De geschiedenis van Artillerie

Volgens de krijgsgeschiedenis is de artillerie- van het Latijnse artilia een (kunstig) werktuig- al heel oud. Reeds voor de uitvinding van het buskruit (omstreeks1325) kenden men artillerie: het zogenaamde spangeschut.

Geschiedenis

Na omstreeks 1325 werd het spangeschut vervangen door het vuurgeschut. Het eerste vuurgeschut werd voornamelijk gebruikt bij belegeringen on bressen in de muren van kastelen en vestingen te schieten en om projectielen over de muren te slingeren. Omstreeks 1500 voorzag men de affuit van het geschut van wielen, om het ook tijdens veldslagen te Voorbeelden van spangeschut zijn de blijde (lepelblijde en slingerblijde), de oestel of ballist (een zware boog op een onderstel waarmee een zware pijl of een bundel pijlen werd weggeschoten) en de katapultgebruiken. In nederland maakte Prins Maurits van Nassau omstreeks 1600 gebruik van mortieren. Dat zijn stukken vuurgeschut met een korte loop en een betrekkelijk groot kaliber. Het projectiel verlaat de loop met een lage aanvangssnelheid en volgt een zeer kromme baan.

Nog later ontwikkelden zich uit de bestaande vuurmonden twee soorten geschut: de kanonnen en de houwitsers. Het kanon (afkomstig van het Italiaanse woord cannone (betekend grote geweerloop), heeft een betrekkelijk lange loop. Het projectiel verlaat de loop met een hoge aanvangssnelheid en volgt een gestrekte baan. De houwitsers (afkomstig van het Tsjechische woord houfnice) houdt het midden tussen een mortier en een kanon, zowel wat betreft de lengte van de loop als de aanvangssnelheid waarmee het projectiel de loop verlaat. Tot omstreeks 1850 werd de standaardmunitie ingevoerd, met granaathulzen, voorzien van een kordiet-lading en granaten waarop de huls vastgeklemd.

Later werd de affuit voorzien van draaipunten om de loop zijwaarts en naar boven en beneden te laten bewegen, zonder het stuk te hoeven verplaatsen. De terugslag werd aanvankelijk opgevangen door de affuit over een paar wiggen omhoog te laten lopen. Daarna kwam de schoprem in gebruik, die naar beneden werd geklapt en die zich vervolgens in de grond boorde als de terugslag het kanon achteruit dreunde. Later werd de terugslag opgevangen door de wieg, een slede waarlangs het kanon achteruit kon glijden, waarbij de beweging dan mechanisch werd afgeremd door middel van veren. Nog later gebruikte men hiervoor hydraulische remmen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog bleek op de modderige slagvelden in Frankrijk en Engeland, dat de wielen breder moesten worden. Verder moest er aan de voorkant een beschermend pantserschild komen om de geschutsbemanning te beschermen tegen vijandelijk vuur. Een opvallend stuk geschut in die tijd was de dikke Bertha die op de rails was geplaatst om de terugloop mogelijk te maken. Hiermee beschoten de Duitsers in 1918 Parijs over een afstand van 130 km.

Het grootste kanon ooit

Het grootste kanon aller tijden was de Duitse Gustav waarme in 1942 de stad Sebastopol werd beschoten. Het was niet mobiel, maar het was op vier paar rails gebouwd om de terugloop op te vangen. De Gustav woog 1350 ton en had een kaliber van 80 cm. Het kon een granaat van 5 ton over een afstand van 50 km afvuren. Dit kanon is op raadselachtige wijze verdwenen en er is sindsdien nooit meer een spoor van teruggevonden.

Lees verder

• Bommen en springstoffen
• Afvalwaterzuivering in de industrie
• De evolutie van ijzer en staal
• Energie, arbeid en vermogen
• Zware metalen: gevolgen voor de gezondheid