Het Winterpaleis in Sint-Petersburg

Aan de oever van de Russische rivier de Neva is ooit tsaar Peter de Grote begonnen met de bouw van een Winterpaleis. Helaas voldeed het gebouw al heel snel niet meer de eisen en werd er een nieuw gebouwd. Het Winterpaleis zoals het nu in Sint Petersburg staat is inmiddels de vierde, maar definitieve versie.

Algemeen

In dit historische gebouw hebben veel gebeurtenissen plaatsgevonden. Van 1762 tot aan 1917 gebruikten de tsaren familie het paleis als winterresidentie. Huwelijken en kroningen hebben hier plaatsgevonden. Het paleis ligt op de oever van de rivier de Neva.

Sinds 1917 werd het als onderdeel van “de Hermitage” tot staatsmuseum benoemd. Het huisvest een collectie van meer dan 3.000.000 exemplaren dat over een periode van 2,5 eeuw is verzameld. Het eerste winterpaleis werd al tussen 1711 en 1719 gebouwd tijdens de regering van Peter de Grote. Zijn opvolger was tsarina Anna Ivanova. Onder haar regeringsperiode begon in 1723 de bouw van het derde winterpaleis. Het werd ontworpen door Bartolmeo Francesco Rastrelli. Ook dit gebouw bleek niet te voldoen.

Het huidige winterpaleis

In 1753 had Rastrelli zijn definitieve ontwerp klaar voor een groter Winterpaleis dat bestemd zou zijn voor tsarina Elisabeth I, die de voltooiing van het gebouw niet heeft meegemaakt. Hij had een ontwerp gemaakt waarin zijn bestaande 3e winterpaleis moest worden opgenomen. Tijdens de bouw van het nieuwe Winterpaleis veranderde hij van mening en besloot dat het 4e Winterpaleis gebouwd moest worden op het oude. Dit hield in dat het oude winterpaleis helemaal gesloopt moest worden.

Rastrelli nam de leiding van het volledige bouwwerk op zich, dat ondanks de strenge winters gewoon doorging en in barokstijl gebouwd is. De keizerin gaf voortdurend veranderingen aan en het tijdstip waarop het gebouw klaar diende te zijn. De kosten van het paleis zouden betaald moeten worden uit de inkomsten van de kroegen die een staatsvergunning hadden. Waarschijnlijk hebben dus de arbeiders van het paleis met hun verdiensten het paleis deels betaald. De begroting werd regelmatig overschreden en de bouw lag regelmatig stil, vanwege gebrek aan materiaal of geld.

Ontwerp

De vierzijdige binnenplaats is op dezelfde manier versierd als de buitenmuren. De gevel aan de zijde van het paleisplein heeft een onderbreking van drie bogen van de entree tot de binnenplaatst. De enige muur met overblijfselen van het oude paleis is de gevel die uitkijkt op de Admiraliteit.

Een strikte symmetrie ligt ten grondslag aan de gevels. De timpanen en intercolumniën zijn echter bij elke gevel verschillend. Er zijn 250 zuilen die ca. 700 ramen omlijsten (hierbij zijn de ramen aan de binnenzijde van het binnenplaats niet meegerekend). Ze worden weer omringt door verschillende ornamenten die een beeld geven van het soort motieven dat Rastelli gedurende 30 jaar verzamelde. Dit waren onder meer leeuwenkoppen en groteske figuren.

De begane grond heeft halfronde ramen, welke lijkt op een arcade die doorloopt in de drie verdiepingen erboven. Een waterlijst brengt een scheiding aan tussen de 1e en 2e verdieping. De Balustrade draagt 176 grote ornamentele vazen en allegorische beelden van steen.

Rastelli´s naam zal voor altijd verbonden blijven met het huidige Winterpaleis.

Interieur

Rastelli heeft veel gebruik gemaakt van verguld pleisterwerk, houten ornamenten, sierlijke pilaters en ingewikkeld gelegde parketpatronen. Van zijn oorspronkelijke indeling is niet veel meer over. Doordat het nogal lang duurde voordat alle kamers waren ingericht, hebben deze te maken gehad met de verandering van de mode. Ook de niet opgemerkte brand (woede al 2 dagen voordat men het ontdekte) van 1837 heeft de nodige schade aangericht. De restauratie hiervan werd gedaan door Giacomo Quarenghi die een neoclassicistische stijl aanbracht. Alleen de grote trap (vernoemd naar Rastelli) is in zijn stijl gerestaureerd door Vassily Stasov. Deze restauratie nam 16 maanden in beslag.

In veel zalen zijn spiegels aangebracht, zodat het binnenvallende licht wordt weerkaatst en de kamers niet somber lijken.

Renovatie´s

De allegorische beelden zijn aan het einde van de 19e eeuw vervangen door beelden van brons. Ze waren door de loop van de jaren door het gure weer aangetast. De kleur van de gevel was oorspronkelijk zandkleur. Aan het einde van de 19e eeuw werd de gevel rood geschilderd en tegenwoordig is het groen.

Leuk om te weten

• De uiteindelijke kosten bedroegen ruim 2.000.000 roebel
• De kosten konden mede dankzij de belasting op alcohol en zout worden voldaan
• Aan de rivierzijde is de gevel meer dan 200 meter lang
• Het paleis kent ruim 1000 vertrekken
• Er zijn meer dan 115 trappen te vinden
• De glazenwasser dient ongeveer 1950 ramen te lappen
• Het paleis heeft bijna 1.800 deuren
• Er is 8 jaar lang gewerkt door ongeveer 4.000 man
• In de Hermitage hangt meer werk van Rembrand dan in het Rijksmuseum van Amsterdam