Tellen in Mandarijn Chinees (met uitleg over tonen)
Tellen in het Mandarijn is redelijk lastig omdat het een toontaal is. Wie een poging wil wagen, vindt hieronder een uitleg over Chinese tonen. Gelukkig is er een trucje om het makkelijker te maken; Chinezen hebben een special handgebaar voor elk nummer. Jammer genoeg zijn de gebaren niet hetzelfde voor het hele land, er zijn regionale verschillen. Voor een vakantie naar China is het erg handig om deze gebaren te kennen naast de getallen, want het voorkomt spraakverwarring.
Gesproken taal (Mandarijn)
Mandarijn is een toontaal en dat betekent dat elk woord of lettergreep met een individuele intonatie wordt uitgesproken. Er zijn vier tonen: (1) de hoge toon, (2) de stijgende toon als in een vraag, (3) de dalende en dan stijgende toon en (4) de korte, dalende toon. In de grafiek staan de vier tonen afgebeeld. De nummers aan de linkerkant geven de toonhoogte van je stem aan, waarbij 3 normaal is. Om goed verstaan te worden, is het cruciaal deze tonen correct toe te passen. In de tabel staan de nummers een tot tien. In plaats van karakters wordt
pinyin gebruikt, de officiële manier om Chinees te schrijven in Latijns schrift.
Voor veel Chinezen is Mandarijn de tweede taal en zij hebben soms zelf moeite met de correcte uitspraak. In het Kantonese taalgebied (Zuid-China) is er bijvoorbeeld een probleem met s vs. sj. Beide klanken worden als een s uitgesproken en dan is het verschil tussen vier en tien alleen nog maar de toon. De Chinezen kunnen dat uiteraard prima horen, maar voor mensen die geen toontaal spreken, zijn tonen lastig te horen en produceren.
Tot tien tellen
Nummer | Pinyin en toon | Uitspraak |
0 | ling2 | ling |
1 | yi1 | ie |
2 | er2 | ar (Engelse r) |
3 | san1 | saan |
4 | si4 | se |
5 | wu3 | woe |
6 | liu4 | liejoe |
7 | qi1 | tsie |
8 | ba1 | baa |
9 | jiu3 | zjio |
10 | shi2 | sje |
In combinaties worden de getallen 1 en 2 anders uitgesproken. In telefoonnummers wordt een 1 gezegd als yao1 (jauw). Twee wordt alleen als "er" uitgesproken als je telt, maar als je spreekt over twee mensen, twee auto's, twee pond rijst, etc. dan gebruikt men liang3 (ljang).
Verder tellen
Verder tellen dan tien is erg eenvoudig. Voor 11-19 wordt eerst 10 gezegd (shi) en dan het betreffende getal, bijvoorbeeld 18 is shi-ba. Voor de tientallen is deze volgorde omgedraaid, bijvoorbeeld 30 is san-shi. En 73 wordt dus qi-shi-san.
Voor de hogere getallen wordt hetzelfde systeem gebruikt. Honderd is bai3 (baaj) en duizend is qian1 (tsjen). 354 wordt dus san-bai-wu-shi-si (3-100-5-10-4) en 8971 wordt dus ba-qian-jiu-bai-qi-shi-yi (8-1000-9-100-7-10-1). In het Mandarijn is het niet mogelijk om een nummer op te delen in tientallen (89-71). Dit is de officiële manier, want in gesproken Mandarijn worden de nullen meestal weggelaten. 150 wordt dus yi-bai-wu (zonder shi). Voor 105 wordt dan yi-bai-ling-wu gezegd.
In de geschreven taal met Chinese getallen wordt het officiële systeem gevolgd. 21 wordt dus geschreven als 2-10-1 en 465 als 4-100-6-10-5.
Gebaren: een tot vijf
Als Chinezen op de hand tellen, beginnen ze bij de wijsvinger met 1. Achtereenvolgens worden de middelvinger (2), ringvinger (3), pink (4) en duim (5) toegevoegd. Het komt ook voor dat mensen 3 gebaren met de middelvinger, ringvinger en pink. De duim en wijsvinger vormen dan een rondje. Chinezen gebaren 3 niet met duim, wijsvinger en middelvinger, maar zullen dit natuurlijk wel begrijpen.
Gebaren: zes tot tien
Chinezen zullen voor getallen boven de vijf niet simpelweg hun tweede hand gebruiken, maar ze maken bepaalde gebaren met hun ene hand.
Zes wordt gemaakt als het telefoongebaar: pink en duim gestrekt, de andere vingers gebogen. Uiteraard wordt de hand niet bij het oor gehouden, maar gewoon naar de kijker toe (palm naar binnen).
Zeven kent twee verschillende varianten. Allereerst is er de vorm die lijkt op een 7: de duim en wijsvinger zijn gestrekt en de wijsvinger wijst naar de grond. Ten tweede is er de “Italiaanse” hand. Alle vingers zijn lichtjes gebogen en de duim raakt ze allemaal. Italianen maken dit gebaar als ze hun hand kussen om aan te geven dat iets “bellissimo” is.
Acht is een lastig geval. Sommige Chinezen geven aan dat ze er geen gebaar voor hebben, misschien omdat het woord zo onderscheidend is. Anderen kennen verschillende mogelijkheden. De eerste optie is de 7-vorm met duim en wijsvinger, maar dan met de wijsvinger lichtjes omhoog wijzend. De tweede optie is een acht-vorm maken met duim, wijs-, en middelvinger door ze op elkaar te leggen. Dus de wijsvinger vormt een cirkel met de duim en de middelvinger wordt op de wijsvinger gelegd. Dit vergt nogal wat oefening. Dit gebaar wordt in Chinese Gebarentaal gebruikt voor 8.
Negen wordt gemaakt als een vuist met een gekromde wijsvinger. Dit gebaar is dus hetzelfde als 1, maar met de wijsvinger gehoekt.
Tien kent een drietal varianten. Allereerst is er de redelijk kinderlijke manier van tien vingers opsteken. Ten tweede is er de vuist en ten derde is er het plusteken. Dit plusteken wordt gemaakt met beide wijsvingers. Naast “onze” nummers gebruiken Chinezen ook hun eigen nummers. Tien lijkt op een plusteken, dus dat is de oorsprong van dit gebaar.
Reacties
Arjen Zijlstra, 27-12-2015
Zeer duidelijk artikel, heel verhelderend en leerzaam, ik heb alleen nog een vraag aan u. Ik neem aan dat ze in het Mandarijn 1.000.000 hebben. Wat is daar het woord voor? En 1.111.111?
Alvast bedankt!
Reactie infoteur, 28-12-2015
Beste Arjen,
Het Chinees heeft een systeem met groepjes van vier getallen ipv drie. Wij tellen tot duizend en gaan dan over op samenstellingen tien-duizend, honderd-duizend. We hebben dus een nieuw woord voor zes nullen: miljoen. In het Chinees werken ze met 10.000 als basis. Ze hebben dus een apart woord voor 10.000, namelijk 万 wan4. Nog hogere getallen worden dan gevormd met wan (10.000) als basis i.p.v qian (duizend). 100.000 is dan 10 - 10.000 ofwel 十万shi2 wan4 en 1 miljoen wordt 100 - 10.000 dus 一百万 yi1 bai3 wan4 en 10 miljoen is dan 1.000 - 10.000 ofwel 一千万 yi1 qian1 wan4. (De yi1 kan weggelaten worden, maar is handig voor verduidelijking.) Pas bij 100 miljoen hebben ze weer een nieuw woord nodig: 亿 yi4. Dit systeem is heel verwarrend voor leerders van het Chinees, maar omgekeerd ook voor Chinezen die westerse talen leren. Tot 10.000 gaat het wel goed, maar bij nog hogere getallen moet je de omzetting maken naar het andere systeem.
1.111.111 is dan yi1 bai3 yi1 shi2 yi1 wan4 yi1 qian1 yi1 bai3 shi2 yi1.
Jantrao
M. van Maarle, 27-05-2012
Kunt U mij a.u.b.de telwoorden in het Mandarijn van de volgende getallen sturen?
30.468, 30.068, 30.008.
Reactie infoteur, 28-05-2012
Annemiek,
30.468 = san wan si bai liu shi ba (letterlijk: drie tienduizend vier honderd zes tien acht)
30.068 = san wan liu shi ba (letterlijk: drie tienduizend zes tien acht)
30.008 = san wan ba (letterlijk: drie tienduizend acht)
Die laatste kan eventueel verkeerd worden opgevat als 38.000. Ik weet dat Chinezen de nullen dan gaan uitspreken, maar of ze dan een dergelijk groot getal drie keer ling zeggen, durf ik niet te garanderen.
Jantrao
Patricia Bang Afoe, 25-01-2011
Ik vind het wel moeilijk. Als ik huisnumer 40 heb hoe schrijf ik het dan in het chinees.
Wordt er dan het teken van de 4 en de 10 erachter gedaan? dus teken van de 4 en een + er achter. is dat h et? Is 57 dan het teken van de 5 en dan het teken van de 7 er achter?
Ik wil het wel leren
Reactie infoteur, 26-01-2011
Hoi Patricia,
Meestal worden nummers gewoon in de ons bekende vorm geschreven. Huisnummers en postcodes worden naar mijn weten altijd in onze nummers geschreven.
40 is inderdaad het teken voor 4 gevolgd door +.
57 is dan meestal het teken voor 5 gevolgd door + (10) en dan het teken voor 7.
Veel succes met het leerproces,
Jantrao
Jan, 28-01-2008
Hallo ik wil graag weten dat bij karate ze ook tot tien tellen en dat is niet het zelfde als hoe het hier staat. Ik wil het graag weten ik hoop dat het kan.
Met vriendelijke groet, Jan
Reactie infoteur, 29-01-2008
Hallo Jan,
Bij karate wordt in het Japans geteld, niet in het Chinees. Zie: http://users.telenet.be/voris/japans_tellen.htm
Groetjes,
Jantrao