Heinz Polzer alias Drs. P: met eenvoudige taal niet tevree

Voor de meeste taalliefhebbers zal Heinz Hermann Polzer, beter bekend als 'Drs. P', geen onbekend persoon zijn. Als dichter, schrijver en zanger heeft deze van oorsprong Zwitser veel betekend voor de Nederlands taal. Hij bedacht zelfs nieuwe dichtvormen, zoals het ollekebolleke dat hij aanpaste uit het Engels. Daarnaast schreef en zong hij liedjes. Zijn grootste succesnummers waren 'Dodenrit' en 'Veerpont'. Op 13 juni 2015 overleed Polzer op 95-jarige leeftijd.

• Geboorte en jeugd
• Polzer als student
• Tekstschrijver, zanger en dichter
• Overlijden
• Eerbetonen

Geboorte en jeugd

Heinz Hermann Polzer werd op 24 augustus 1919 geboren in Thun, een plaats in Zwitserland. Zijn moeder was van oorsprong Nederlands en zijn vader naturaliseerde zich van Oostenrijker tot Nederlander. (Polzer zelf kreeg de Zwitserse nationaliteit, welke hij in zijn verdere leven ook nooit voor de Nederlandse heeft verruild.) Vanwege hun scheiding verhuisde de driejarige Polzer in 1922 met zijn moeder naar Nederland.

Polzer als student

In 1939 begon Polzer met een studie aan de Economische Hogeschool van Rotterdam. Het was al tijdens deze studie dat hij liedteksten schreef en piano leerde bespelen. Die taalactiviteit bracht hem in 1942 in de problemen: Polzer moest vier maanden de gevangenis in vanwege zijn kinderverhaaltje over Dolf en Ben (Hitler en Mussolini), die een pak slaag kregen van Oom Sam (de Verenigde Staten). Dit werden uiteindelijk zes maanden, omdat Polzer ook een kaartspel getekend had waarbij Hitler en Mussolini de jokers voorstelden.

Omdat hij de Zwitserse nationaliteit had, werd hij hierna vrijgelaten en moest hij naar het neutrale Zwitserland vertrekken, waar militaire dienst verplicht was. In 1943 en 1944 zat hij daarom bij de geneeskundige troepen van het Zwitserse leger. Aan het begin van 1945 was Polzer Rode Kruis-vrijwilliger in het bevrijde Parijs. Hij trad als pianist op voor Amerikaanse soldaten en werkte er als vertaler voor Amerika. Om geen moeilijkheden te krijgen met zijn Duits-klinkende naam, veranderde hij deze in Henry van Kol. Na de capitulatie van Duitsland op 7 mei 1945, ging hij terug naar Nederland. In 1950 studeerde hij hier af als bedrijfseconoom, waarmee hij zijn drs-titel verdiende.

Tekstschrijver, zanger en dichter

In eerste instantie ging drs. Polzer het bedrijfsleven in. Hij was redacteur bij Winkler Prins, onderzoeker bij een warenhuis en copywriter in de reclamebranche. In 1954 verhuisde hij naar Indonesië, als tekstschrijver bij reclamebureau Lintas, dat op zijn beurt in dienst stond van Unilever. Deze periode uit Polzers leven zou later de inspiratie zijn voor zijn autobiografische werk 'Nieuw! Weten En Geweten In De Reclame' (1974).

Vanaf 1960 was Polzer weer in Nederland te vinden. Hij werkte toen voor reclamebureau De la Mar, maar was in privésferen nog steeds bekend om zijn humoristische liedjes. In 1962 verliet hij de reclamewereld en ging hij zich richten op het schrijven. Die beslissing was mede op aanraden van zijn vroegere Lintas-collega Willem Duys. Naast schrijven ging hij ook verder met pianospel en deed hij zijn eerste toneelervaring op. Zijn authentieke, korzelige zangstem zou een belangrijk handelsmerk worden.

De carrière van 'Drs. P'

In 1965 verzon Duys het pseudoniem Drs. P en kreeg Polzer een televisie-optreden. Van zijn eerste langspeler, 'Drs. LP', is het nummer 'Het Trapportaal' waarschijnlijk het bekendste. Dit nummer gaat over een huurder die in het huis van de zanger meerdere malen een (vermoord) lijk achterlaat.

Zijn eerste top 40-hit heeft 'de doctorandus' in 1973 met het nummer Veerpont (met een videoclip op een veerpont in het Eem). Het jaar daarop lukt dat ook met het cynische Dodenrit, waarin leden van een door Rusland reizend gezin een voor een opgeofferd worden aan de wolven, totdat uiteindelijk ook de vader van de trojka springt. Ook succesvol was het 'loflied' Knolraap en lof, schorseneren en prei in de jaren tachtig.

Naast het schrijven en zingen van liedjes was Drs. P ook actief in de dicht- en verhaalkunst. Hij publiceerde verschillende werken gerelateerd aan taal: gedichten (waaronder een Sinterklaaslied), verhalen en theorie over dichtvormen. De bekendste versvorm die Drs. P introduceerde, was het ollekebolleke.

Drs. P's ollekebolleke

De dichtvorm van het ollekebolleke werd in het Engels bedacht als 'double dactyl', door Anthony Hecht en Paul Pascal. Een dactylus is een woord met drie lettergrepen, dus een dubbele dactylus heeft zes lettergrepen. Drs. P introduceerde deze dichtvorm in het Nederlands en noemde het een 'ollekebolleke'. Dit woord is zeslettergrepig en is daarom geschikt om in de dichtvorm te gebruiken. Dit deed Drs. P dan ook in het ollekebolleke waarmee hij de dichtvorm uitlegde:

Overlijden

Op 13 juni 2015 overleed Polzer op de leeftijd van 95 jaar. In de Volkskrant verscheen een rouwadvertentie die hij zelf opgesteld had, in de vorm van een ollekebolleke:

Eerbetonen

In 2012 kreeg Heinz Polzer van de stad Amsterdam de Frans Banninck Cocq Prijs. De Amsterdamse Partij voor de Ouderen wilde in 2015 een straat laten vernoemen naar Drs. P. Dit is anno 2019 nog niet gebeurt, maar wel bestaat er sinds 24 augustus 2015 een onofficieel Drs. P-plein; een gedeelte van het Oudekerksplein waar Polzer op late leeftijd regelmatig kwam om bij het koffiehuis Quartier Putain koffie te drinken. De naam van dit koffiehuis is overigens ook afkomstig uit een lied van Drs. P over de 'hoerenwijk'.

Al tijdens zijn leven werd in 2006 een tegel voor Polzer toegevoegd aan de Rotterdamse 'Walk of Fame'. In 2015 werd in Rotterdam een motie aangenomen voor een Drs. P-straat, die anno 2019 nog niet bestaat. Ook werd de naam 'Heinz Hermann Polzerplein' geopperd door een Rotterdamse inwoner - een dubbeldactylisch woord zoals Polzer die vaak gebruikte in zijn ollekebollekes.