Geneeskruiden in de bijbel: Mastiek

Ik ben gekomen tot mijn hof, mijn zuster, bruid, ik plukte mijn myrrhe en mijn balsem.... Wat betekenen die mooie, poetische teksten uit het Hooglied en welke bijzondere planten gaan er schuil achter vreemde namen zoals myrrhe en balsem. Het boek 'Geneeskruiden uit de bijbel' probeert voor ons een tipje van die oosterse sluier op te lichten. In een tijd waarin natuurgeneeswijze, kruidenleer en andere medische alternatieve methoden steeds meer aandacht krijgen vanuit de officiële wetenschap, is een onderzoek naar wat de Bijbel ons op dit punt te bieden heeft meer dan welkom. In 'Geneeskruiden in de bijbel' heeft Dr. De Wael niet alleen de Bijbel onderzocht op alle mogelijke medicinale kruiden, maar tevens in de plantenliteratuur nagegaan of de vermelde planten botanisch gezien ook inderdaad in het Bijbels gebied aanwezig waren.

Indeling van het boek.

Het boek is in zes afzonderlijke groepen onderverdeeld naar de gebruikte delen van de planten:

• wortels, wortelstokken, knollen en bollen;
• houtsoorten en basten;
• bladeren, bladknoppen, bloemen en bloemdelen;
• vruchten, zaden en zaaddelen;
• haren, ziekelijke producten en niet georganiseerde grondstoffen,
• dierlijke producten.

Van ieder van deze producten behandelt de auteur de oorsprong, de geneeskundige werking en het gebruik. In het register kun je als lezer na gaan welk kruid voor welke kwaal aan geraden werd.
Het boek is goed gedocumenteerd: elke bijbelse en apocriefe tekst, die gebruikt is, wordt in een afzonderlijk register vermeld, zodat we de mogelijkheid hebben de teksten meteen in hun bijbels verband op te zoeken en na te lezen kortom: uit 'Geneeskruiden in de bijbel' blijkt, dat de Bijbel een schat aan nuttige medische aanwijzingen en raadgevingen bevat. Deze aanwijzingen worden soms direct gegeven, soms ook moeten zij worden afgeleid uiit de context van het genoemde middel. De schrijver heeft al deze aanwijzingen per geneeskruid gedetailleerd besproken, waardoor het boek een handig en oorspronkelijk naslagwerk is geworden over wat de Bijbel ons leert op het vlak van de geneeskunst.
Een boek wel eerder voor kruidenliefhebbers dan voor bijbelkenners.

Een voorbeeld: Mastik.

Deze hars is afkomstig uit stam en takken van Pistacia lentiscus, een heester uit de familie der Anacardiaceae, inheems in de Grieksche Archipel. De naam is van Griekse oorsprong, ‘mastichare’ betekent kauwen. Mastix werd gekauwd om een welriekende adem te krijgen. In het Hebreeuws werd deze hars ‘zori’ genoemd, een woord dat balsem betekent.
Als de broeders van Jozef aan den maaltijd zaten na hem in den put te hebben geworpen: 'sloegen zij de oogen op, en daar zagen zij een Karavaan Ismaëlieten, die uit Gilead kwam, de kamelen beladen met wierook, balsem en gom, op weg om dit naar Egypte af te voeren.' (Gen. 37 : 25).
Aldus de Leidse vertaling. In deze bijbelbewerking weet men blijkbaar ook geen weg met den oorspronkelijke tekst, althans in een nota betreffende het hier aangehaalde staat: ‘Wierook, de eene of andere vrucht, onzeker welke, die fijngestooten voor reukwerk diende! Balsem en gom. Palestina bezit verschillende soorten bomen, waaruit welriekende hars of olieachtige sappen vloeien, die kostbare handelsartikelen waren, en nog zijn. Welke hier bedoeld worden is onzeker’.
Ook in Ezechiel 27:17 wordt de algemene naam „balsem" genoemd, waar denkelijk ‘mastix’ bedoeld wordt. ‘Juda en Israëls land, zij dreven met u handel: van tarwe, wierook, was, honing, olie en balsem voorzagen zij uwe markt.’

Mastik vloeit deels vanzelf, deels na insnijding als een dik-vloeibare massa uit stam en takken en droogt aan de lucht op tot traanvormige korrels. Die zijn bleekgeel, min of meer doorschijnend. In de mond worden zij week en kleverig, terwijl zij bij verbranding een aromatische geur verspreiden. Mastik werd in de oudheid reeds als medicijn gebruikt. Tegen ingewandskwalen en venerische ziekten werd het ingenomen, uitwendig gebruikt tegen reuma.
Maar meer nog werd het benut in de techniek, als plakmiddel en vernis, en in parfumerie-artikelen.

Verwarring over de plantennamen in de bijbel.

Nog meer dan in andere oude kruidenboeken, is het niet altijd gemakkelijk om te weten welke plant men in de bijbel bedoeld heeft. De taal, vertalingen, het veranderen van plantennamen in de loop der tijden maken het moeilijk om zekerheid te krijgen over de juiste plant. Het is dan ook niet aan te raden om de gezondheidsadviezen uit de bijbel zomaar klakkeloos toe te passen. Boeiend blijft het wel, zelfs voor een heiden, om het plantenspoor uit de bijbel na te trekken.

Geneeskruiden in de Bijbel. Dr. M. de Waal. Uitgeverij Schors ISBN 90 6378 038 9