieuw-Guinea kust en geeft het de naam Nieuw-Guinea. Hij besluit dat het Spaanse Koninkrijk voortaan Nieuw-Guinea in bezit had en plant de Spaanse vlag bij de monding van de Mamberano-rivier.

1606

Luis Vaez de Torres, Een Portugees in Spaanse dienst, vaart langs de zuidkust en westkust van Nieuw-Guinea. Hij ontdekt een zeestraat die naar hem wordt vernoemd: de Torres-straat. Torres maakte veel kaarten maar die bleven nog lange tijd geheim. De Spanjaarden waren de eersten die, door de ontdekking van de Torres-straat, erachter kwamen dat Nieuw Guinea een eiland was, daarvoor dacht men dat het aan Australië vast zat.

Hollanders

1606

In hetzelfde jaar vaart de eerste Nederlander rond Nieuw-Guinea zuid-en westkust. Dat is Willem Jansz.

1616

Willem Schouten en Jacob Le Maire verkennen de noordkust van Nieuw Guinea en de eilanden in de Vogelkop baai. De Schouten-eilanden zijn vernoemd naar deze Nederlandse ontdekkingsreiziger. Ze deden dit in opdracht van een concurrent van de VOC, de Austrael- Compaignie, opgericht door Le Maire. Het schip “de Duyfke”werd door jan Pieterszoon Coen, samen met alle goederen aan boord in beslag genomen toen het in Batavia, de toenmalige oostelijke handelspost van de Hollanders, aangekomen was. De VOC hield niet van concurrentie.

1623

Jan Carstensz ontdekt bergen aan de zuidkust van Nieuw-Guinea met sneeuw. In Europa kon men dat niet geloven omdat het klimaat in de tropen zo heet is. Dit gebergte ligt 4 graden ten zuiden van de evenaar. Later heeft Carstensz gelijk gekregen omdat er expedities naar dit gebergte werden georganiseerd. Het heet nu Carstensz-gebergte. 10 Leden van de bemanning zijn door Papua’s omgebracht toen ze gingen vissen aan de kust van Papua. Carstensz is daarna door de sterke stroming naar Australië afgedreven en heeft zo Arnhemland ontdekt.

1642

Abel Tasman heeft in 1642 en 1643 twee reizen gemaakt naar Nieuw-Guinea in opdracht van de VOC. Hij ontdekte veel land maar had ook als opdracht uit te zoeken waar de Papua’s graag in zouden willen handelen. Papua’s hadden echter geen enkele interesse in de nieuwigheden die ze zagen. Een andere opdracht van de VOC was te ontdekken of Nieuw-Guinea een eiland was of dat het aan Australië vast zat. De Hollanders wisten dus niet wat de Spanjaarden 36 jaar daarvoor al wisten. Aangezien Abel Tasman langs de hele noordkust van Australië heeft gevaren en de Torres straat is doorgevaren waarna hij Tasmanië, ten zuiden van Australië heeft ontdekt, kunnen we concluderen dat hij voor Nederland heeft ontdekt dat Nieuw-Guinea een eiland was. De scheepsjournaals bleven lang geheim gehouden door zowel de VOC als de Portugezen en veel scheepsjournaals zijn vergaan.

1660

De Hollanders sluiten een overeenkomst met de sultan van Tidore. Vanaf nu erkent de VOC de soevereiniteit over Nieuw-Guinea en de eilanden erom heen met de sultan aan het hoofd. Het samenwerkingsverband tussen Tidore en de VOC houdt in dat de Hollanders de enige Europeanen zijn die toegelaten werden op Nieuw-Guinea.

1662

Willem Buis reist af naar Papua om “slaven en andere goederen” te halen. Dat lukt niet omdat er slechts kinderen aangeboden worden. Nicolaas Vinck lukt het in dat jaar wel om 45 slaven uit Papua te kopen. Hierna zijn er meerdere schepen door de VOC erop uit gestuurd om slaven te kopen.

1678

Keijts, die destijds de functie van opperkoopman in dienst van de VOC bekleedde, hijst de eerste Nederlandse vlag aan de westkust van Nieuw-Guinea. Keijts ontdekte twee baaien.

1679

August Dirkszoon ontdekt de Pisang-baai die genoemd naar zijn schip. De reizen van Keijts en Dirkszoon deden de VOC concluderen dat Nieuw-Guinea voorlopig ongeschikt was om activiteiten te beginnen. Dat had te maken met de ontoegankelijkheid van het landschap en de onbekendheid met Papua’s en vijandelijkheid van Papua’s.

1700

Op nieuwjaarsdag van de eeuwwisseling zeilt William Dampier langs de noord -en westkust van Nieuw-Guinea

Lees verder

• Chronologie Geschiedenis Nieuw-Guinea: 18e eeuw
• De Baliem-vallei, hoogvlakte in Nieuw-Guinea