Namen van planten

Plantennamen lijken vanzelfsprekend, toch zijn ze ooit ontstaan, veranderd en uiteindelijk officieel geregistreerd. Ze worden in verschillende milieus gebruikt: zowel door leken als door vakmensen zoals botanici, kwekers, herboristen, bloemis­ten en dergelijke, die zich wetenschappelijk, beroepsmatig of als liefhebber met planten bezighouden. De wetenschappelijke of botanische plantnamen zijn onderdeel van een internationale nomenclatuur met als voertaal het Latijn. Deze systematische naamgeving dateert pas van het einde van de 18de eeuw, nadat de Zweedse botanicus Carolus Linnaeus (1707-1778) in 1735 orde bracht in de tot dan toe heersende chaos door het opstellen van regels.

Latijnse nomenclatuur

Vooral sinds de 'Lois de la nomenclature botanique' van Alfons de Candolle uit 1867 zijn deze regels verder vastgelegd, hoewel de Amerikaanse en Engelse botanici zich er pas in 1905 bij aansloten. Het hanteren van Latijnse benamingen vindt zijn oorsprong in het feit dat het Latijn na de ondergang van het Romeinse rijk voortleefde als cultuurtaal en dat het Latijn zo eeuwenlang de voertaal van de wetenschap en dus ook van de botanische weten­schap is geweest. Veel namen stammen daardoor uit het klassieke Latijn. In de 7de eeuw na Chr. werd deze nomen­clatuur uitgebreid met een golf van oosterse, vooral Arabische plantnamen. Daarnaast zijn sinds de middeleeuwen ook Europese volksnamen, meestal Romaanse en zelden Germaanse en Slavi­sche, onderdeel van de wetenschappelijke naamgeving gaan uit­maken, terwijl er sinds ongeveer 1500 door de ontdekkingsreizen ook exotische namen in opgenomen werden.

Door een stroomver­snelling van de botanische wetenschap in de 17de eeuw steeg de behoefte aan een veel preciezere naamgeving en zo ontstond een steeds grotere verwijdering van de antieken. Het Latijn bleef bij de hantering van deze terminologie het uitgangspunt, ook werden vooral sinds Linnaeus namen gevormd op grond van bepaalde kenmerken van de plant, zoals quadripetalus 'met vier kroonbladen', perfoliatus met doorboord blad of repens kruipend enz.

Een ander procédé is de kunstmatige ver­taling, wat bijvoorbeeld het geval is bij de oude benaming van de paardebloem, leontodon, samengesteld uit het Griekse leön en odön, maar in feite berustend op de Franse en Duitse volksnamen dent de lion of löwenzahn, 'leeuwetand'. De nieuwe naam is Taraxacum.

Weer een andere groep Latijnse bena­mingen bestaat eigenlijk uit verlatijnste persoonsnamen of eponiemen, bijvoorbeeld magnolia naar de Franse arts en botanicus Pierre Magnol (1638-1715), begonia naar Michel Begon (1638-1710), bromelia naar Olaf Bromel (1639-1705), dahlia naar An­ders Dahl (1751-1789), fuchsia naar Leonhard Fuchs (1501-1566), lobelia naar Matthias de l'Obel of Lobelius (1538-1616), saintpaulia voor het kaaps viooltje naar Ulrich von Saint-Paul, die dit plant­je in 1891 vond aan de.kust van Tanzania.

Naamgever

Aan de wetenschappelijke naam wordt steeds de naam van de degene die hem gegeven heeft toegevoegd. Als deze te lang is, wordt hij afgekort en gevolgd door een punt. Zo staat L. steeds voor Linnaeus, Web. voor G.H. Weber, Schulz voor O.E. Schulz, maar Schulz. voor M. Schulze. Zo weten we ook wie verantwoordelijk is voor het geven van die naam.
De officiële Latijnse plantnamen zijn op grond van nieuwe bota­nische inzichten helaas ook aan verandering onderhevig. Zo heette de haagwinde eerst Convolvulus sepium L. en nu Calystegia sepium (L.) R.Br., de muurbloem eerst Cheiranthus cheiri L. en nu Erysimum cheiri (L.) Crantz , de mariadistel Carduus marianus en nu Silybum marianum.

Zo hebben uiteindelijk planten van over de hele wereld een officiële naam gekregen en door die wetenschappelijke naamgeving werd het mogelijk om mekaar op plantengebied wereldwijd te begrijpen.