Russische paaseieren van Fabergé

Van oudsher wordt het Paasfeest in Rusland groots gevierd. Daarbij werden vroeger vaak prachtig versierde eieren cadeau gedaan, als symbool van vruchtbaarheid en nieuw leven. Tsaar Alexander III gaf zijn vrouw in 1885 een prachtig verrassingsei gemaakt door de juwelier Peter Carl Fabergé. Het werd het begin van een jaarlijkse traditie.

Het Paasfeest

Voor veel Christenen is het Paasfeest een belangrijke feestdag. Op die dag, precies drie dagen na zijn kruisiging, zou de Here Jezus zijn opgestaan uit het graf. Pasen wordt echter van oudsher ook geassocieerd met het begin van de lente. Veel paasgebruiken, zoals het zoeken en eten van eieren hebben daar dan ook mee te maken.

Eieren

Eieren werden gezien als de kiem van nieuw leven. Ze werden begraven in het veld, zodat hun kracht zou zorgen voor een goede oogst. Katholieken aten eieren om na hun vastenperiode nieuwe krachten op te bouwen.

Pasen in Rusland

In Rusland is Pasen een belangrijke feestdag, waarop arm en rijk elkaar verrast met cadeautjes. Vroeger waren dat vaak prachtig versierde eieren. Eieren werden gezien als het symbool van vruchtbaarheid, het begin van nieuw leven.

Kostbaar ei met een verrassing

Ook tsaar Alexander III (1845–1894) wilde zijn echtgenote tsarina Maria Fjodorovna (1847–1928) graag verrassen met een ei. Natuurlijk moest dat wel een bijzonder exemplaar worden. Daarom gaf hij juwelier Peter Carl Fabergé (1846-1920) de opdracht om een uniek ei te ontwerpen en te maken. Fabergé slaagde er in een prachtig exemplaar te vervaardigen dat nu bekend staat onder de titel “Hen Egg”. Het zag er niet alleen fenomenaal uit. Het bleek ook nog een verrassingsei te zijn.

“Hen Egg”

Het ei oogde als een normaal kippenei met dien verstande, dat het was gemaakt van goud met een matte witte laag emaille. Met een ingenieus mechanisme kon het ei worden geopend, waarop een gouden dooier verscheen. De dooier kon men er uit halen. Hierin zat een klein kippetje van rood, wit en geel goud met oogjes van robijn. Het kippetje op haar beurt verborg een klein wit gouden met diamantjes versierde kopie van de Russische kroon. En in de kroon zat nog weer een hangertje met een robijn.

Hofjuwelier

Fabergé’s werk viel zo in de smaak, dat hij werd benoemd tot hofjuwelier. Voortaan mocht hij ieder jaar een nieuw paasei leveren. In de uitvoering daarvan werd hij volledig vrij gelaten, mits ieder ei uniek zou zijn en een bepaald thema zou hebben. De eieren werden vervaardigd van prachtige edelmaterialen en versierd met juwelen. Aan sommige eieren werd wel een jaar of langer gewerkt. Wanneer de tsaar belangstellend informeerde hoe het nieuwe ei zou worden kreeg hij steevast het antwoord: “Uwe Majesteit zal tevreden zijn”. Tien jaar lang kreeg de tsarina van haar man een ei.

"Pamiat Azova-ei"

Ieder ei was uniek en ieder ei bevatte een originele verrassing. Het "Pamiat Azova-ei" uit 1891 gemaakt van heliotroop versierd met verguld platina en diamanten bevatte een model van de kruiser "Pamiat Azova" in goud en platina met patrijspoorten van diamantjes. Het dreef op een blok aquamarijn en kon uit het ei worden geschoven.

"Peter de Grote-ei"

In 1903 werd een ei gemaakt ter gelegenheid van de tweehonderdste verjaardag van de stichting van de stad Sint-Petersburg door Peter de Grote. Het rijk met bloem- en plantmotieven versierde juweel was voorzien van ivoren plaquettes met daarop geschilderde miniaturen van tsaar Peter de Grote, het eerste Winterpaleis, tsaar Nicolaas II (opdrachtgever) en het Winterpaleis in 1903. Na opening kwam een kopie van het ruiterstandbeeld in Sint-Petersburg van Peter de Grote te voorschijn.

Traditie wordt voortgezet

Met de dood van tsaar Alexander was het niet gedaan met de eieren. Zoon Nicolaas II (1868–1918) zorgde voortaan voor de opdracht. Nu mocht Fabergé er zelfs ieder jaar twee maken. Een ei was voor zijn moeder, het andere voor zijn vrouw Alexandra.
Vanaf het eerste ei in 1850 tot en met het laatste in 1917 werden door het bedrijf van Fabergé 52 eieren gemaakt voor het Russische vorstenhuis. Het vorstenhuis was echter niet de enige afnemer. Ook veel andere vooraanstaande families waren klant bij de juwelier.

"Coronation Egg"

Een leuke anecdote is de volgende. Het "Coronation Egg" uit 1897 bevatte een op schaal gemaakt exemplaar van de koets gebruikt bij de kroning. Toen de echte koets moest worden gerestaureerd kon men de originele bouwtekeningen niet vinden. De miniatuurkopie werd toen gebruikt om het origineel te herstellen.

Waardevolle sieraden

De eieren waren en zijn zeer waardevol. Die waarde kan oplopen tot in de miljoenen. Het Russische Hof was niet zuinig als het ging om juwelen. Veel edelstenen waren dan ook afkomstig uit eigen land. In het Oeralgebergte werd goud en platina gewonnen. En het was en is ook de vindplaats van verschillende edelstenen.

De eieren nu

Niet van alle Fabergé eieren is bekend waar ze zijn gebleven. Een aantal zijn verdwenen. Het Britse Koningshuis heeft er vijf in bezit. Een aantal is in het bezit van particulieren en een aanzienlijk deel bevindt zich in verschillende musea.