War Horse – de theatervoorstelling

War Horse, de theatervoorstelling naar het boek met dezelfde naam, is een wereldwijd fenomeen. Sinds 2007 trekt het in de Londense National Theatre volle zalen. De productie is naar Nederland gehaald en ging met Nederlandse acteurs op het Holland Festival 2014 van start. De eerste voorstellingen waren in Carré. Na Amsterdam maakte het stuk een tournee langs vijf theaters in het land. Bijzonder aan de voorstelling zijn de paarden, die als grote poppen over het podium draven. Het verhaalt speelt zich af tijdens de Eerste Wereldoorlog, waar paarden werden gevorderd om te dienen in de strijd.

Jeugdboek War Horse

Acht miljoen paarden stierven er tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ze raakten gewond door oorlogsgeweld, maar vaker nog stierven ze van uitputting, kou, honger en ziekte. Michael Morpurgo uit Iddesleigh in Engeland schreef er een jeugdboek over. In de dorpspub haalden oorlogsveteranen regelmatig herinneringen op aan de verschrikkingen van die oorlog en aan de intense band tussen man en paard op het slagveld. Het boek verscheen in 1982 en werd aanvankelijk niet zo opgemerkt. De reden waarom het niet direct een succes werd wordt gezocht in het onderwerp. Kinderen hebben niet zoveel zin om over de Eerste Wereldoorlog te lezen, dacht men aanvankelijk.

National Theatre en Handspring Puppet Company

Het boek werd genomineerd voor een grote boekenprijs in Engeland, de Whitebread Children’s Book Award, maar viel niet in de prijzen. Later werd het verhaal opgepikt door het National Theatre en werd er samen met de Handspring Puppet Company een theatervoorstelling van gemaakt. Daarna pas werd het boek een veel gelezen succes en volgde de ene vertaling na de andere. Inmiddels is het boek in 47 talen te lezen.

Londen National Theater

De theaterproductie War Horse startte in 2007 in Londen met zijn succes. Het Londense National Theater heeft met verschillende internationale edities wereldwijd miljoenen bezoekers mogen begroeten. De voorstelling was inspiratie voor Stephen Spielberg, die er een film over maakte. War Horse ging op zaterdag 14 juni 2014 in Nederland in première, in Carré. De voorstelling liep mee in het Holland Festival.

Theatervoorstelling Joop en Janine van den Ende

War Horse Nederland is een initiatief van de Stichting Theateralliantie van Joop en Janine van den Ende samen met zes theaters.

Vriendschap

Het verhaal gaat over een vriendschap tussen een boerenjongen, Albert, en zijn paard. Het Britse leger koopt paarden op om te dienen in de oorlog en ook het paard van Albert wordt meegenomen. De jongen reist zijn paard achterna, hij wil hem terugkopen.

Paardenpoppen

War Horse is een theaterproductie met muziek, toneel en poppenspel. Vooral de poppen maken indruk. De paardenpoppen zijn levensgroot en gemaakt van rotan en aluminium. Poppenmakers uit het atelier van het Zuid-Afrikaanse Handspring Puppet Company werkten met z'n veertienen acht maanden aan de dieren voor de Nederlandse War Horse. De schofthoogte is twee meter en alles aan de poppen is met de hand gemaakt.

Poppenspelers

De poppen zijn zo groot omdat een volwassen mens rechtop in het dier moet kunnen staan. Twee mannen vormen het inwendige van het paard. Er is een hoofd, een hart een kont. De heart en de hind vormen het voor- en achterstel. De derde is de head, het hoofd. Die poppenspeler loopt naast het paard en bedient het hoofd. De poppenspeler kan met een stang de oren platleggen of juist naar voren draaien en ze alert laten staan.

Puppeteers die hinniken

Voor de bewegingen en het geluid kregen de puppeteers training. De poppenspelers – ze noemen zichzelf puppeteers - die de paarden laten leven hebben ondermeer een cursus hinniken gevolgd. Met trillende lippen en een tongpunt-r maken de paardenmannen een “Brrr-hihihii!” De spelers snuiven, ademen en bewegen als paarden. In de Nederlandse bewerking zijn er vijftien poppenspelers opgeleid om als paard mee te spelen in de Nederlandse War Horse. Om paardenkennis op te doen hebben ze de bereden politie bezocht. Daar leerden ze hoe groot en krachtig paarden zijn. Die kennis moeten ze op de toneelvloer vertalen in bewegingen van het paard.

Klank van hoeven en oren die plat gaan

De hoef van de paardenpoppen moet op een echte paardenmanier en met een herkenbaar paardengeluid op de planken ploffen. De roodbruine vos en de zwarte hengst zijn de hoofdrolspelers. De puppeteers laten de paarden grazen, draven en galopperen. De dieren kunnen hun oren bewegen en schrikken, ze kunnen in paniek raken en er vandoor gaan. De paarden zijn dieren en toch poppen.

Training voor de puppeteers

Het spel is zwaar voor de puppeteers. Het hoofd weegt samen met het lijf wel vijftig kilo. De spelers worden daarom ook lichamelijk getraind. Ze moeten een intensief trainingsprogramma doorlopen om op conditie te komen en dat gedurende de voorstellingen te blijven. Om soepel te blijven krijgen ze ook nog yogalessen. De positie van het hoofd is het zwaarst. Die head moet anderhalf uur zijn armen omhoog houden en zeven kilo paardenhoofd torsen. De mannen zie je nauwelijks, als ze eenmaal in het paard zitten. Het gaat ook niet om de puppeteers, het gaat om de paarden.

Hoofdrolspeler Albert

In de Nederlandse versie speelt Kay Greidanus de rol van Albert. Greidanus is net afgestudeerd aan de Toneelschool Maastricht. Hij gaat in het verhaal op zoek naar zijn paard en begeeft zich achter de frontlinies. In het echt kan hij niet paardrijden, maar in het stuk galoppeert hij over het toneel. Het lijkt hard te gaan, maar dat is de illusie van het theater. De scene is extra zwaar voor de puppeteers, omdat die niet alleen de paardenpop moeten dragen, maar ook de jongen die daar op zit.

Tournee War Horse

Lees verder

• Paardenkracht en Mannenmoed op Ameland - collagetheater