Stenografie: een inleiding

Stenografie: een inleiding Tijdens rechtzittingen en andere officieuze gelegenheden zie je vaak één of meerdere mensen in een hoekje ijverig krabbelen op een notitieblok. Wat doen deze mensen? En waar danken zij de snelheid van hun schrijven aan?

Stenografie

Deze mensen maken gebruik van het Steno. De beoefening van het schrijven in het Steno wordt stenografie genoemd. Stenografie is een methode om gesproken tekst op te schrijven in een rap tempo. Stenografie is ontwikkeld om gesproken taal in dezelfde snelheid neer te schrijven als dat het gesproken wordt. Op deze manier kunnen gesprekken die niet via modernere, digitale methoden geregistreerd kunnen of mogen worden, alsnog geregistreerd worden.

Stenografie heeft zijn wortels in het Oude Egypte. Zij gebruikten namelijk al twee verkorte schrijfwijzen voor hun taal de hiërogliefen: het hiëratisch en het demotisch.

Drie stenografiesystemen in Nederland:
  1. Het systeem Steger uit de 19e eeuw;
  2. Het systeem Pont uit de 20e eeuw, met nu nog slechts enkele beoefenaars;
  3. Het systeem Groote, dit wordt nog steeds onderwezen en gebruikt

Systeem van Groote

In Nederland wordt vrijwel altijd het stenosysteem van Groote toegepast. Dit systeem is in 1899 ontwikkeld door A.W. de Groote. Hij was een assistent van een Nederlandse generaal die een systeem nodig had om de woorden van de generaal op te schrijven terwijl hij op een paard zat. Door de natuurlijke bewegingen van het paard is het lastig om woorden netjes en volledig uit te schrijven. De woorden verandereen dan ook al snel in verschillende streepjes met elk een afzonderlijke en specifieke betekenis.

Doorgaans gebruiken stenografen een gedurende de tijd zelf ontwikkelde eigen variant op het door hen gebruikte hoofdsysteem. Hierdoor zijn de stenonotities vaak slechts uit te werken door de stenograaf die ze zelf gemaakt heeft.

Inleiding in de regels van het Stenoschrift

Om het Steno zo snel en efficiënt mogelijk te houden wordt er veel gebruikt gemaakt van afkortingen. Hierdoor bespaart men een heleboel tijd die men anders gebruikt voor het volledig uitschrijven van een woord of zin.

Vuistregels

  • De lettertekens zijn vereenvoudigde letters
  • Je schrijft op wat je hoort, je schrijft de woorden dus foenetisch op
  • Er is geen verschil tussen hoofd- en kleine letters
  • Elk woord wordt in één vloeiende penbeweging geschreven (bijvoorbeeld geen puntjes op de i), dit spaart tijd

  • Afkortingen van het gewone schrift zijn in het Steno hetzelfde. 'Bladzijde' wordt bijvoorbeeld 'blz.'. Een letterwoord wordt gevormd door de eerste letters van een naam of ander begrip maar gedraagt zich in een zin als een volledig woord. Een voorbeeld hiervan is HAVO: Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs. We spreken de letters niet afzonderlijk uit, maar spreke de letters uit als een volledig woord. Wanneer je een lettercombinatie als een losse (mede)klinkers uitspreekt dan wordt dit een initiaalwoord genoemd. PC (Personal Computer) is een voorbeeld van een initiaalwoord. In het Steno worden letterwoorden en initiaalwoorden aan elkaar geschreven.

    Uitgangen

    • De D en de T worden weggelaten in de uitgangen: den, ten, del, tel, der, ter, de, te.
    • De D en de T worden weggelaten aan het eind van een woord of woorddeel na een medeklinker of na een horizontale lijn.
    • De D en de T worden weggelaten na een klinker in de volgende gevallen: dat, wat, groot, goed, gaat, staat, spoed, houd
    • In woorden die eindigen op ER of EL en waar geen D of T ooraf gaat vervalt alleen de E
    • De E of EN aan het eind van een woord valt altijd weg
    • De uitgang END, vooral voorkomend bij de tegenwoordige deelwoorden, wordt verkort tot een enkele N
    • De uitgang ENDE wordt verkort tot NE
    • Alle verkleiningsuitgangen worden verkort door een enkele J
    • De uitgang TIE kan geheel worden weggelaten

    Overige regels

    • Wanneer een klinker voorafgaat wordt de E weggelaten en blijft de D en T staan.
    • De voorvoegsels BE en GE worden verkort:
      • Voor een medeklinker tot een enkele E
      • Voor een klinker tot een B of G
    • Wanneer BE en GE door en ander voorvoegsel worden voorafgegaan kunnen deze geheel wegvallen.
    • De W valt na de U weg
    • Wanneer 'houden' het tweede deel van een woord vormt kan dit verkort worden tot een enkele H
    • De vormen van 'komen' kunnen als tweede deel van een woord worden verkort tot K
    • De achtervoegsels 'lijk' en 'heid' worden verkort tot L en H

    Het Steno in andere talen

    Het Steno wordt ook in andere talen gebruikt. Over het algemeen zijn de stenografische tekens in het Nederlands hetzelfde als in het Engels, Italiaans, Spaans, Frans of Duits. Het Steno is daarom een breed toepasbaar schrift.

    Waar rekening mee gehouden moet worden is dat sommige talen specifieke lettercombinaties hebben die op een eigen specifieke manier verkort moeten worden. Het Engels heeft bijvoorbeeld de lettercombinatie "th".

    Opleiding Stenografie

    Er zijn diverse cursussen en opleidingen Stenografie in de omloop. Het Steno is ook zelfstandig aan te leren maar dit is niet aan te raden omdat andere Stenografen uw teksten dan lastiger kunnen lezen.
    © 2008 - 2024 Melod, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
    Gerelateerde artikelen
    Hiërogliefenschrift en hiëratisch schrift uit Oude EgypteHet schrift uit de tijd van het Oude Egypte was een beeldschrift dat bestond uit hiërogliefen. Hiëroglyfe is afkomstig u…
    Makkelijk en snel woordjes lerenHet leren van woorden is een vereiste bij veel vakken zoals Frans, Duits, Latijn, Grieks en Spaans. Veel mensen hebben e…
    Beelddenken; wat is dat?Beelddenken; wat is dat?Iedereen denkt als kind in beelden. Dit komt mede omdat de taal in schrift pas later aangeboden wordt. Wanneer een kind…
    Van pictografisch schrift naar alfabetisch schriftVan pictografisch schrift naar alfabetisch schriftMet het woord schrift kunnen verschillende dingen worden bedoeld. Schrift kan een manier van schrijven zijn, een geheel…

    Menselijke klanken: klinkersMenselijke klanken: klinkersMensen kunnen allerlei verschillende klanken produceren met hun longen, stembanden, luchtwegen, mond, tong en lippen. He…
    Het volkslied van ArgentiniëHet volkslied van ArgentiniëHet Argentijnse volkslied heet Himno Nacional Argentino en is geschreven door Vicente López y Planes. De muziek waarop h…
    Bronnen en referenties
    • http://www.notuleren.nl/ec/steno.asp
    Melod (654 artikelen)
    Laatste update: 13-07-2008
    Rubriek: Kunst en Cultuur
    Subrubriek: Taal
    Bronnen en referenties: 1
    Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.