Enkhuizen: geschiedenis in jaartallen

Enkhuizen is de stad van de Drommedaris, en van de Enkhuizer Almanak. Enkhuizen is Haringstad, vanwege haar verleden als centrum van de haringvisserij. Het begon allemaal rond 1000. Een overzicht in jaartallen. Rond 1000
Enkhuizen ontstaat aan het Almere. Dit water breidt zich uit tot Zuiderzee en Enkhuizen ontwikkelt zich.

1296

Graaf Floris V, veroveraar van het onafhankelijke West-Friesland, wordt vermoord. Enkhuizen wordt in brand gestoken.

1132 – 1356

Enkhuizen ontstaat uit twee dorpen die niet ver van elkaar liggen: Gommerkerspel (waar voornamelijk landbouwers wonen, het gedeelte van de huidige stad rond de Westerkerk) en Enchusen (aan het water, waar de vissers wonen en waar nu de Zuiderkerk staat). Over de oorsprong van de naam Enkhuizen is niets met zekerheid bekend. In 1299 wordt de naam voor het eerst vermeld.

1356

Graaf Willem V maakt van beide dorpjes een stad met de naam Enkhuizen, Enkhuizen krijgt stadsrechten. Er worden houten poorten gebouwd.

1361

Een zware storm slaat enkele schepen stuk aan de dijk. De eerste haven wordt gebouwd, de huidige Noorder- en Zuiderhavendijk.

1400

Enkhuizen wordt als havenstad steeds belangrijker: de tweede haven wordt aangelegd. Visserij en koopvaardij nemen in betekenis toe. Er zijn nauwe banden met Noordzee- en Oostzeelanden en met het Rijnland.

1421

Langs de kusten van de Noordzee woedt een zware storm: de Sint Elisabethsvloed. In 1422 wordt de parochiekerk buiten de dijk afgebroken en op een veilige plaats binnendijks weer opgebouwd. Dit is de Westerkerk.

1489

De inwoners van Enkhuizen beginnen 1489 met de aanleg van beschermende wallen om de stad. Dit als gevolg van de Hoekse en Kabeljauwse twisten.

1500 – 1550

Welvaart en groei in Enkhuizen, dankzij de koopvaardij en de visserij. Er worden dijken aangelegd, er komen veel gebouwen bij.

1531 – 1534

De eerste stadsmuur wordt gebouwd.

1539 - 1540

In het zuiden wordt de stad vergroot. De Drommedaris wordt gebouwd in 1540.

1565

De stad wordt weer vergroot; noodzakelijk door de toename van de visserij.

1567

De godsdiensttwist verergert door de komst van de Hertog van Alva naar de Nederlanden. Enkhuizen staat bekend als een tolerante stad voor protestanten, en trekt daardoor veel immigranten uit Amsterdam en Zuid-Nederland aan. De inquisitie maakt het de protestanten nu onmogelijk in Enkhuizen te blijven en veel inwoners, waaronder veel kooplui, vluchten de stad uit.

1570

Crisistijd. Het scheepvaartverkeer op de Oostzee ligt een tijd stil als gevolg van verschillende oorlogen. De voedselprijzen stijgen.

1572

Er is een Opstand van de Enkhuizer burgerij tegen het Spaanse bewind. Dit onder leiding van P. Buyskens. Het Spaanse stadsbestuur wordt afgezet en Buyskens neemt namens Oranje het bestuur in handen. Enkhuizen is de eerste stad in Nederland die zich aansluit bij de opstand tegen de Spanjaarden. Enkhuizen wordt de thuishaven van Geuzenleider Diederik Sonoy en krijgt het recht tot tolheffing voor scheepvaart op de Zuiderzee. Tolopbrengsten en haringvisserij brengen grote welvaart. Enkhuizen ontwikkelt zich tot een belangrijk centrum van handel met Indië.

1593
De stadswal bereikt zijn huidige omvang. Enkhuizen wordt uitgebreid door de aanleg van een nieuwe omwalling, versterkt met zeven bastions.

1542 – 1613

Tot nu toe zijn er twee havens in Enkhuizen. Nu worden er zeven nieuwe havens bijgebouwd. Hier liggen de koopvaardij- en vissersvloot, en de schepen van de Admiraliteit. Op de kade worden pakhuizen, scheepswerven en bedrijfsruimten gebouwd.

1590

De handel (Zuid-Europese en koloniale waren) en visserij (haring) vieren hoogtijdagen. Enkhuizen heeft een groot aandeel in de haringvangst; het is een grote bron van inkomsten voor de stad.
1602
De VOC, Verenigde Oost-Indische Compagnie, wordt opgericht. In Enkhuizen komt één van de zes kantoren (‘Kamers’). Enkhuizen levert een groot deel aan het aandelenkapitaal. De economische bloei is enorm; er worden kapitalen verdiend met de haringvisserij en met de handel op de Oostzeelanden, op Engeland, West-Afrika en Indië. Ook de West-Indische Compagnie is in de stad gevestigd.

1622

De bloei van de koopvaardij en de visserij trekt veel mensen aan; de bevolking neemt snel toe. In 1622 wonen er 22.000 inwoners in Enkhuizen.

1625

Duinkerken vernietigt de haringvloot. Een pestepidemie brengt in 1636 de stad nog een grote klap toe.

1650

De bloeitijd is voorbij. Voornamelijk Engeland is een grote handelsconcurrent. De economische activiteit die nog over is speelt zich vooral in Amsterdam af.

1675

Een zware storm treft West-Friesland. Dijken breken, mensen en vee verdrinken. Het land tot Enkhuizen loopt onder water.

1780 – 1784

De Engelse oorlog zorgt ervoor dat Holland niet meer meetelt. Enkhuizen is één van de dode stadjes aan de Zuiderzee.

1795

Franse revolutionaire troepen trekken Nederland binnen en er komt een einde aan Nederland als republiek.
Enkhuizen telt nog slechts 7000 inwoners.

1813

Napoleon leidt een nederlaag in Leipzig en de Franse troepen vertrekken uit Nederland. Nederland wordt een koninkrijk onder Koning Willem I.

Rond 1850

Een dieptepunt: huizen en pakhuizen worden gesloopt omdat afbraak voordeliger is dan onderhoud.

1875 – 1900

Enkhuizen bloeit weer een beetje op. Er wordt een spoorlijn aangelegd naar Amsterdam waardoor de verbinding met de opkomende randstad wordt verbeterd. Het aandeel van de tuinbouw wordt steeds groter. Men houdt zich, naast de teelt van groentezaden, steeds meer bezig met de verbouw van bloemzaden en bloembollen. Ook verbouwt men aardappels en groenten.

1932

De Afsluitdijk wordt gedicht en de Zuiderzee wordt afgesloten. Dit water heet nu IJsselmeer en West-Friesland grenst nergens meer aan open zeewater. Omdat het water nu zoet is, verdwijnen de haring- en ansjovisvisserij. De vissers vissen nu op paling en roodbaars.

Vanaf 1945 / 1950
Na de Tweede Wereldoorlog neemt het bevolkingsaantal flink toe. Verschillende kleine en grote bedrijven (waaronder een kunststofverwerkend bedrijf) zorgen voor ontwikkeling van en werkgelegenheid in de stad. De zaadbedrijven zijn beroemd over de hele wereld.

De industrialisatie komt in Enkhuizen pas in de jaren vijftig op gang. In 1950 telt de gemeente 10.580 inwoners. De belangrijkste middelen van bestaan: zaadhandel, scheepsbouw, betonindustrie, visserij, de visafslag en de bloemenhandel.

Nu

Enkhuizen is een toeristische trekpleister geworden, vooral door de oude binnenstad, de havens, het Zuiderzeemuseum en de nog even mooie ligging aan het IJsselmeer.