Oude stadhuis van Bergen op Zoom

Het stadhuis van Bergen op Zoom bestaat uit drie panden die ooit werden voorzien van één gevel welke later werd bepleisterd en weer later in oude glorie hersteld. Het stadhuis is te vinden op de Grote Markt dat het oudste deel is van de stad. De markt was al in de 12 eeuw een onverharde kern met bebouwing. Halverwege de 13e eeuw kreeg Bergen op Zoom stadsrechten. Samen met Antwerpen vormde Bergen op Zoom in die tijd de belangrijkste marktsteden.

Drie panden tot één

Oorspronkelijk bestond het stadhuis slechts uit het Schepenhuis. Bij dit pand werd in 1403 al gesproken over Stathuus, waar het stadbestuur zetelde en de Vierschaar recht sprak. Rechts van het pand staat Leeuwenborch waar eerst Italiaanse bankiers waren gehuisvest en later Engelse kooplieden. Dit pand werd in 1498 bij het Schepenhuis betrokken wegens ruimtegebrek. In 1544 werd ook het pand links van het Schepenhuis, de Olifant, toegevoegd.

Grote brand

Waarschijnlijk heeft er vóór 1403 ook een stadhuis gestaan, dat bij een stadsbrand in 1397 is verwoest, samen met veel houten huizen met rieten daken die rond de markt stonden. In 1444 woedde er een tweede brand, waarbij Leeuwenborch en het Schepenhuis gedeeltelijk in vlammen zijn opgegaan, maar beiden werden herbouwd.

In oude glorie hersteld

Begin 1600 werden de drie panden voorzien van één voorgevel en de daken aan elkaar aangepast met op de gevel de spreuk “Mille Periculis Supersum” dat betekent “Duizend gevaren kom ik te boven”. Deze spreuk slaat op alle belegeringen waar de stad mee te maken heeft gehad. Door de hoogteverschillen in de vloeren kan nog worden gezien dat het om drie panden gaat. De gevel werd in 1762 wit geschilderd en in 1872 bepleisterd. Bij de renovatie in de jaren 1930/1938 werd de gevel in oude glorie hersteld en verdween het pleisterwerk. De houten vensters werden vervangen door natuursteen en weer voorzien van kruisvensters. Twee gevelbeelden verdwenen en de beelden Justitia en Prudentia werden vernieuwd. Boven de poort naar de St. Annastraat verscheen een beeld van de patrones van de stad St. Gertudis.

Geen stadhuisfunctie meer

Na de restauratie in de dertiger jaren werd de behoefte aan meer ruimte groter en werden drie panden achter het stadhuis toegevoegd. In de zeventiger jaren werd nog een keer uitgebreid maar aan het eind van de vorige eeuw werd besloten een nieuw stadskantoor te bouwen en kregen de panden een andere functie.

Interieur Schepenhuis

De hal van het stadhuis heeft een laatgotische natuurstenen schouw. Er hangen wapenschilden van de Markiezen en Heren van de stad. Boven de ingang naar de raadzaal is een wapen van Oranje-Nassau te zien.

Die Raadzaal is in 1999 gerenoveerd. Vanuit de zaal is de Rolkamer te bereiken. Deze kamer wordt ook Rode Kamer genoemd vanwege de rode verf op de muren. De verfstof voor die kleur werd in de middeleeuwen gemaakt uit de wortels van de meekrapplant. In de Rolkamer werden wetten op rollen bewaard.

Op de eerste verdieping bevindt zich de Witte Zaal die zo genoemd is naar het stucplafond. Deze zaal is nog steeds in gebruik als trouwzaal. Achter in de zaal siert Italiaans marmer een schouw op kolommen. Aan de wanden hangen portretten van de koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix.

Van daaruit is via een overloop de Vierschaar te bereiken waar recht werd gesproken met boven de deur een paneel met Harpocrates (God van de stilte) uit 1593 als symbool van geheimhouding.

Interieur de Olifant

Een dubbele deur verleent toegang tot de Burgemeesterskamer die zich boven de poort van de Olifant bevindt. De kamer wordt bij officiële ontvangsten nog steeds gebruikt. Een trap leidt naar de Rentmeesterkamer met boven de deur houtsnijwerk van een zeemeermin als verwijzing naar Het Verdronken Land van Reimerswaal. Op die verdieping bevindt zich aardewerk uit opgravingen bij panden uit de middeleeuwen verspreid over de stad die toen bekend stond om zijn aardewerk.

Interieur Leeuwenborch

In het pand Leeuwenborch bevindt zich de Collegekamer met een eikenhouten buffet uit 1722 en diverse portretten van belangrijke personen van de stad.

Bezichtiging van hert stadhuis in Bergen op Zoom

Het stadhuis is voor bezichtiging geopend van Koninginnedag tot en met eind oktober van 13.00 tot 16.30 uur met uitzondering van maandag. Buiten het seizoen is een bezoek alleen mogelijk op afspraak.