Morgenster - Homoniem, woord met meerdere betekenissen
Bij het begrip morgenster komen er diverse betekenissen naar boven. Het is een ster, een plant, het staat voor Maria, Jezus en de duivel, een wapen en een bastion. Het is ook nog eens een vlag en een heraldiek symbool. Een van de mooiste betekenissen is de morgenster als straatjutter, jutter van grof vuil. Morgenster is niet alleen een mooi woord, het is ook een vol woord, vol van verschillende betekenissen, een homoniem. Scholen, kerken en ook schepen pronken met de naam Morgenster.
Van Maria naar Straatjutter
Morgenster als woord met veel betekenissen
Morgenster is een woord met verschillende betekenissen en het woord is zo mooi en veel betekenissen zijn zo fraai, dat veel scholen en kerken het als naam dragen.
Morgenster is bij lange na niet het Nederlandse woord met de meeste betekenissen. Dat is het woordje ‘van’, met maar liefst 61 verschillende betekenissen. ‘Van’ is een voorzetsel waarmee schier eindeloos gevarieerd kan worden. Als het gaat om een zelfstandig naamwoord met veel betekenissen, dan wint het woordje ‘slag’. Dat heeft 50 verschillende betekenissen.
Homoniem
Een woord met verschillende betekenissen is een homoniem. Een homoniem wordt bij verschillende betekenis hetzelfde geschreven en uitgesproken.
Homofonen
Homofonen zijn woorden die hetzelfde klinken maar anders wordt geschreven, zoals 'hard' en 'hart'.
Homografen
Homografen zijn woorden die hetzelfde worden geschreven maar verschillend klinken, zoals 'negeren' (pesten) en 'negeren' (geen aandacht aan geven), die worden uitgesproken als négeren en negéren.
Voorbeelden van homoniemen
Er zijn talloze voorbeelden van homoniemen in de Nederlandse taal, zoals:
- arm: lichaamsdeel - niet rijk
- draagbaar: gedragen kunnende worden / brancard
- graven: spitten - adellijke personen
- kater: dier - naweeën van een drinkgelag
- koper: iemand die koopt - metaal
- laken: verwijten - doek op een bed
- licht: schijnsel - niet zwaar
- monster: specimen - eng beest
- punt: spits - leesteken
- schroef: bevestigingsmiddel - scheepsonderdeel
- sirene: zangster - toestel dat een geluidssignaal geeft
- traan: druppel vocht uit de ogen - vette olie afkomstig van zeedieren
- trol: mythisch wezen/ internetpester
- vorst: koning - vrieskou
- weer: gesteldheid van de atmosfeer - opnieuw
Morgenster - Planeet Venus
Planeet Venus wordt ook wel de Morgenster genoemd. Het is een schitterende ster, een ster die op Aarde goed te zien is aan het begin van een nieuwe dag. De Morgenster kondigt de dageraad aan en wordt ook wel ‘dagster’ genoemd.
Morgenster - Wapen
De morgenster is een wreed wapen, van een steel met een kop met scherpe punten. Het is een middeleeuws slagwapen, dat in de 14e eeuw opdook en vooral in Duitsland werd gebruikt. Er was een eenvoudige variant van een knuppel met spijkers en een variant die door gespecialiseerde wapensmeden werd ontwikkeld. Er was ook een variant van een bol die met een ketting aan de steel zat. Later werd het wapen bij ceremonieën gebruikt en werd de nachtwaker ermee uitgerust.
Morgenster in de heraldiek
In de heraldiek is de morgenster een tekening van een knots met een kop met scherpe punten.
Morgenster - Bastion in Utrecht
Utrecht bouwde in de 16e eeuw stadsverdediging, met muren, poorten en bolwerken. Een van die bolwerken, die aan het begin van de rivier de Vecht, werd Morgenster genoemd. Morgenster werd in 1544 gebouwd en was een zeer modern verdedigingswerk in die tijd. Het bastion was een vijfhoekig ommuurd aardlichaam, van waaruit de stadsverdedigers goed zicht op de omgeving hadden. Tussen het bastion en de stadsmuur lagen kazematten. Er stonden kanonnen om vijanden te bestoken. Na de aanleg van de Hollandse Waterlinie verloren de bolwerken hun functie. Morgenster werd in 1838 afgebroken. Ondergronds zijn nog restanten achtergebleven. Van de andere bastions zijn nog delen zichtbaar en Zonnenburg is te bezoeken.
Schilderij van Hendrik Keun uit omstreeks 1765, met rechts op de voorgrond bolwerk Morgenster. /
Bron: Hendrik Keun, Wikimedia Commons (Publiek domein)De vlag /
Bron: Pumbaa80, Wikimedia Commons (Publiek domein)
De vlag Morgenster
De vlag van Westelijk Nieuw-Guinea heeft de bijnaam Morgenster gekregen. De vlag heeft een verticale rode baan aan de linkerzijde, met een witte ster. Het rechterdeel van de vlag heeft blauwe en witte horizontale banen.
Het rood staat symbool voor de politieke strijd van de Papoea's voor onafhankelijkheid. De ster is de Morgenster. Die ster onthulde, volgens de mythe, het geheim van welvaart en eeuwig leven aan Manarmakeri, de mythische held van het eiland Biak. De blauwe en witte strepen zijn de districten van Westelijk Nieuw-Guinea. Het gebied valt onder Indonesisch bestuur, maar strijdt voor onafhankelijkheid. De vlag is verboden, maar wordt gevoerd door strijders en groepen die naar een onafhankelijk West-Papua streven.
Morgenster de straatjutter
Een morgenster is iemand die in alle vroegte langs de straten loopt en bij het grof vuil naar spullen speurt die voor hem of haar van waarde kunnen zijn. Het is een grootvuilscharrelaar. De spullen die worden opgescharreld worden meegenomen voor eigen gebruik of verkocht op markten of aan handelaren. Een echte morgenster heeft een (winkel)karretje of (bak)fiets bij zich om de opgescharrelde spullen te vervoeren. Het begrip 'straatjutten' wordt ook gebruikt als stimulans om de straat op te gaan, om je heen te kijken met het idee dat de beste ideeën op straat liggen. Een straatjutter is niet per definitie een morgenster, een morgenster is wel een straatjutter.
De plant morgenster
De morgenster of gele morgenster is een stervormige bloem die in mei, juni en juli bloeit. De bloem heet morgenster omdat hij alleen in de morgen zijn bloem opent. Het is een twee- of meerjarig kruid. De plant komt in Nederland vrij algemeen voor. Behalve de gele morgenster is er een ondersoort die oosterse morgenster wordt genoemd en bestaat er een kleine morgenster, een bleke morgenster en een blauwe morgenster.
Paarse morgenster
Naast de gele morgenster is er ook een paarse morgenster, die ook wel blauwe morgenster wordt genoemd. Ook dit is een stervormige bloem die in de morgen opent. De paarse morgenster is zeldzaam in Nederland en bloeit in juni en juli.
Maria als Morgenster
Morgenster verwijst ook naar Maria, de moeder van Jezus en moeder der gelovigen. De morgenster komt voor in de
litanie van Loreto, de litanie ter ere van Maria die je bidt met de rozenkrans. Een van de regels is: ‘Morgenster, bid voor ons.’
Lucifer als Morgenster
In de Bijbel betekent Lucifer ‘helderheid’. Lucifer wordt ook wel Morgenster genoemd, de zoon van de dageraad. Lucifer is ook een andere naam voor Satan, duivel, maar in de Bijbel is hij juist de lichtbrenger.
Jezus als morgenster
Jezus noemt zichzelf de ‘blinkende morgenster’ in Openbaring 22:16,17. Daar staat:
‘Ik ben de wortel en het geslacht van David, de blinkende morgenster. En de Geest en de bruid zeggen: Kom!’ Ster betekent in dit verband 'Koning' of 'heerser' en Jezus als morgenster is de koning der koningen, de allerschitterendste ster.
Scholen, schepen, winkels en kerken
De morgenster is zo'n mooi begrip, dat veel scholen, kerken en ook schepen ernaar zijn vernoemd. Zo is de Morgenster een dwars getuigd zeilbrik van bijna 50 meter lang, waar je dagtochten en lange zeereizen mee kunt maken. De Morgenster doet regelmatig mee aan havenfeesten en zeilevenementen en is een charterschip met thuishaven is Den Helder. Scholen die Morgenster heten zijn vaak op christelijke grondslag. Amsterdam, Hoogeveen en Zwolle hebben een basisschool die Morgenster heet en door het hele land heen zijn er nog meer te vinden. Antiek en curiosa-winkeltjes willen zich ook nog wel eens Morgenster noemen, refererend aan de grootvuilscharrelaar die onvermoede schatten en waardevolle curiosa tussen de rommel vindt.
Lees verder