Wie waren Groothertog van Litouwen

Het Groothertogdom Litouwen was eens één van de machtigste staten van Europa, met grondgebied wat zich uitstrekte van de Baltische Zee tot aan de Zwarte Zee. De heersers van Litouwen, vaak ook Koning van Polen, waren door slimme huwelijkspolitiek en het aangaan van strategische verdragen in staat de belangrijkste staat van Oost-Europa in de Middeleeuwen te realiseren. Een overzicht van de belangrijkste heersers en dragers van de vlag Litouwen.

Groothertog Algirdas (1296-1377)

Algirdas is de oudste zoon van Groothertog Gediminas. Hij heerste over Litouwen vanuit zijn residentie in Vilnius tussen 1345 en 1377, samen met zijn broer Kęstutis. De broers slaagden er niet alleen in om de veelvuldige aanvallen van de Teutoonse Orde en de Gouden Horde af te slaan, maar waren zelfs in staat enkele nieuwe gebieden te annexeren ten oosten van Litouwen. Vooral Algirdas was verantwoordelijk voor de groei van steden, verbetering en versterking van kastelen, uitbreiding van de handel en het floreren van de Litouwse cultuur.

Groothertog Stefan Batoras, Koning van Polen (28/09/1533 – 12/12/1586)

Stefan Batoras (Stefanus Bathory) werd geboren in Shomye, Roemenië. In 1576 werd hij gekozen als Koning van Polen en Groothertog van Litouwen. Hij heerste tot 1586. In 1581 richtte hij het Hoge Tribunaal van het Groothertogdom Litouwen op en in 1566 voegde hij amendementen toe aan het Tweede Litouwse Statuut, waarbij de gegoede burgerij onafhankelijkheid verwierf ten opzichte van de aristocratie. In Vilnius vestigde hij een fabriek voor kanonnen, raagde hij zorg voor de verbetering van de Pools-Litouwse artillerie, hervormde hij het leger en introduceerde het standaard uniform. Stefan Batoras schonk privileges aan het Jezuïeten College in Vilnius en erkende het als een Academie en als een Universiteit. Hij stierf in Grodny.

Groothertog Gediminas (rond 1275 – 1341)

Volgens de legende is Groothertog Gediminas de stichter van Vilnius, de huidige hoofdstad van Litouwen. Gediminas was in zijn tijd de machtigste heerser van Oost-Europa. Onder zijn gezag werd niet alleen de expansie van de Teutoonse Orde een halt toe geroepen, hij stopte ook de aanvallen van de Mongolen en de Tartaren. Hij noemde zichzelf Koning van de Litouwers en Russen en Hertog van Zemgala. De Paus erkende deze titels niet veel later.

Gediminas consolideerde de macht van de Groothertog, versterkte van Kasteel van Vilnius en maakte van Vilnius de permanente hoofdstad van het Groothertogdom Litouwen. Om een blokkade vanuit het westen te doorbreken bouwde hij katholieke kerken en nodige hij monniken, ambachtslieden en kooplui uit zich in Litouwen te vestigen. Zij kregen garantie ten aanzien van de vrijheid van godsdienst en ten aanzien van handel. De handelswijze van Gediminas verzwakte de positie van de Teutoonse Orde aanzienlijk.

Tijdens zijn periode voegde Gediminas Pinsk, Turov, Vitebsk, het Hertogdom Minsk, Podlaisie en andere kleinere gebieden aan het Groothertogdom toe. Gediminas had zeven zonen, waarvan Algirdas en Kestutis de heerschappij na zijn dood overnamen.

Groothertog Jogaila (1351 – 1434)

Jogaila was Groothertog van Litouwen in de periode 1377 – 1381 en de periode 1382 – 1392. Hij was Koning van Polen van 1386 tot en met 1434.

Jogaila werd geboren in Vilnius als zoon van de Groothertog Algirdas. Na de dood van zij vader heerste Jogaila over Litouwen, samen met zijn oom Kestutis. In november 1381, na de ontdekking van het geheime verdrag van Dovydiškiai met de Teutoonse Orde,werd Jogaila door zijn oom van de troon gestoten en verbannen. Kęstutis riep zichzelf uit tot Groothertog. Met steun van zijn broers Skirgaila en Kaributas veroverde Jogaila Vilnius op 12 juni 1382 en herstelde hij zijn macht. Kestutis en Vytautas werden hierbij gearresteerd.

Jogaila accepteerde een voorstel van de Poolse adel om een huwelijk aan te gaan met de Poolse Koningin Jadwiga, de dochter van de Hongaarse en Poolse Koning Ludwig I. Hiermee was een vereniging van Polen en Litouwen een feit. Het huwelijk vond plaats op 18 februari 1386 en op 14 maart van dat jaar werd Jogaila gekroond tot Koning van Polen. In 1387 begon hij met de bekering van de Litouwers tot het christendom, stichtte hij de Diaconie van Vilnius en gaf zelfbeschikkingsrecht aan de stad. Tijdens de slag bij Žalgiris (Grunwald) op 15 juli 1410 was Jogaila de opperbevelhebber van de verenigde troepen.

Na zijn dood in Gorodok (nu de Oekraïne) heerste de dynastie van Jogaila over Litouwen en Polen tot aan de dood van Žygimantas Augustas in 1572. Jogaila is begraven in Wawel, het huidige Krakow in Polen.

Groothertog Kęstutis (rond 1300 – 1382)

Kęstutis was Groothertog van Litouwen van 1381 tot 1382. Hij verkreeg de hertogdommen van Trakai en Samogitie door vererving van zijn vader, de Groothertog Gediminas. Hij verhuisde zijn residentie van oud- naar nieuw Trakai en bouwde daar een kasteel. Na de onttroning van zijn broer Jaunutis in 1345 heerste hij over Litouwen, samen met zijn andere broer Algirdas. Samen sloegen zij ruim 70 aanvallen van Teutoonse Ridders en 30 aanvallen van de Livonische Orde af en organiseerde hij 40 tegen-aanvallen.

Kęstutis assisteerde zij broer bij zijn aanvallen op Moskou in 1368, 1370 en 1372. Na de dood van Algirdas in 1377 deelde hij zijn macht met de zijn van zijn broer, Jogaila.

Kęstutis werd in augustus 1382 vermoord in het kasteel van Krėva.

Groothertog Švitrigala (rond 1370 – 1452)

Švitrigaila was een zoon van Groothertog Algirdas en werd geboren in Lutsk. In zijn strijd tegen Vytautas om te troon zocht hij steun bij de Teutoonse Orde, de Keizer van Rome en de Groothertog van Moskou. Hij werd herhaaldelijk gevangen gezet wegens samenzweringen tegen Vytautas (e laatste maal van 1409 tot 1418). Nadat Švitrigala vrede had gesloten met Vytautas kreeg hij verschillende delen van Litouwen onder zich (Cherginov, Novgorod, Seversk en Bryansk).

Na de dood van Vytautas in 1430 werd Švitrigaila door de adel tot Groothertog van Litouwen uitgeroepen. Hij had de intentie zich tot Koning te laten kroningen maar deze pogingen bleken niet vruchtbaar. In de nacht van 31 augustus 1432 werd een aanslag op zijn leven gepleegd, welke hij overleefde. Hierna vluchtte hij naar Polotsk. Zijn neef Žygimantas Kęstutaitis werd, met steun van Polen, de Groothertog van Litouwen. Na de dood van Žygimantas in 1440 vestigde hij zich in Lutsk en steunde hij de Groothertog Kazimieras. Hij ligt begraven in de Kathedraal van Vilnius.

Groothertog Traidenis (overleden in 1282)

Traidenis was Groothertog van Litouwen van 1270 tot en met 1282. Zijn domein bestond uit land aan de oevers van de rivier de Neris, waar onder meer de historische plaats Kernavė is gelegen. Hij vocht met succes tegen de Livonische Orde. In 1270 versloeg hij de Livonische ridders bij de slag bij Karusė. Hij steunde de Zemagaliers bij hun strijd tegen de Orde en steunde de Suduviers. Tijdens de Grote Pruisische Opstand bood hij asiel aan Pruisische vluchtelingen. Ook organiseerde hij straf-expedities in de gebieden onder controle van de Teutoonse Orde.

Groothertog Treniota (overleden in 1264)

Treniota was Groothertog van Litouwen in 1263 en 1264. Hij was een neef van Mindaugas en zijn naaste adviseur in de vroege jaren zestig van de 13e eeuw. Volgens sommige historici leidde hij de Litouwse troepen bij de slag bij Durbė in 1260. Na deze slag overtuigde hij Mindaugas ervan de Samogitiers te steunen in hun strijd tegen de Livonische Orde. Treniota leidde de aanvallen op onder meer Lovonië, Masurië en Kulm. In 1263 vermoordde hij (samen met Daumantas) Mindaugas en zijn twee zonen Ruklys en Rupeikis. Nadat hij de troon had verworven vermoordde hij zijn neef Tautvilas, de hertog van Polotsk. Zijn heerschappij was echter van korte duur: in 1264 werd hij om het leven gebracht door aanhangers van Mindaugas.

Groothertog Vytautas de Grote (rond 1350 – 27 oktober 1430)

Vytautas was Groothertog van Litouwen tussen 1392 en 1430. Hij werd geboren in Trakai als zoon van Groothertog Kęstutis. In 1382 steunde hij zijn vader tegen Jogaila om de troon van het Groothertogdom. Hij werd gearresteerd en gevangen gezet in de kastelen van Vilnius en van Krėva. In hetzelfde jaar wist hij te ontvluchten naar de Teutoonse Orde en 1383 naar hij het christelijke geloof aan. Na een invasie van de Teutoonse troepen in Litouwen en de consolidatie van de aanhangers van Kęstutis rond Vytautas, werd Jogaila in 1384 gedwongen een deel van het hertogdom Trakai, samen met Grodny en Podlaise, aan Vytautas terug te geven. Na vrede met Jogaila te hebben gesloten stak Vytautas e Teutoonse kastelen langs de rivier de Nemunas in brand en keerde hij terug naar Litouwen.

In 1401. met het verdrag van Vilnius-Radom, verkreeg Vytautas de allen heerschappij over Litouwen. Hierna centraliseerde Vytautas het gezag over Litouwen verder en steunde hij de verspreiding van het katholicisme. In 1397 organiseerde hij twee aanvallen op de kust van de Zwarte Zee waarmee hij aanzienlijke gebieden aan het Groothertogdom toevoegde.

Vytautas stierf in Trakai. Hij ligt begraven onder de Kathedraal van Vilnius.