Willy Vlautin: popmusicus wordt schrijver

De Amerikaanse schrijver Willy Vlautin volgde niet het gebruikelijke pad naar het auteurschap dat zoveel van zijn collega's kiezen: een taal studeren en docent worden en/of creative writing-cursussen volgen. Vlautin begon zijn carrière als popmusicus; als zanger en tekstschrijver wist hij vanaf de jaren negentig aanzienlijke internationale bekendheid te verwerven met zijn band Richmond Fontaine. Vanaf 2006 publiceerde hij ook korte romans, die inhoudelijk een grote verwantschap vertonen met de teksten en de sfeer van de albums die hij met de groep maakte. Sinds begin 2016 legt hij zich fulltime toe op schrijven.

Richmond Fontaine

Willy Vlautin verwierf in de jaren negentig bekendheid als zanger en tekstschrijver van de band Richmond Fontaine uit Portland, Oregon. De groep maakte alternatieve country en bracht een aantal albums uit met vaak verhalende songs over mensen aan de onderkant van de samenleving, die een schaduwbestaan leiden, hun kostje moeizaam bij elkaar scharrelen en vaak aan drank of drugs verslaafd zijn. Sommige platen, zoals 'Post to wire', zijn conceptalbums die een doorlopend verhaal vertellen; naast songs bevat het genoemde album ook enkele gesproken brieven van een zekere Walter aan zijn vriend Pete. De verhalen spelen zich doorgaans af in het westen van de VS of Mexico en roepen associaties op met de boeken van Raymond Carver en andere chroniqueurs van het moderne Amerikaanse leven.

Aanvankelijk toerde Richmond Fontaine alleen in het livecircuit in het noordwesten van de VS, maar langzamerhand kreeg de band ook bekendheid in Europa, waar hun populariteit die in hun thuisland al snel oversteeg. In de jaren daarna maakte de groep een paar van haar beste platen, waaronder 'Winnemuca' en het al genoemde 'Post to wire'.

Vlautin de romanschrijver

Begin 2016 kwam het album 'You Can't Go Back If There's Nothing To Go Back To' uit, waarbij meteen werd aangekondigd dat dit het laatste album zou zijn. Blijkbaar wilde Vlautin zich voortaan geheel concentreren op zijn andere creatieve bezigheid: schrijven.

In de loop van de jaren nul begon de zanger-tekstschrijver namelijk ook boeken te publiceren. In 2006 verscheen zijn debuutroman 'The motel life' (de Nederlandse vertaling 'Motelleven' verscheen in 2007). Het boek werd in 2012 ook verfilmd door Alan en Gabe Polsky, met in de hoofdrollen Emile Hirsch, Stephen Dorff en Dakota Fanning.

Na 'The motel life' volgden 'Northline' (2008, Nederlandse vertaling 'Noordwaarts', 2013), 'Lean on Pete' (2010, 'De ruwe weg', 2011) en 'The Free' (2014, 'Vrij', eveneens 2014). Bij 'Northline' werd een cd meegeleverd met instrumentale muziek van Vlautin en voormalig Richmond Fontaine-bandlid Paul Brainard.

Documentaireachtige helderheid

De thematiek van Vlautins korte romans vertoont vele raakvlakken met de teksten van zijn songs. De situaties zijn grotendeels vergelijkbaar en soms komen we in beide zelfs dezelfde personages tegen. Bepaalde verwijzingen keren telkens terug, zoals die naar het Fitzgerald-hotel in Reno, waaraan ook de titel van het Richmond Fontaine-album 'The Fitzgerald' ontleend is.

Vlautin schrijft met een documentaireachtige helderheid waarin elk detail betekenisvol is; zijn stijl is daarom wel vergeleken met het filmen met een handheld camera. Zijn boeken zijn juweeltjes die met mate, in kleine porties, genoten moeten worden; wie te haastig leest, mist te veel veelzeggende, onnadrukkelijk vermelde details waardoor de personages juist tot leven komen.

In april 2016 in het Nederlands verkrijgbare boeken van Willy Vlautin

Motelleven (The motel life)

• Uitgeverij: Crossing Border Books/Rothschild & Bach
• Jaar van verschijning: 2007
• Vertaling: Dirk-Jan Arensman
• ISBN: 978-90-499-5062-0

Korte inhoud
Hoofdpersonen van Vlautins debuutroman zijn de broers Frank en Jerry Lee, die geen van beiden hun school hebben afgemaakt en nu in motels leven en moeizaam rondkomen met allerlei baantjes. Hun moeder is overleden toen ze pubers waren en hun vader heeft het gezin al lang geleden verlaten. Hun problemen verergeren als Jerry Lee op een avond in een sneeuwstorm een jongetje doodrijdt. Hoewel hij geen schuld heeft, is hij bang dat de politie hem zal arresteren en hij haalt Frank over samen met hem te vluchten. Maar Jerry Lee blijft gebukt gaan onder schuldgevoel en doet een zelfmoordpoging, waarna hij in het ziekenhuis belandt. Het lijkt onvoorstelbaar dat dit verhaal nog goed kan aflopen.

De ruwe weg (Lean on Pete)

• Uitgeverij: Nijgh & Van Ditmar
• Jaar van verschijning: 2011
• Vertaling: Rob van Erkelens
• ISBN: 978-90-388-9430-0

Korte inhoud
'De ruwe weg' gaat over Charley, een 15-jarige jongen die op een paardenrenbaan in Portland, Oregon gaat werken en vriendschap sluit met een afgedankt voormalig renpaard. De belevenissen van de jongen en het paard gaan door merg en been en zullen geen lezer onberoerd laten. Vlautin laat op adembenemende wijze zien hoe Charley, die met de ene tegenslag na de andere te kampen krijgt, er toch op de een of andere manier in slaagt te overleven zonder in weeë, Dickens-achtige sentimentaliteit te vervallen.

Noordwaarts (North line)

• Uitgeverij: Nijgh & Van Ditmar
• Jaar van verschijning: 2013
• Vertaling: Rob van Erkelens
• ISBN: 978-90-388-9668-7

Korte inhoud
'Noordwaarts' is het verhaal van Allison Johnson ('Allison Johnson' is ook een van de songs op het eerder genoemde Richmond Fontaine-album 'Post to wire'), een aan alcohol verslaafde jonge vrouw die een relatie heeft met de gewelddadige en racistische Jimmy. Ze lijkt murwgebeukt en niet meer in staat te ontsnappen aan haar deprimerende situatie, maar tijdens een feest waar ze samen met hem is slaagt ze erin te ontsnappen. Ze vlucht naar Reno, waar ze als serveerster gaat werken. Vlautin toont zich hier een meester in het schetsen van de trieste details van het dagelijks leven van de allerarmsten en een entourage van vergane glorie. Het is een wereld van goedkope restaurants, aftandse woningen en botte figuren, waarin de weinigen die enig mededogen tonen des te meer opvallen.

Vrij (The free)

• Uitgeverij: Meulenhoff
• Jaar van verschijning: 2014
• Vertaling: Dirk-Jan Arensman
• ISBN: 978-90-290-9031-5

Korte inhoud
Leroy, een getraumatiseerde oorlogsveteraan die in Irak heeft gevochten, wordt aan het begin van dit verhaal voor het eerst sinds zeven jaar wakker met een helder hoofd en besluit in dit zeldzame moment van helderheid zelfmoord te plegen. Dat mislukt echter, en als hij aan de beademing wakker wordt en nog steeds helderder is dan hij zelf draaglijk vindt, begint hij te fantaseren over een sciencefictionachtige toekomst waarin hij met zijn vriendin op de vlucht is voor een griezelig doodseskader; zijn fantasie en zijn herinneringen aan de tijd in Irak lopen hierin onontwarbaar door elkaar. De andere twee hoofdpersonen van het boek zijn Freddie, die getuige was van Leroys zelfmoordpoging, en zijn verzorgster Pauline; beiden zijn karakteristieke Vlautin-personages die worstelen om het hoofd boven water te houden in het voor armen zo onbarmhartige Amerika van de eenentwintigste eeuw.