Aspecten van een goede recensie

Rondom het verschijnen van nieuwe films of boeken bestaan er altijd vaste mechanismen. Eén daarvan is dat recensenten een mening geven, en dat lezers naar aanleiding daarvan een conclusie kunnen trekken. Maar wat is nu eigenlijk precies de taak en de rol van een recensent? En waaraan moet een goede recensie precies voldoen?

Positie van de recensent

Allereerst is de positie van een recensent belangrijk. Een lezer moet zich bewust zijn van het feit dat een criticus nooit helemaal objectief is, of zoals Hans Beerekamp schrijft in Debat – Wordt kunstkritiek een zorg van de overheid?: "Daarom is het van belang dat de criticus zich kenbaar maakt als meneer of mevrouw met een bepaalde oriëntatie, ook in al zijn subjectiviteit. Objectieve kritieken bestaan niet, en zouden ook vrij zinloos zijn".

Zo kan het zijn dat een criticus antipathie tegen een bepaalde kunstenaar heeft. Het is voor de recensent dan zaak om de lezer eerlijk te laten weten dat hij het voorgaande werk van de kunstenaar niet zo geslaagd vond. Lezers willen een eerlijke recensie, geen persoonlijke vetes tussen de recensent en makers van een bepaald werk.

Argumentatie

Een ander belangrijk aspect in een recensie is natuurlijk de argumentatie, het fundament van het geschreven werk. Zonder een duidelijk gestructureerde argumentatie zal de lezer snel afhaken. Een doel van de criticus hoort dan ook het informeren van de lezer aan de hand van argumenten te zijn. Hier kunnen verschillende middelen bij gebruikt worden, een kunstwerk kan bijvoorbeeld vergeleken worden met een ander werk. Een vergelijking bijvoorbeeld kan namelijk erg nuttig zijn voor de lezers (zo weten ze wat voor soort kunstwerk ze kunnen verwachten). Bovendien is het beoordelen op vernieuwing of eigenzinnigheid relevant. Als een bepaald element volledig vernieuwend is, is dat noemenswaardig voor een recensie.

Filmspecifieke facetten

Er zijn meerdere facetten die in een recensie voor moet komen bij het beoordelen van een film. Onder meer de kwaliteit van het acteerwerk en de verhaallijn, de cinematografie en de context (waaronder achtergrondinformatie) moeten in het oordeel worden meegenomen. Achtergrondinformatie, zoals eerdere films van de regisseur en acteurs, zijn belangrijk omdat ze een extra aanbeveling voor een werk kunnen zijn. Mensen die bijvoorbeeld weten dat Paolo Sorrentino eerder het succesvolle La Grande Bellezza heeft gemaakt, zullen eerder geneigd zijn om zijn nieuwste film Youth ook te bekijken. Of juist niet, als ze La Grande Bellezza vonden tegenvallen. Zo is het ook met boeken. De lezer dergelijke informatie verstrekken is ook een taak van de recensent. Naast dat fundament van de argumentatie moet er ruimte zijn voor een vermakelijke schrijfstijl. Vermaken behoort ook een doel van de recensent te zijn. Dit geldt natuurlijk ook voor de schrijver van boekenrecensies.

Schrijfstijl

De schrijfstijl speelt een belangrijke rol in een recensie. Spelfouten, dooddoeners en overmatig gebruik van vakjargon kunnen ervoor zorgen dat een recensie aan pit en kracht inboet. Met name spelfouten zijn uit den boze. Een lezer die veel fouten waarneemt zal een recensent niet snel serieus nemen. Humor en een soepele schrijfstijl daarentegen kunnen ervoor zorgen dat men de recensie met plezier leest, en zich makkelijker door de recensent laat overtuigen. Ook overmatig vakjargon zorgt ervoor dat een recensie minder makkelijk leest. Natuurlijk is het belangrijk dat een recensent laat merken dat hij het kunstwerk ‘snapt’, maar het moet tegelijkertijd wel te begrijpen zijn voor lezer. Een recensie wordt immers geschreven voor de lezers, niet speciaal voor de maker van het werk.

Spoilers

Bij films of boeken is er nog een ander belangrijk punt waar een recensent rekening mee moet houden: spoilers. Een recensent moet er altijd voor waken niet in zijn enthousiasme meteen al belangrijke gebeurtenissen uit het verhaal te verklappen. Het kan wijselijk zijn om te kijken welke informatie precies in de trailer of de tekst op de achterkant van een boek wordt weergegeven, aangezien daar over het algemeen de gebeurtenissen worden weggelaten die bepalend zijn voor het einde. Want een spoiler in een recensie kan het kijkplezier van de lezer verpesten, en dat moet een recensent boven alles altijd voorkomen.