De legende van Enuma Elish

Enuma Elish is een oude Babylonische tekst bestaande uit zeven kleitabletten, een mythe die beschrijft hoe de wereld zou zijn geschapen. Tevens vertelt de tekst hoe de god Marduk de koning der goden werd en de hoofdgod van Babylon. De tekst is van groot belang omwille van zijn gelijkenis met het Bijbels scheppingsverhaal. Deze tekst werd ontdekt in de 19e eeuw onder de vorm van zeven kleitabletten met spijkerschrift.

Enuma Elish

Enuma Elish betekent: 'wanneer in het hoge'. Dit is tevens de manier waarop het gedicht begint.

When above the sky had not been named,
Nor earth below pronounced by name.

Apsu, de god van het verse water, en Tiamat, de godin van het zoute water, mengden hun wateren samen. Hieruit werd de eerste generatie goden geboren, hiertussen waren ook de hemel en de aarde. Het verhaal beschrijft hoe de Tigris en de Eufraat samenkwamen in Mesopotamië en er een delta werd gevormd. Verschillende generaties goden werden geboren. Dit stoorde Apsu en hij besloot (ondanks Tiamats tegenwerpingen) de jongere goden te doden. De jongste god Marduk (van de storm) zei dat hij Tiamat zou verslaan als hij speciale krachten onder de goden kreeg. Apsu ging akkoord. Marduk werd verslagen met wind en een pijl in haar buik. Marduk vormde de kosmos met haar lichaam. Hij schiep alles op een manier die overeenkomt met het Bijbelse verhaal Genesis, behalve dat er in Enuma Elish over planten nauwelijks iets wordt gerept. Vervolgens schiep hij zichzelf een huis, Babylon. Tiamats bondgenoot Qingu werd gedood en van zijn bloed werden de mensen gemaakt.

Overeenkomsten met het bijbelboek Genesis

• Een vormeloze massa wordt geordend.
• Genesis 1:2 spreekt over een wind over de wateren. Deze bestonden eveneens al in Enuma Elish, en werden in deze legende door de goden bezield.
• De ruige sfeer van wind en wateren vertoont wat parallellen met het gevecht tussen de wind- en watergod (Genesis 1:2)
• Het Hebreeuwse woord voor diep ‘tehom’ vertoont gelijkenis met ‘tiamat’.
• In Genesis is te lezen hoe Gods Woorden het niet-bestaande tot leven brachten. Enuma Elish vermeldt dat Marduks woorden zowel kunnen scheppen als vernietigen.
• De bijbel begint met een serie geboorten, dit is ook zo in Enuma Elish.
• Laat ‘ons’ mensen maken naar ons beeld (Gen. 1:26) hier wordt gebruik gemaakt van meervoud.

Belangrijke verschilen

• In Enuma Elish werd de mens gemaakt om tot slaaf te zijn voor de goden, zodat zij zelf niet meer hoefden te werken. In de Bijbel is de mens niet tot slaaf gemaakt, maar tot heerser over de gehele schepping. (Gen. 1:26)
• Het meervoudig godendom wordt in de Bijbel als zondanig niet meer teruggevonden. Evenmin is de naam marduk terug te vinden. De Bijbel spreekt over slechts één God: de God van Abraham, Isaac en Jakob, genaamd JHWH.