WO I: informatieve boeken

WO I: informatieve boeken. Er is een zee van literatuur over de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Er verschenen gedichtenbundels, fotoboeken, dagboeken, wetenschappelijke historische werken, reisboeken, enzovoort. Men kan onmogelijk alles lezen en het is ook moeilijk om een keuze te maken. Hieronder volgt een overzicht van informatieve boeken over de Eerste Wereldoorlog. De werken zijn gerangschikt in rubrieken.

Overzichtswerken

Koen Koch, Een kleine geschiedenis van de Grote Oorlog, 1e druk 2010

Koen Koch was een groot kenner van de Eerste Wereldoorlog. Koch heeft veel aandacht voor de aanloop van de oorlog. Het boek schetst in heldere taal de grote lijnen van het verloop van de oorlog, maar er is ook ruimte voor het detail. Koch was hoogleraar internationale betrekkingen in Groningen en wetenschappelijk adviseur van het In Flanders Museum in Ieper (België). Het boek bevat bijzonder fotomateriaal en prachtige kaarten over de verschuiving van de fronten.

John Keegan, De Eerste Wereldoorlog, 1e druk 1998

Volgens sommigen het beste boek over WO I. Veel aandacht voor de internationale politiek. Ook dit werk bevat duidelijke kaarten over de fronten en bijzondere foto's. Wil men een duidelijk overzichtswerk lezen dan kan men een van bovengenoemde boeken kiezen. In kwaliteit ontlopen ze elkaar nauwelijks. Beide boeken geven ruime aandacht aan de strijd in het oosten (Duitsland- Rusland) en de gevechten in Italië (Oostenrijk contra Italië) en Galipoli-Dardanellen (Australiërs-Britten contra Turken).

Authentieke verslagen van militairen

Lyn Macdonald is Engelands beroemdste geschiedschrijver van WO I. Zij heeft honderden militairen, mannen én vrouwen geïnterviewd. Van alle gesprekken heeft zij verslagen gemaakt en in haar boeken opgenomen. Het zijn de verhalen van de levende getuigen die de verschrikkingen van de loopgraven zelf hebben meegemaakt. Het zijn aangrijpende getuigenissen en ze geven een realistisch beeld van de afschuwelijke omstandigheden waarin de militairen verkeerden. Lyn Macdonald schreef o.a.:

• Passendale 1917, 1e druk 1978
• Voorjaar 1918, Tot de laatste man, 1e druk 1998
• Rozen van het niemandsland, 1e druk 1980

Het laatste boek geeft aandacht aan de heldinnen van de WO I: de verpleegsters. Keurig opgevoede meisjes, dikwijls uit de betere kringen in Engeland, gingen naar de oorlogsgebieden om hulp te bieden aan de gewonde soldaten. Het boek over Passendale beschrijft de Britse aanval van Ieper naar het dorpje Passendale. Na de slag trokken de Britse generaals het front weer recht en gaven het veroverde gebied op: duizenden waren voor niets gestorven!

Grote veldslagen

De Eerste Wereldoorlog heeft vele grote veldslagen gekend. In de bovengenoemde overzichtswerken kan men daar het nodige over vinden. Twee veldslagen die vakkundig zijn beschreven zijn van de hand van Koen Koch:

• De slag van de Somme 1916, 1e druk 2006
• De Derde Slag bij Ieper 1917, 1e druk 2007

Twee boeken met een heldere beschrijving van de slag, met informatieve kaarten en foto's. In het boek over de Derde Slag bij Ieper is een beschrijving te vinden over een tocht door het zogenaamde" Ieper saillant ". Er zijn in het gebied rond de oude stad Ieper vele monumenten en indrukwekkende begraafplaatsen met duizenden graven.

Dagboeken

De oorlogsdagboeken van Louis Barthas, Louis Barthas, 1e druk in 1998

Het manuscript van Louis Barthas werd pas in 1949 door zijn familie in Frankrijk uitgegeven. Hij schreef negetien schriftjes vol over zijn ervaringen in de loopgraven van Noord Frankrijk. Barthas was een eenvoudige tonnenmaker uit Zuid Frankrijk. Vier jaar heeft hij gevochten en slechts enkele malen mocht hij op verlof. Hij vocht op verschillende fronten. Vlijmscherp is zijn kritiek op de legerleiding, die de soldaten zo dikwijls aan hun lot overlieten. Een schokkend relaas van een nuchtere man die antimilitarist was en toch de gehele oorlog trouw zijn land heeft gediend.

Twee andere beroemde schrijvers, die meer literair hun ervaringen beschrijven zijn:
Erich Maria Remarque, Van het Westelijk front geen nieuws, 27e druk in 2004.
Oorspronkelijke titel: Im Westen nichts Neues, 1929.
Gabriel Chevallier, Heldenangst, Roman, 2009.
Oorspronkelijke titel: La Peur, 1930. Het boek riep in Frankrijk verzet op omdat het een aanklacht was tegen de verantwoordelijke leiders.

De schrijvers van deze dagboeken geven een indringend beeld van de angst en van het lange verblijven in de loopgraven vol modder. Er waren voor de Franse soldaten dikwijls geen goede onderkomens. Ze sliepen buiten of in een stal en kregen geen voedsel genoeg, enz. De meeste soldaten waren" blij" met een kleine verwonding, want dan kon je naar het hospitaal, weg uit de waanzin. De boeken van Barthas, Remarque en Chevallier zijn felle aanklachten tegen de zinloze verspilling van jonge mensenlevens.

Fotoboeken

Wim van de Hulst en Koen Koch, Ooggetuigen van de Eerste Wereldoorlog, 1e druk 2004

Het beeldmateriaal is afkomstig uit het archief van Van de Hulst: schitterde en schokkende foto's, in veel gevallen afkomstig uit de nalatenschap van militairen. Het boek bevat niet alleen foto's maar ook tekeningen, brieven en stukken uit dagboeken. De tekst is van Koen Koch.

WO I De Eerste Wereldoorlog in foto's, J.H.J. Andriessen, 2013

Een schitterend fotoboek over het gehele verloop van WO I. Alle hoofdrolspelers, de grote veldslagen en de strijd op zee passeren de revue. Het boek (600 pagina's) bevat ruim 800 foto's met duidelijke toelichting.

Journalistieke beschouwingen

Sebastian Haffner is een Duitse journalist. Hij is bekend geworden om zijn scherpe analyses van de Duitse geschiedenis.
Hij schrijft over de mislukking van het grote Duitse Rijk, dat bestond tussen 1871 en 1945. Het Duitse Rijk was te groot en te machtig voor zijn buurlanden en zette zich af tegen de suprematie van de Engelsen. Maar Duitsland was niet sterk genoeg om andere landen blijvend aan zich te onderwerpen. Alle boeken van Haffner zijn zeer vlot geschreven; het is alsof hij rechtstreeks met je praat en met een groot gemak schetst hij de hoofdlijnen van de Duitse geschiedenis en de internationale politiek.

• Sebastian Haffner, Van Bismarck tot Hitler, Het Duitse Rijk 1871- 1945. Een terugblik. Nederlandse uitgave 1988.
• Sebastian Haffner, De zeven doodzonden van Duitsland tijdens de Eerste Wereldoorlog. Nederlandse uitgave 2002.