Grete Herball, Anonymus

Er zijn ook oude kruidenboeken waar de schrijver helemaal niet van bekend is, zo'n boek is The Grete Herball, een vertaling van het Franse Le Grant Herbier waar de schrijver ook van onbekend is, wat dan weer gedeeltelijk ontleend was aan de Circa Instans van Platearius. En zo verder en zo verder. The Grete Herball die in 1526 verscheen bij Peter Treveris, was simpelweg een uit het Frans in het Engels vertaalde uitgave van Le Grant Herbier of Arbolayre en bevatte dezelfde middeleeuwse afbeeldingen, met als enige nieuwigheid een klein aanhangsel over wijnen. Het verdient dan ook uitsluitend vermelding, omdat het in Engeland vrij veel indruk maakte. De opzet was zuiver praktisch, ofschoon de illustraties in dit opzicht weinig of geen hulp boden. Sommige afbeeldingen moesten dienst doen voor twee verschillende planten - bijv. de tekening in de Arbolayre die zowel bedoeld was voor de gewone kers (Prunus sp.) als voor de Wolfskers Atropa belladonna), waarbij het maar een geluk was dat de figuur zo weinig leek op elk van beide soorten dat zij wel geen dodelijke slachtoffers veroorzaakt zal hebben. In The Grete Herball doet dezelfde tekening dienst als weergave van de kers en de Tormentil (Potentilla tormentilla).

Verwarrende info

Veel verwarrende informatie, al zijn er natuurlijk toepassingen die nog wel kloppen. Zoethout en Malrove tegen het hoesten, Laudanum, Bilzekruid, Opium en Latuw (Sla) als pijnstillers zijn nog steeds te begrijpen, al kunnen wij dat nu zomaar niet gebruiken. 'De samensteller van The Grete Herball noteerde ook dat "het sap van wilgebladeren goed is als drankje om hoge koortsen af te remmen"; als de schrijver nu nog kon terugkeren en zien op welke schaal medicamenten op basis van salicylzuur (wilg) voor dit doel worden toegepast, zou hij wel verstomd staan.

Verder vinden we ook talloze naïeve notities over planten en hun toepassingen, zoals het hiervolgende recept over violenolie. 'Viooltjesolie wordt aldus gemaakt: laat viooltjes in olie trekken en zeef die: het zal viooltjesolie zijn', en de wel heel beknopte informatie over venushaar of muurruit: 'Capillus Veneris is een plant die zo genoemd wordt'. Punt ander lijn.

Daarnaast werden er toch ook praktische adviezen gegeven over het genezen van blauwe plekken, etterende ogen en andere kwetsuren, waar men toen blijkbaar veel mee te maken had.

Hoewel we er niet veel aan hebben is het toch onderhoudend te lezen dat de samensteller (in navolging van Galenus) weinig vertrouwen heeft in het gebruik van water: 'heel wat mensen die in koud water gebaad hebben zijn overleden of van een koude kermis thuisgekomen' en 'het is onmogelijk dat zij die in hun jeugd een overmaat aan water drinken de leeftijd bereiken die God voor hen heeft vastgesteld'.

Melancholiemiddeltjes

Er waren in die tijd ook heel veel middeltjes tegen melancholie, wij zouden dit nu depressie noemen of zo iets. Deze middelen werden gerookt, verdampt of er werd gewoon een bos kruiden opgehangen om zich te beschermen of de mensen vrolijk te stemmen. He smoke of Aristolochia " maketh the pacyent mery mervaylously," en ook" dryveth all devyllsshnesse and all trouble out of ye house." Bugloss and Mugwort are also recommended to produce merriment, and it is suggested that the lesser Mugwort (Bijvoet) should be laid under the door of the house, for, if this is done, "man nor womann can not anoy in that hous'." Het gebruik van Rozemarijn sluit daar ook op aan 'For weyknesse of ye brayne. Against weyknesse of the brayne and coldenesse thereof, sethe rosemaria in wyne and lete the pacyent receye the smoke at his nose and keep his heed warme.'

Ook Verbena of IJzerhard werd ritueel veel gebruikt. Het kan voor ons wel enigszins raar overkomen dat men om de disgenoten vrolijk te stemmen vier bladeren en vier wortels IJzerhard in wijn moest weken en daarna de wijn rond sprenkelen overal in huis waar de gasten aanzitten, om iedereen goed gezind te maken. Misschien wat vreemd, wij zouden eerder die wijn opdrinken. Maar verder is ook wel zo dat er nu ook een kruid, tabak genaamd, na de maaltijd gerookt word om een mens gelukkig te stemmen.

De onbekende vertaler

De onbekend gebleven vertaler maakte geen aanspraak op oorspronkelijkheid, zoals Askham met Banckes' Herball had gedaan en Gerard later zou doen met Priests vertaling van Dodonaeus Cruydeboeck. Hij besloot zijn werk met: "Thus endeth The Grete Herball with his tables which is translated out of ye Frensshe into Englysshe.'
© 2009 - 2024 Herborist, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Group Anonymous en het lamleggen van websitesIn 2010 werd de wereld verrast door een nieuw soort activitisme. Groepen mensen gingen niet meer de weg op om ergens teg…
Anonymous en hacktivismeAnonymous en hacktivismeDe laatste jaren is er een sterke toename van hacktivisme. In de meeste gevallen is dit het werk van Anonymous.
Acties van hackerscollectief AnonymousAnonymous staat bekend om zijn vele hacks en acties tegenover bedrijven/overheden, maar wat heeft Anonymous tot nu toe n…
Slangenkruid, nergens voor goed planten?De rozetten van het Slangenkruid die op braakliggende terreinen of bij oude spoorwegen groeien en spectaculair blauw blo…

Hondius en de Moufeschans'Heeft de groote Medicyn / niet de cruyden die daer zyn, vol van cracht en groot van weerden, overal ghesayt op eerden,…
Turner William en A new Herball"De geur of damp van hysop, verdrijft de wind die in de oren is, als ze erboven gehouden worden'. Zo beschrijft William…
Bronnen en referenties
  • Le Grant Herbier en Francoys of Arbolayre Contenant les Qualitez, Vertus & Proprietez des Herbes, Arbres, Gommes & Semences: Extraict de Plusieurs Traictez de Medecine Comme de Avicenne, de Rasis, de Constantin, de Isaac, de Plataire, Selon le Commum [sic] Usaige. Paris: Et a este nouvellement imprime a Paris par Jaques Nyverd, 1521. Anonymous compilation including most of the Circa instans of Matthaeus Platearius as well as extracts from other authors. First ed. (ca. 1486-88) published under title: Arbolayre. Small woodcuts (ca. 6 x 6 cm.) scattered throughout; some initial letters. Table of ailments with reference to appropriate remedy on 12 leaves at end. Manuscript notes throughout. Paris. 1521.
Herborist (762 artikelen)
Gepubliceerd: 14-09-2009
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Geschiedenis
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.