Schrijftips van Stephen King

Wil jij de nieuwe Stephen King worden? Ga jij zijn boeken als Carrie, the Shining, Mysery, Christine, Mobiel en de Donkere Toren ruimschoots overtreffen? Blijf dan nog even met beide benen op de grond en lees even verder. In zijn non-fictie boek ‘On writing’ (Nederlandse vertaling: ‘Over leven en schrijven’) beschrijft Stephen King niet alleen zijn jeugd, verslavingen en bijna-dodelijke ongeluk, maar geeft hij ook praktische tips over hoe een schrijver te werk kan gaan. Lees en leer van de King van de Horror zelf…

Veel lezen

Stephen King raadt ten eerst aan om veel te lezen. Zelf leest hij, hoewel hij een trage lezer is, toch zo’n zeventig tot tachtig boeken per jaar. Zonder lezen kun je volgens hem onmogelijk een goede schrijver worden. En zeggen dat je daar geen tijd voor hebt is klinkklare onzin. Lezen kun je namelijk overal: in de wachtkamer, op de wc, in de hal van een theater als de voorstelling nog niet is begonnen en aan tafel. Dat laatste zal door veel mensen als onbeleefd worden ervaren, maar daar moet je je volgens King niks van aantrekken. En de meeste mensen zullen ook zeeën van tijd overhouden als ze de tv laten voor wat het is.¨Je kunt van zowel goede als slechte boeken leren. Dat je van goede boeken kunt leren, spreekt voor zich. Maar ook het moment dat je een boek hebt gelezen en denkt: ‘Dat kan ik beter,’ is een memorabel gevoel voor een wannabe-schrijver en geeft veel vertrouwen en moed om door te gaan. Samenvattend zegt King eigenlijk: Hoe meer je leest, hoe kleiner de kans is dat je jezelf met je verhalen belachelijk maakt.

Veel schrijven

King heeft 35 romans geschreven en wordt daarmee beschouwd als een behoorlijk vruchtbare schrijver. Maar er zijn ook schrijvers die er 500 geschreven hebben of die het bij slechts één stuk gehouden hebben. Stephen King schrijft voornamelijk in de ochtend. De middagen gebruikt hij voor dutjes en brieven en de avonden zijn er voor het gezin en eventuele correcties van zijn verhalen. Hij schrijft elke dag, anders worden de personages muf en verliest hij de grip op het verhaal. Ook boet het dan aan tempo in en begint schrijven als werken te voelen. En dat is, volgens King, de “kus des doods” voor een schrijver. En dat élke dag moet erg letterlijk genomen worden want ook op zijn verjaardag en op Kerstmis blijft hij met woorden in de weer. Zijn boek ‘Vlucht naar de top’ schreef hij in slechts een week, maar dat was uitzonderlijk snel. Over het algemeen gebruikt hij drie maanden om de ruwe versie af te hebben. Als het langer duurt, voelt het verhaal niet langer ‘eigen’. Meestal schrijft hij zo’n 2000 woorden per dag, wat neerkomt op ongeveer tien pagina’s. De ene dag gaat dat gemakkelijker dan de andere, maar over het algemeen stopt hij niet eerder dan dat hij dat aantal op papier heeft staan. Om dat vol te houden is een rustige werkomgeving erg belangrijk. Afleiding en verstoring zijn funest. Een rustige omgeving moet overigens niet verward worden met een luxe omgeving, want zijn eerste twee romans (Carrie en Bezeten Stad) zijn geschreven in het washok van een stacaravan.

Klaar voor de start?

King geeft een aantal tips aan de beginnende schrijver: Schrijf 1000 woorden per dag met maximaal één dag rust per week. Zorg voor een ruimte, met een dichte deur, zonder afleiding. Dus mobieltjes, computerspelletjes, een mooi uitzicht zijn taboe. Train jezelf om een schrijfroutine te ontwikkelen. Wacht niet op magische inspiratie van bovenaf, maar werk stug door. Dan komt de magie vanzelf. Kies vervolgens een genre en onderwerp dat je ligt. In de meeste gevallen zal dat het genre zijn dat je het liefst leest. De kans dat je dan in clichés vervalt, is dan het kleinst. Je kent het type verhaal immers en weet daardoor wat al vaak geschreven is en wat origineel is. Laat je vooral niet leiden door commerciële belangen of door je behoefte om indruk te maken bij familie en vrienden.
Schrijf wat je wilt en blaas het dan leven in door je persoonlijke kennis van leven, werk, relaties et cetera aan het verhaal toe te voegen. Bedenk wel dat er een verschil is tussen kennis uiteenzetten en kennis gebruiken ter verrijking van een verhaal. Het eerste is niet goed, het laatste wel.

Beschrijvingen

‘Beschrijving begint in de fantasie van de schrijver maar moet eindigen in de fantasie van de lezer.’ King doelt daarmee op het idee dat beschrijvingen niet te uitgebreid moeten zijn, want dat haalt de vaart uit het verhaal. Hij laat de details van de kledingkeuze, het gezicht en de lichaamsbouw van een personage liever aan de lezer zelf over. Een goede beschrijving bestaat meestal uit een paar goed gekozen details die al het andere vertegenwoordigen.nIn plaats van een beschrijving kan de schrijver ook kiezen voor een vergelijking. Zo is het mogelijk om een spiegel te beschrijven in termen als: glanzend, glad, spiegelend, helder et cetera. Maar door middel van een vergelijking wordt het levendiger: de spiegel glansde als een fata morgana in het schemerduister. Pas met vergelijkingen wel op dat je niet in clichés vervalt als: hij rende als een gek, vocht als een tijger en dergelijke. Dat maakt een amateuristische indruk.

Dialogen

Een goede dialoog, een samenspraak tussen twee personen, kan een verhaal een stuk vlotter en echter laten lijken. Dialogen schrijven is echter een vaardigheid die niet onderschat moet worden. Een manier om dit te leren is door veel te luisteren naar pratende mensen. Door hun accent, ritme en woordkeuze op te pikken kun je je dialogen verbeteren. Eerlijkheid is van groot belang. Als een personage met een hamer op zijn duim slaat, is het niet waarschijnlijk dat hij ‘verhip!’ roept. Een vulgair woord zou meer op zijn plaats zijn. King heeft heel wat boze brieven gekregen van lezers die zich stoorden aan het taalgebruik in zijn dialogen. Maar als het eerlijk is, is het goed. Lelijk of mooi is dan niet van belang, aldus King.

Plot

Stephen King bedenkt nooit van tevoren hoe zijn verhaal zal aflopen. Hij vergelijkt het schrijven van een verhaal met het opgraven van een fossiel: het bestaat al en hoeft alleen maar opgegraven te worden. Een plot bedenken is net zoiets als een fossiel met een pneumatische hamer uit de grond halen. Het zal het fossiel beschadigen. Hoe begint hij dan met een verhaal? Meestal baseert hij ze op situaties. Dat kan een hele eenvoudige zijn zoals een warenhuisetalage of een wassenbeeldentableau. Pas dan komen de personages die meestal in een moeilijke situatie gebracht worden. Door die personages zo natuurlijk en echt mogelijk te laten handelen, komt het verhaal vanzelf. De uitkomst kan heel verrassend zijn. “Als ik niet kan voorspellen hoe het ding zal aflopen, kan ik er vrij zeker van zijn dat de lezer ook in grote spanning blijft zitten,” zo verwoordt King het. Vroeg of laat komt het verhaal altijd wel ergens uit.

Herziening

Zodra het boek af is, zullen de meeste schrijvers hun werk nogmaals doorlezen en hier en daar aanpassen of herschrijven. King zelf maakt altijd twee versies, de tweede schaaft hij daarna nog een beetje bij en dan is het klaar voor de uitgever. Hij schrijft zijn eerste versie zo snel mogelijk. Alle ideeën zet hij rechtstreeks op papier zonder bemoeienis, of adviezen, van anderen. Op die manier is hij gedwongen zich volledig op het verhaal te concentreren. Als de eerste versie af is, luidt Kings advies: Neem een paar dagen vrij om andere dingen te doen (kanovaren, puzzelen of wat dan ook) en ga dan aan iets anders werken (bijvoorbeeld een kort verhaal) totdat je het manuscript bijna vergeten bent. Na een aantal weken kun je aan de tweede versie beginnen. Doordat je er even afstand van hebt genomen, zal het verhaal aanvoelen als iets wat ook door een ander geschreven zou kunnen zijn. Je herinnert je nog wel dingen, maar niet meer zo vers als toen je het net af had. Corrigeer alle fouten en tegenstrijdigheden in je verhaal. Vaak zul je ook gaten in de plot of personageontwikkeling vinden die hersteld moeten worden. Pas als King alle wijzigingen heeft doorgevoerd laat hij het verhaal lezen een aantal goede vrienden en zijn vrouw. Hun commentaar verwerkt hij dan eventueel in zijn definitieve versie. Zoals in Amerika gebruikelijk is, gaan zijn manuscripten via een agent naar de uitgever. In Nederland sturen de meeste schrijvers hun werk direct naar de uitgever die bekijkt of het een publicatie waard is.