recensie

Boekrecensie: Het Pauperparadijs van Suzanna Jansen

Het Pauperparadijs is een boeiend verhaal dat terug gaat naar een verborgen familiegeschiedenis in het Drentse dorp Veenhuizen waarin armoede en alcoholisme de hoofdrol spelen. De auteur, Suzanna Jansen beschrijft de ontwikkeling van deze familiegeschiedenis. Ze doet dat met zoveel passie zodat het voelt alsof je met haar meereist door de tijd. Het kan ook niet anders want ze laat daarbij zien hoe groot de invloed van alcoholisme en armoede op haar eigen nageslacht kan zijn. Het is namelijk de familiegeschiedenis van de schrijfster zelf die ze in het boek heeft beschreven. Over het verhaal van het Pauperparadijs is zelfs een theatervoorstelling gemaakt.

De auteur: Suzanna Jansen

De auteur van het boek is Suzanna Jansen (1964). Zij is journalist en schreef onder andere voor De Morgen, NRC Handelsblad, Trouw, HP/De Tijd en Opzij. Op de website www.suzannajansen.nl is onder meer ook indrukwekkend beeldmateriaal te vinden over de achtergrond van het Pauperparadijs.

Thema van het boek: Alcoholisme, armoede en rijkdom

“Hoe goedhartig hij ook was, en hoe gezellig het kon zijn als hij op bijzondere dagen met veel theater sinaasappels ging toveren, vader viel thuis niet te handhaven.” Zomaar een zin uit het eerste hoofdstuk van het boek. Zo uit het leven gegrepen en zo ‘schildert’ Suzanna Jansen de rode draad van het boek. Het ene gezin na het andere wordt slachtoffer van koning Bacchus. De tijd waarin het verhaal zich afspeelde was een tijd van grote armoede, alcoholisme en landloperij. Het verhaal laat zien hoe mensen kunnen berusten in de armoede die hen overkomt. Het gebruik van alcohol neemt de mensen steeds verder mee in een draaikolk van armoede.

Strafinrichting Veenhuizen in Drenthe

De speurtocht van de auteur naar de voorouders van Suzanna Jansen doen haar belanden in de strafinrichting in Veenhuizen, een dorp in de gemeente Noordenveld in de provincie Drenthe. Geen prettige gewaarwording voor haar. Toch ziet ze kans om het zo te beschrijven dat je gelijk in de auto wilt stappen om er een bezoek te brengen. Intussen is de strafinrichting omgebouwd tot museum. Het is zeker de moeite waard om daar een bezoek te brengen. Op die manier krijg je een goede indruk van de omstandigheden waarin het verhaal zich heeft afgespeeld.

Napoleon Bonaparte

Jansen komt tot de ontdekking dat ze niet alleen uit een armoedig geslacht afkomstig is. Haar voorvader is zelfs nog soldaat geweest bij één van de beruchtste keizers van de wereld. In dienst van de franse keizer Napoleon Bonaparte heeft haar voorvader gevochten in vele roemruchte veldslagen. De feiten die Suzanna hierover beschrijft zijn geen overbodige opvulling. Het geeft inzicht in iemands levensloop. Door de beschrijving van die feiten krijgt het verhaal een diepere dimensie. De keus, of beter gezegd het lot wat iemand geslachten eerder is overkomen, kan een grote invloed hebben op de verdere geslachtslijn.

Johannes van den Bosch

Voor velen is de geschiedenis en misschien zelfs nu nog wel het bestaan van strafinrichting Veenhuizen nog onbekend. De geschiedenis van het ontstaan van de strafinrichting is een boeiende les die de auteur aan de lezer geeft. We leren hier een generaal kennen die misschien wel net zo imposant was als Michiel de Ruijter. We leren in dit boek Johannes van den Bosch kennen als een idealistische generaal die het hart op de juiste plek had. Je leest dit hoofdstuk in één adem uit.

Jordaan in Amsterdam

De zoektocht leidt uiteindelijk naar de Jordaan in Amsterdam. Ook hier omschrijft Suzanna Jansen op een duidelijke wijze het emigratieproces wat in die tijd tot stand kwam. Mensen trokken massaal naar de grote stad om werk te vinden. Moeizaam zocht men naar een uitweg om los te komen van de koorden van armoede.

Verslaving, armoede en rijkdom

Aan het einde van het boek lijken armoede, rijkdom en alcoholisme ook familie te zijn. De ‘geslachtslijn’ die deze drie hebben lijkt ook nooit verbroken te kunnen worden. De historische feiten bewijzen dan nogmaals dat de actuele verslavingsproblematiek en armoede niet ver van vroeger af blijkt te staan. Net zoals in de vorige eeuw was alcoholisme gerelateerd aan geld. Of je nu in armoede leefde of in weelde. Alcoholisme is een moeilijk te bestrijden ziekte en stopt pas wanneer de alcoholist overleden is!

Bronnen in het boek over het Pauperparadijs

Suzanna Jansen geeft een heldere opsomming van bronnen weer. Dit maakt het boek een historisch naslagwerk wat je zeker eens gelezen moet hebben. In 2016 is het boek voor de 59e druk uitgegeven.

Theatervoorstelling van het Pauperparadijs

Het verhaal is zo aangeslagen dat er ook een theatervoorstelling van gemaakt is. De voorstelling werd twee keer in Veenhuizen uitgevoerd en in de zomer van 2018 kon de voorstelling in Carré in Amsterdam worden uitgevoerd.