Fraeylemaborg Slochteren - de laatste bewoners

De Fraeylemaborg in Slochteren is een van de weinige nog overgebleven borgen in de provincie Groningen. Dit juweel van adellijke trots werd nog tot ver in de twintigste eeuw als buitenhuis bewoond door de borgheer en zijn gezin, de familie Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren.

Abraham Johan Thomassen à Thuessink van der Hoop

In 1847 erfde de nog maar negen jaar oude Abraham Johan (Jan) Thomassen à Thuessink van der Hoop, de Fraeylemaborg van zijn tante Louise de Sandra Veldtman. Tante Louise was twee keer getrouwd geweest, maar uit beide huwelijken werden geen kinderen geboren. Daarom werd Jan, een kleinzoon van haar halfbroer, als erfgenaam aangewezen. De kleine Jan wist van niets, tot hij tijdens een reisje met de trekschuit van Groningen naar Slochteren toevallig iemand hoorde zeggen, dat hij de erfgenaam was. Tante Louise’s tweede man had nog wel het vruchtgebruik van de borg, tot ook hij stierf in 1867.

Nieuwe heer op de borg

In 1867 gaat de dan inmiddels vijfendertig jaar oude Jan op de borg wonen. Hij heeft de borg geërfd, een deel van de inboedel en een bedrag van drie duizend gulden om de borg in te kunnen richten. Aan zijn naam voegt hij de woorden “Van Slochteren” toe. Zijn zeven zusters houden hem om de beurt gezelschap en regelen de huishouding, want Jan is op dat moment nog vrijgezel.

De borgheer trouwt

In 1873 trouwt Jan in Rotterdam met Geertruida Ketelaar. Na de huwelijksreis naar Brussel en de Harz wordt het pasgetrouwde paar door de inwoners van het dorp Slochteren hartelijk verwelkomd. De overgang voor de stadse bruid is groot. Het sociale leven in Slochteren beperkt zich tot de omgang met slechts enkele notabelen. Eens per week gaat het paar een dagje naar de stad, waar ze Jan’s moeder en ongetrouwde zusters bezoeken. Ze hebben in Groningen zelf ook een “stadshuis”, een deel van een groot pand aan het Heereplein.

Gezin

Het paar krijgt vijf kinderen: Evert Jan wordt geboren in 1875, Matthijs Pieter in 1876, Willemina Elisabeth in 1877, Christina Adriana Lucretia Catherina in 1878 en tot slot Anna Catherina in 1880. De zorg voor de kinderen wordt grotendeels toevertrouwd aan een kindermeid, die later wordt vervangen door een Zwitserse mademoiselle die hen vertrouwd maakt met de Franse taal.

Taken borgheer

De borgheer houdt zicht bezig met tal van bestuurlijke en administratieve taken. Zo is hij lid van de Provinciale Staten van Groningen (hij is anti revolutionair). Wanneer een volkspetitionnement tegen de Wet op het Lager Onderwijs wordt geweigerd, richt hij zelf in Slochteren een christelijke school op. Ook heeft hij het collatierecht (recht om predikanten te benoemen) en is President-Kerkvoogd (voorzitter van het college van kerkvoogden). In die hoedanigheid heeft hij veel van doen met de wederopbouw van de in 1880 afgebrande kerk. Bij de borg horen vijf boerderijen, waarvan er vier worden verhuurd. Het vijfde en grootste bedrijf beheert hij zelf. Hij maakt er een modelboerderij van. Wanneer hij later lid wordt van de Tweede Kamer valt dit niet meer te combineren met het beheer van de modelboerderij en moet hij ook dit bedrijf verhuren.

Borgvrouw

De borgvrouw is erg begaan met het geestelijk welzijn van anderen. Een tijd geeft ze thuis zondagsschoolles. Daarnaast regelt ze het huishouden, bijgestaan door het personeel, bestaande uit twee meiden, een huisknecht (tevens koetsier), een tuinman en losse krachten. Met sommige werkzaamheden bemoeit zij zich persoonlijk, zoals de verwerking van de droge was, die gerekt, gemangeld, gevouwen, geperst en opgeborgen moet worden. Ook de inmaak van vruchten ziet zij als haar taak.

De borgheer Abraham Johan (Jan) sterft

In 1882 wordt borgheer Jan getroffen door longontsteking. Vrij kort daarna overlijdt hij plotseling op vierenveertigjarige leeftijd. Zijn kist wordt met de Slochtersnik naar Groningen vervoert, waar hij op de Zuiderbegraafplaats wordt begraven. De vijf kinderen variërend in de leeftijd van ruim een tot zeven jaar zijn vaderloos. Hun moeder wordt van alle kanten bijgestaan door de familie.

Kind als borgheer

Evert Jan Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren is al op zevenjarige leeftijd, de nieuwe borgheer. Hij moet eerst nog veel leren. Hij gaat rechten studeren en wordt advocaat. Ook hij oefent diverse bestuurlijke functies uit. Zo is hij lid van de gemeenteraad van Slochteren en van Groningen, lid van de Provinciale Staten van Groningen, burgemeester van Sappemeer en burgemeester van Slochteren. De laatste functie oefent hij uit van 1925 tot 1940. In die periode worden er veel wegen aangelegd en verhard. Evert maakt zich ook sterk voor het zogenaamde Woldjer-spoor. Er komt een lagere landbouwschool en een landbouwhuishoudschool in de gemeente.

Evert Jan trouwt

De nieuw borgheer trouwt in 1908 met Catharina Cornelia Star Numan, dochter van de griffier van de Eerste Kamer der Staten Generaal. Samen krijgen ze twee dochters Jeanne Agatha (Jeanne) en Geertruida Hermanna Louisa Christina (Louise).

De laatste borgheer

Hij staat bekend als een goed gastheer, maar wel een punctueel man. Dat blijkt uit de vaste dagindeling op de borg. Ontbijt om half negen, half elf koffie, half één lunch,half vier thee, zes uur diner, half negen ’s avonds thee. Evert is erg geïnteresseerd in de geschiedenis van het Huis Oranje-Nassau en heeft daarover een grote verzameling boeken en prenten. Ook publiceert hij over het onderwerp. Tijdens het 40-jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina zorgt hij voor de historische redactie wanneer er een film over wordt uitgebracht. In 1952 overlijdt de laatste borgheer. Ook hij wordt in Groningen begraven.