Politieke onmondigheid van de vrouw in Nederland
De politieke onmondigheid van de vrouw in Nederland. Verleden tijd of nog steeds realiteit? Een essay gebaseerd op het onderwerp: de politieke onmondigheid van de vrouw in Nederland. De vrouw mag dan al wel veel meer te zeggen hebben dan vroeger, maar de emancipatie is mijns inziens nog steeds niet voltooid.
Dit essay is verdeeld ]in een aantal stukken. Dit essay is in vier periodes verdeeld, namelijk de eerste feministische golf, de tweede feministische golf, het heden (de derde feministische golf) en de toekomst.
- De eerste feministische golf (1870-1920) (internationaal 1848-1920)
- De tweede feministische golf. (rond de jaren ’60, ‘70/80)
- De derde feministische golf. (De jaren 0 in de 21e eeuw)
- De toekomst
Uiteindelijk zal ik proberen in het slot een soort samenvatting/overzicht te geven en misschien een soort toekomstverwachting. Ik wil kijken of we aan de hand van het verleden kunnen kijken wat voor ontwikkelingen er in de toekomst plaats kunnen vinden als we kijken naar vrouwenemancipatie. Ook hoop ik dat ik met behulp van de deelvragen een antwoord kan geven op de stelling.
Verklaring begrippen
In dit essay wil ik het politieke proces van de vrouw gaan beschrijven. Wanneer de vrouw stemrecht kreeg, hoe het zich allemaal heeft ontwikkeld en hoe het dat nog steeds doet.
Hierin wil ik het dus vooral over de emancipatie van de vrouw hebben en over het kiesrecht.
Dus democratie. Daarom in het kort eerst iets over de democratie. Het originele idee van de democratie is ontstaan in Athene, een Griekse stad. Dit lijkt verreweg niet meer op de Nederlandse democratie, maar het is een goed begin. Democratie is een bestuursvorm. Het woord stamt nog af van de Grieken: demos betekent ‘volk’ en krateo betekent heersen/regeren. Het houdt dus in dat het volk zelf stemt over bijvoorbeeld wetten. Het kan ook zijn dat het volk de vertegenwoordigers kiest die de wetten maken!
Feminisme: de letterlijke betekenis van het woord feminisme is het streven naar een gelijkwaardige behandeling van vrouwen ten opzichte van de man. In het verleden (en nu misschien nog steeds) worden vrouwen anders behandeld dan mannen op het gebied van bijvoorbeeld werk, inkomen en kiesrecht. Vrouwen willen hun positie ten opzichte van de man verbeteren en ze willen gelijk behandeld worden. De stroming die opkwam voor deze vrouwen is het feminisme.
Emancipatie: emancipatie gaat over gelijke behandeling van alle groepen die minder recht hebben dan de gemiddelde burger. Dit in tegenstelling tot feminisme. Deze stroming komt alleen op voor de vrouwen.
De eerste feministische golf (1870-1920)
Het verleden
Vrouwen raakten steeds meer ingeburgerd in het uitblinken in alle dingen die te maken hadden met gezinsverzorging. Ze zorgden voor het huishouden, voor de kinderen, ze zorgden ervoor dat kleren gemaakt werden en nog veel meer. In 1789 zien we in Frankrijk al wat protest opkomen. Niet alle vrouwen legden zich bij deze taken neer en er ontstond onrust. In 1789 woedde in Frankrijk de revolutie die allemaal gaat over vrijheid, gelijkheid en broederschap. Ook vrouwen gingen hiervoor strijden. Ze kwamen in protest en wilden niet alleen de hele dag achter het aanrecht staan. Ze wilden ook stemrecht, ook een carrière kunnen opbouwen! Hierna verzwakte het feminisme een beetje. Pas halverwege de 19e eeuw kwam het feminisme weer terug. Dit kwam door de industriële revolutie. Hierdoor waren nu veel producten in de winkel te koop en hoefden vrouwen niet zoveel meer zelf thuis te maken. Vrouwen verloren zo een beetje hun plek in de samenleving.
De opkomst van de democratie in Nederland was een langdurig proces. In Nederland heeft het lang geduurd, voordat de grondwet werd ingevoerd. Pas in 1848 kregen we de grondwet van Thorbecke. In 1815 hebben we ook al een grondwet gehad, maar hierin had het volk nog niet enorm veel vrijheid en invloed. Voordat Nederland een democratisch gekozen regering had was het een koninkrijk met een absolute vorst. Dit systeem bestond dus vanaf 1815. Vrijheid en invloed zijn pas gekomen met de grondwet van 1848. Juist door deze grondwet kregen mensen meer vrijheid. Thorbecke is de grondlegger van de Nederlandse democratie. Thorbecke was een liberaal. Hij was een afstandelijke intellectueel en hij had veel revolutionaire opvattingen. Hij was een kille, stugge man. Maar vooral de rijkere bovenlaag van de bevolking was het veel met Thorbecke eens. Thorbecke had de grondwet gebaseerd op ideeën die hij had ontwikkeld. De macht lag voortaan bij de tweede kamer. De Koning werd onschendbaar en alle burgers kregen klassieke grondrechten. Thorbecke kreeg kritiek van de conservatieven, dat hij het volk te veel macht wilde geven, maar ook Thorbecke was niet voor algemeen kiesrecht. Thorbecke vond dat alleen ‘het verlichte deel der natie’ kiesrecht moest hebben. Dit waren de zelfstandige, rijke mannen die rationeel konden oordelen. De grondwet bevatte daarom een streng censuskiesrecht. Maan tien procent van de volwassen mannen mocht stemmen. (ongeveer 2,5% van de bevolking) Dus vooral de rijke mensen die het met Thorbecke eens waren kregen nu kiesrecht. Vrouwen mochten dus nog helemaal niet stemmen! Hier waren veel vrouwen het dus nog niet mee eens.
Dat allemaal was de aanloop naar de eerste feministische golf. Vrouwen waren hun plek in de maatschappij verloren en de verlichting kwam op. Want waarom was de individuele vrijheid en de vrijheid van meningsuiting nog steeds niet van belang op de vrouwen vroegen ze zich af. De eerste feministische golf heeft niet een duidelijk begin jaartal, op veel plekken, zoals de VS, begon het ongeveer rond 1848. Bekende namen van toen zijn bijvoorbeeld Lucretia Mott en Elisabeth Cady Stanton. Zij hebben ook een toespraak gehouden, de Women’s Right Convention.
In Nederland begon de feministische golf rond 1872. Dit begon omdat Mina Kruseman en Betsy Perk samen een lezingentournee begonnen over de slechte ontwikkeling van de vrouw. Mensen waren eerst diep geschokt, maar later kregen ze meer aanhang. In 1889 werd de VVV opgericht (vrije vrouwen vereniging). In 1894 de VvVK (vereniging voor vrouwenkiesrecht).
Belangrijke namen in de eerste feministische golf zijn Aletta Jacobs, Susanna Groeneweg en Wilhelmina Drucker. Aletta Jacobs streed voor gelijkheid onder mannen en vrouwen, maar vooral voor het vrouwenkiesrecht! Susanna streed voor gelijk onderwijs, de drankbestrijding, ontwapening, moederschapzorg en de rechten van de vrouwen. Wilhelmina streed voor de gelijke rechten voor mannen en vrouwen.
Maar wat waren nou de resultaten van de eerste feministische golf?
- Passief en actief kiesrecht voor vrouwen.
Voor 1917 mochten vrouwen niet stemmen. Na 1917 mochten vrouwen wel gekozen worden in de politiek. Elke vrouw mocht zich toen verkiesbaar stellen. In 1919 kreeg de vrouw ook actief kiesrecht. Dit betekende dat vrouwen nu ook zelf mochten stemmen.
Pas in 1922 werd het algemeen kiesrecht voor vrouwen in de grondwet opgenomen. Vanaf nu waren mannen en vrouwen politiek gelijk aan elkaar gesteld.
- Recht op gelijk onderwijs
Voor de eerste feministische golf konden vrouwen na de middelbare school geen vervolgopleiding meer doen. In 1860 werd de eerste onderwijzeressenschool geopend en vijf jaar later ontstond de Industrie School voor Vrouwelijke Jeugd. Ook werd toen de MMS opgericht. Op dit moment was de HBS (hogere beroeps school) nog niet toegankelijk. In 1871 is Aletta Jacobs de eerste vrouwelijke student op de Groningse universiteit.
De tweede feministische golf (1948-1970)
Het verleden
Ondanks alle verbeteringen waren er nog steeds veel verschillen tussen mannen en vrouwen. In de VS begint de tweede feministische golf in 1963 als The femininine mystique uitkomt. Dit boek gaat over de moderne vrouwen die ontevreden zijn, omdat het huishouden zo verveelde. In Europa werd het boek ‘La deuxième sexe’ uit 1948 gezien als begin van de tweede feministische golf. Pas 15 jaar later wordt er echt actie ondernomen door de feministen. In Nederland kwam de tweede feministische golf na een artikel in de Gids van Joke Smit. Dit ging over het onbehagen van de vrouw en kwam uit in 1967.
De tweede feministische golf had veel overeenkomsten met de eerste. Er werd ook weer gestreefd naar gelijke arbeid, politiek en onderwijs, omdat vrouwen nog steeds niet vonden dat ze gelijk behandeld werden. Nog steeds had maar 16 procent van de vrouwen een betaalde baan. Kinderopvang was nog erg slecht geregeld en vrouwen verdienden nog steeds minder dan de mannen. In de politiek waren nog steeds heel weinig vrouwen. Hooguit 15 procent van de Tweede Kamerleden was een vrouw. Dit wilden ze veranderen!
Nieuwe strijdpunten waren het huwelijk, het gezin en seksualiteit. Ze wilden recht op abortus en een eerlijkere verdeling in het gezin.
Belangrijke namen in de tweede feministisch golf zijn Marga Klompé, Joke Smit en Hedy d’Ancona. Ze zorgen voor gelijke behandeling, eerlijke verdeling van het werk en een betere positie van de vrouw in de maatschappij.
Dolle Mina was een linkse feministische actiegroep die is ontstaan in 1969, Dolle Mina is ontstaan uit een groepje mannen en vrouwen die niet tevreden waren over de mogelijkheden en de plaats van de vrouw in de maatschappij. Zij streden onder andere voor abortus.
Wat waren de resultaten van de tweede feministische golf?
- Oprichting van het IAV (een internationaal archief voor de vrouwenbeweging)
- Opheffing van de handelingsonbekwaamheid
In 1956 werd de handelingsonbekwaamheid van gehuwde vrouwen opgeheven. Ze hoefden niet voor alles meer toestemming van de man te hebben.
- Marga Klompé werd in 1956 de 1e vrouwelijke minister
- Vrouwelijke ambtenaren van vanaf 1957 toegestaan.
- Vanaf 1961 werd de pil toegestaan, in 1974 werd het eerste Blijf van min Lijf - huis opgericht
- Gelijke lonen vanaf 1975
- Recht op abortus vanaf 1984
- Man en vrouw gelijk gesteld: Vrouwen waren niet meer handelingsonbekwaam en konden dus ‘doen wat ze wilden.’ Ze waren niet meer afhankelijk van de man. Verder werden de man en de vrouw volgens de wet ook gelijk gesteld.
De derde feministische golf?
Het heden
We hebben twee grote emancipatiegolven gehad, maar ook nog ophef om kleinere dingen. Dit kunnen we niet echt golven noemen, maar het zijn wel bepaalde dingen die hebben gezorgd voor verandering. Op het moment is er natuurlijk veel ophef over bijvoorbeeld de moslima’s. Zij krijgen ook steeds meer te zeggen en vooral voor hun is nu nog een derde golf bezig. Bekende namen zijn Yasmine Allas, Ayaan Hirsi Ali en Irshad Manji. Zij strijden ook nu nog voor de gelijke rechten.
Natuurlijk zijn ook nog steeds de salarissen niet gelijk en zijn er nog steeds ongelijke verhoudingen tussen mannen en vrouwen. Op het moment proberen vrouwen dit nog steeds gelijk te trekken. Dit is natuurlijk ook terecht. Want waarom zouden vrouwen minder verdienen dan mannen, terwijl ze hetzelfde werk verrichten? We zien de taken in het huishouden wel steeds meer verschuiven. Tegenwoordig zijn er veel meer huismannen te vinden en nemen de mannen steeds meer taken over. Vrouwen krijgen weer veel meer fulltime banen en mannen blijven vaker thuis. Dit is natuurlijk al een goede verbetering.
In de politiek zijn er nog steeds niet enorm veel vrouwen te vinden.
Dit is van meerdere kanten te bekijken. Het kan erg nadelig zijn ,maar het hoeft niet veel verschil te maken. Natuurlijk is het zo dat vrouwen meer naar de voordelen voor de vrouw kijken, maar ik persoonlijk denk niet dat het erg nadelig is dat er maar zo weinig vrouwen in de politiek zitten.
Volgens de cijfers van Het Instituut voor Publiek en Politiek zitten er nog steeds erg weinig vrouwen in de politiek. Ongeveer een derde van de politieke Kamerleden is maar vrouw. Dit is natuurlijk erg weinig. Er is wel een stabiliteit onder het aantal vrouwen. Het zijn er namelijk nog steeds 55, net als in 2003. De bron hierboven dateert uit 2006.
Vrouwen hebben dus nog steeds minder te zeggen als het gaat om politiek. Kijk maar eens naar de partijen. Politieke partijen met een vrouwelijke leider krijgen automatisch minder stemmen dan politieke partijen die een man als leider hebben .Dit kan komen doordat vrouwen minder serieus worden genomen en er minder op hen wordt gestemd, maar mannen kunnen ook gewoon meer inhoud hebben en het volk meer aanspreken. Om daar een duidelijk beeld van te krijgen zal er veel onderzoek naar gedaan moeten worden.
De Toekomst van het feminisme
Ik denk dat de vrouwen in de toekomst nog veel meer zullen gaan emanciperen. Misschien zullen ze politiek altijd zwakker blijven, misschien ook niet. Ik denk dat voor ook de moslima’s veel meer te zeggen krijgen, vooral ook omdat ze hier in een cultuur leven die veel meer is geëmancipeerd. Vrouwen zullen ook gaan strijden voor meer gelijke salarissen en gelijke kansen in de wereld. Ik denk dat als dit doel bereikt is, de emancipatie meer naar de achtergrond zal verdwijnen. Ik denk wel dat de emancipatie er op de achtergrond altijd zal blijven.
Volgens sommige bronnen is juist het feminisme ‘dood’ en niet meer echt aanwezig. Het feminisme heeft een slechte naam gekregen. In Amerika is een aantal jaren geleden een onderzoek geweest. Tweederde van de Amerikaanse vrouwen wilde inderdaad geen feminist genoemd worden.
Sommige schrijvers van feministische boeken (Baumgardner en Richards) beweren juist dat het feminisme overal aanwezig is. Volgens onderzoek verdienen vrouwen bijvoorbeeld nog steeds 26% minder. En dit is natuurlijk absurd.
Voor het feminisme zijn er in de toekomst (en het heden) misschien te weinig sterke leiders en te weinig doelen om naar te streven. De rechten van de vrouwen zullen langzaam iets beter worden en het feminisme speelt in de huidige wereld nog maar een kleine rol.
Conclusie
Vrouwen hadden vroeger een veel grotere tweederangspositie als nu. Nog steeds zijn vrouwen niet 100% gelijkwaardig aan de man. Mannen verdienen gemiddeld nog steeds 26% meer en vrouwen hebben ergens nog steeds wel een ondergeschikte positie. In vergelijking met vroeger zijn de vrouwen er enorm op vooruit gegaan. Toch denk ik nog steeds niet dat de emancipatie is voltooid. Ik denk dat er nog veel moet gebeuren voor de vrouwen helemaal gelijkwaardig zijn, al denk ik dat het niet meer zo’n vaart zal lopen als vroeger. Moslimavrouwen zullen er nog wel veel aan doen om gelijkwaardig te worden. Hier zullen we ook nog wel wat van merken denk ik.
In de toekomst denk ik dat vrouwen stiekem zullen vechten voor gelijke rechten, maar dat het niet meer zo in de aandacht zal komen. Vrouwen zullen er best nog wel moeite voor doen, maar het gebeurt wat meer ondergronds. Dit komt ook omdat er niet echt goede vrouwelijke leiders meer zijn die het heft in handen nemen.
Al met al denk ik dat de emancipatie bijna is voltooid, maar nog steeds wel beter kan!
Lees verder