Brabantse Dag Heeze, de grootste cultuurparade van Brabant

De Brabantse Dag is een cultuurhistorische optocht in Heeze, Noord-Brabant. De optocht wordt sinds 1958 georganiseerd en trekt jaarlijks veel bezoekers uit binnen- en buitenland. De prachtige wagens voorzien van unieke decors, muziek, dans, toneel, kunst en cabaret trekken de laatste zondag van augustus door het Brabantse dorp. De onderwerpen die altijd gekozen worden rondom de historie van Brabant zijn zeer uiteenlopend en maken veel indruk op de toeschouwers. Laat je verwonderen tijdens de grootste cultuurparade van Brabant.

Wat is de Brabantse Dag?

De Brabantse Dag is een cultuurhistorische optocht die als theaterparade door het dorp Heeze trekt. Elk jaar is er een ander thema, maar het thema en de theaterparade gaan altijd over de geschiedenis van Brabant. De wagens worden gebouwd door 16 bouwgroepen, met indrukwekkende wagens voorzien van prachtige decors wordt het verleden van het Hertogdom Brabant in beeld gebracht. Door middel van toneel, muziek, dans, kunst, cabaret en straattheater waarbij werkelijkheid en fantasie elkaar afwisselen wordt het publiek vermaakt en verrast. Aan de cultuurhistorische optocht doen zo’n 2000 deelnemers mee. De Brabantse Dag wordt altijd op de laatste zondag van augustus georganiseerd en trekt jaarlijks zo’n 30.000 bezoekers uit binnen- en buitenland.

Geschiedenis

De eerste Brabantse Dag werd georganiseerd in 1958. In 1957 ontstond in herberg De Zwaan het idee voor de cultuurhistorische optocht en een jaar later trok op 7 september 1958 de eerste cultuurhistorische optocht door Heeze. Het thema van de eerste optocht was ‘boerenovertrek’. De optocht trok redelijk veel bezoekers en de volgende jaren groeide het evenement, ook werd er een comité opgericht voor de organisatie van de Brabantse Dag. Sinds 1958 is er jaarlijks een Brabantse Dag georganiseerd in Heeze waarbij in de best bezochte jaren tot wel 60.000 bezoekers aanwezig waren. Lange tijd namen er ook groepen van buiten Heeze deel aan de Brabantse Dag, in 2019 zijn dat alleen nog groepen uit het dorp Heeze. Vanaf de begintijd waren er naast de optocht ook exposities, muziekuitvoeringen en andere activiteiten op het gebied van cultuur bij de Brabantse Dag om de bezoekers te vermaken. De organisatie blijft altijd zoeken naar een goede mix van kwaliteit en toegankelijkheid voor het publiek.

De eerste jaren waren er vooral oude ambachten te zien in de optocht, halverwege de jaren 60 kreeg de Brabantse Dag een meer theatraal karakter met historische taferelen en een centraal thema. In de jaren 70 veranderde het karakter van de Brabantse Dag meer naar ‘Groot Brabant’ door de groeiende inbreng vanuit Vlaanderen. In de jaren 80 werd de optocht professioneler en werd het echt een totaaltheater. De wagens ontwikkelden zich tot grote decorstukken waar spel, grime, kleding en dans een steeds grotere rol gingen spelen. De wagens werden indrukwekkender en de bouwgroepen creatiever. De Brabantse Dag ontwikkelde zich tot een evenement voor jong en oud, waarbij een groot deel van het dorp betrokken is. Iedere Heezenaar kent de Brabantse Dag en een groot deel van de inwoners zet zich dan ook in voor het evenement. De Brabantse Dag is een traditie die vaak met de paplepel ingegoten wordt, waarbij het stokje van generatie op generatie overgedragen wordt.

Organisatie

Stichting Brabantse Dag bestaat anno 2019 uit een negenkoppig bestuur met verschillende expertises. Elk bestuurslid kent een eigen werkgroep van vrijwilligers die samen invulling geven aan de opzet en de randvoorwaarden van de Brabantse Dag. De stichting streeft ernaar het evenement in zo goed mogelijke banen te leiden en de Brabantse Dag elk jaar weer goed te laten verlopen. Ruim 150 vrijwilligers zijn het gehele jaar bezig met de voorbereiding voor de cultuurhistorische optocht.

Bouwgroepen

De Brabantse Dag zou niet kunnen bestaan zonder alle enthousiaste wagenbouwers. Er zijn 16 bouwgroepen die jaarlijks een paradewagen bouwen om tijdens de Brabantse Dag door het dorp te trekken. De bouwgroepen hebben samen zo’n 2000 leden waarvan een groot deel ook meedoet aan de optocht. De leden bouwen niet alleen de paradewagens maar verzorgen ook de grime, kleding, het toneelspel en de attributen. De bouwgroepen zijn ontstaan uit vriendengroepen, buurtschappen en families. Veel groepen doen jarenlang mee aan de cultuuroptocht. De oudste bouwgroep die anno 2019 nog deelneemt aan de Brabantse Dag is Vriendenkring Schenkels. De groep, ontstaan vanuit familie Schenkels, doet al sinds 1959 mee met de cultuurhistorische optocht.

De bouwgroepen anno 2019 met het eerste jaar van deelname:

• Bouwerij Skôn (2014)
• Bloed, Zweet & Tranen (2008)
• Vriendenkring Van Gaal (1974)
• Ge Wit 't Oit Noit Nie (1995)
• Vriendenkring Haisjô (1993)
• Het Zij Zo (1993)
• Vriendenkring Hopeloos (1977)
• Vriendenkring Ietskes Schif (1994)
• Vriendenkring Kapelstraat (1960)
• Vriendenkring de Laarstukken (1980)
• De Lambrekvrienden (1983)
• De Oude Ambachten (2002)
• Vriendenkring De Rijten (1980)
• Vriendenkring De Rooie Hoek (2000)
• Vriendenkring Schenkels (1959)
• Vriendenkring Snoeyen (1978)

Prijzen

Bij elke editie van de Brabantse Dag kunnen de bouwgroepen prijzen winnen. De grootste prijs is de prijs van algemeen winnaar, de winnaar wordt door een jury gekozen. Daarnaast zijn er nog diverse andere prijzen zoals bijvoorbeeld de Persprijs, Publieksprijs, Sponsorprijs en de Parelprijs. Ook zijn er prijzen voor de overdracht van het onderwerp, de theatrale en muzikale kwaliteit en voor de artistiek/technische uitvoering. Verder worden er elk jaar drie eervolle vermeldingen gedaan, vaak gaan de eervolle vermeldingen naar personen die tijdens de optocht een bijzonder theaterspel lieten zien. De prijsuitreiking vindt altijd plaats op de avond van de laatste zondag van augustus na de cultuurhistorische optocht.

Walk of Fame

In 2012 is er een Walk of Fame aangelegd in het centrum van Heeze. Dit initiatief werd genomen door de Vrienden van Heeze en bestaat uit een reeks herinneringsstenen langs de doorgaande weg van het Brabantse dorp. Op iedere steen staat de algemeen winnaar van een editie van de Brabantse Dag. De herinneringsstenen beginnen met de eerste editie van de Brabantse Dag en er wordt elk jaar een nieuwe steen geplaatst met daarop de algemeen winnaar van het voorgaande jaar.

Ambassadeurs

Vanaf 2008 kende de Brabantse Dag een cultuurgezant die voor drie jaar aantrad, deze rol werd vervult door Frank Lammers, Gerard van Maasakkers en Björn van der Doelen. Omdat stichting Brabantse Dag zich meer is gaan focussen op de cultuurhistorische optocht vond de stichting de rol van ambassadeur meer passend. Sinds 2018 heeft de Brabantse Dag daarom ambassadeurs in plaats van een cultuurgezant. De ambassadeurs dragen de Brabantse Dag een warm hart toe, bezoeken de Brabantse Dag minimaal eens per twee jaar en promoten de Brabantse Dag op diverse manieren. De ambassadeurs worden voor onbepaalde tijd aangesteld, in plaats van voor drie jaar wat eerst het geval was.

De ambassadeurs van de Brabantse Dag in 2019 zijn:

• Marianne Vos
• Björn van der Doelen
• Gerard van Maasakkers
• Wim Daniëls
• Commissaris van de koning Wim van de Donk
• Burgemeester Paul Verhoeven
• Toon Gerbrands
• Madeleine van Toorenburg

Het parcours

De cultuurhistorische optocht start altijd op de laatste zondag van augustus om 13.30 uur. De optocht vertrekt vanaf industrieterrein De Poortmannen. Het parcours loopt vanaf het industrieterrein over de doorgaande weg van Heeze over Ginderover, Jan Deckersstraat, Kapelstraat en Geldropseweg, en eindigt in de Pastoor Spieringslaan. Langs het parcours staan een aantal tribunes maar bezoekers mogen ook zelf een stoel meenemen. Het gehele parcours wordt op de dag van de optocht om 8.00 uur afgesloten voor al het gemotoriseerde verkeer.

Een jaaroverzicht met de thema’s en de algemeen winnaars van de cultuurparade

In de cultuurhistorische optocht komen gebeurtenissen uit het verleden tot leven, altijd gerelateerd aan een thema en aan Brabant. De bouwgroepen vertalen het thema creatief naar deze tijd, met als resultaat een voorbijtrekkend totaaltheater wat in een paar minuten een compleet verhaal vertelt.

• 1958 - Boerenovertrek - onbekend
• 1959 - Brabantse folklore met boerenbruiloft - Gemengde Zangvereniging
• 1960 – Brabant van toen, Brabant van nu – Emmerikstraat
• 1961 – Oude ambachten en gebruiken – Buurtvereniging De Rul
• 1962 – Van Brabants folklore en historie – De Trouwe Vriendjes (Schijndel)
• 1963 – Grepen uit de Brabantse historie en oude beroepen – Groep uit Erp
• 1964 – Oorlog en bevrijding van Brabant door de eeuwen – Vriendenkring Schenkels
• 1965 – Sagen en legenden – Vriendenkring Schenkels
• 1966 – Sprookjes in Brabant – Buurtvereniging Kapelstraat
• 1967 – De wereld van Jeroen Bosch – Vriendenkring Heerings
• 1968 – Scheld en Spotprocessie – Vriendenkring Schenkels
• 1969 – Pieter Bruegel Optocht – De Potsemakers
• 1970 – Bijgeloof – Vriendenkring Kapelstraat
• 1971 – Brabant Harbalorifa – Vriendenkring Schenkels
• 1972 – Reuzenoptocht – De Potsemakers
• 1973 – Brabant op wielen – P.V. Stichting Kempenheaghe
• 1974 – Volksgeneeskunstigheden uit Brabants verleden – Vriendengroep Burgemeester Serrarisstraat
• 1975 – Volksvermaak uit Brabants verleden – Vriendenkring van Gaal
• 1976 – Spreuken gaan voorbij – Vriendenkring van Gaal
• 1977 – Houen en trouwen – Vriendenkring Schenkels
• 1978 – Vreemd volk in Brabant – Buurtvereniging Emmerikstraat/Van der Voortlaan
• 1979 – Van Korsten tot Pasteien – Vriendenkring Schenkels
• 1980 – Eeuwige jeugd – Vriendenkring Schenkels
• 1981 – Boeken op straat – Vriendenkring Schenkels
• 1982 – Brabant op zijn breedst – De Pleinkijkers
• 1983 – Brabant Wijs – Vriendenkring Schenkels
• 1984 – Daar wonen Brabanders – Vriendenkring ’t Volkske
• 1985 – Tijl Uilenspiegel – Vriendenkring Hopeloos
• 1986 – Dur ’t joar hin – Vriendenkring De Rijten
• 1987 – Palet van goed en kwaad – Vriendenkring De Rijten
• 1988 - ..en nu de Moraal – Vriendenkring De Rijten
• 1989 – Van Ridders, Poorten en Gezellen – Vriendenkring van Gaal
• 1990 – Verzinsels en Vertelsels – Vriendenkring Boers-van Gerwen
• 1991 – Op het breukvlak van twee eeuwen – Vriendenkring Snoeijen
• 1992 – In de ban van Europa – De Lambrekvrienden
• 1993 – Die Eeuwen Heren – Vriendenkring Haisjô
• 1994 – Te Gek voor Woorden – Vriendenkring De Rijten
• 1995 – Meiden en Mevrouwen – De Pleinkijkers
• 1996 – Brabant in de steigers – Vriendenkring Schenkels
• 1997 – De wonderlijke wereld van Jeroen Bosch – Vriendenkring Broers-van Gerwen
• 1998 – Brabants Faam – Vriendenkring De Laarstukken
• 1999 – Niet zonder slag of stoot – Vriendenkring Hopeloos
• 2000 – Karels Kroon – Vriendenkring Hopeloos
• 2001 – Horen, zien …en weten – Vriendenkring Hopeloos
• 2002 – Wagenwielen en rooie ruggen – Vriendenkring van Gaal
• 2003 – Met ganzenveer en penseel – De Lambrekvrienden
• 2004 – Schurken, Schelmen en Schorriemorrie – Vriendenkring Hopeloos
• 2005 – Eeuw na Eeuw – Vriendenkring De Rooie Hoek
• 2006 – De Scheppende Mens – Vriendenkring Schenkels
• 2007 – Brabants Goud – De Lambrekvrienden
• 2008 – Vol van Water – Vriendenkring De Rooie Hoek
• 2009 – Pracht, praal, theatraal – Vriendenkring De Rooie Hoek
• 2010 – Voor Eeuwig Vastgelegd – Vriendenkring De Laarstukken
• 2011 – Vreemd! – Vriendenkring Ietskes Schif
• 2012 – Meesterwerken – De Lambrekvrienden
• 2013 – Hoezo Middeleeuws?! – Vriendenkring De Rooie Hoek
• 2014 – Krantenkoppen – Vriendenkring Van Gaal
• 2015 – Bekend, Beroemd, Bemind.. – De Lambrekvrienden
• 2016 – Wat een dag! – Bloed, Zweet & Tranen
• 2017 – Parade van Vermaeck – Vriendenkring De Rooie Hoek
• 2018 – Van Ravenstein tot Roosendaal – Vriendenkring Hopeloos
• 2019 – Wat beweegt Brabanders? – Ge Wit ’t Oit Noit Nie