Kitsch, überkitsch en edelkitsch

Het is heel lastig om te bepalen wat kunst en wat kitsch is. Meestal worden werken kitsch genoemd als ze worden gekenmerkt door sensatiezucht, gladheid of sentimentaliteit. Heel vaak wordt kitsch geassocieerd met lelijk, slecht of smakeloos.

Bekende voorbeelden

Bekende voorbeelden van kitsch zijn de souvenirtjes die je op reis kunt kopen, volversierde kerstbomen met ontelbare lichtjes, slingers en kerstballen en tuinversieringen zoals stenen kabouters. Ook kan muziek of literatuur zelfs kitsch zijn.

Onderverdeling

In de kunst wordt vaak een onderverdeling gemaakt tussen een kunstwerk van hoge kwaliteit of lage kwaliteit. Hogere kunst is het teken van goede smaak, lagere kunst is het teken van slechte smaak. Deze lagere vorm van kunst wordt ook wel kitsch genoemd. Eigenlijk wordt elke vorm van wansmaak kitsch genoemd.

Veel versieringen

Kitsch staat bekend om het overdadige gebruik van versieringen. Daarnaast wordt iets kitsch genoemd als een kunstwerk niet echt is gelukt. Ook gekopieerde kunstwerken worden kitsch genoemd. Een veelgebruikte term voor kitsch is dan ook wel nep of namaakkunst.

Geschiedenis

Het woord kitsch vindt zijn oorsprong in Duitsland. Zo rond het begin van de twintigste eeuw. Daar werd het woordje kitschen gebruikt. Dit betekende letterlijk een ‘een vochtig vuil snel opkuisen waardoor je een vieze koek krijgt.‘ In Limburgse dialecten heeft het woord de betekenis van klokhuis. Kitsch betekent dan ook wel troep of afval.

Edelkitsch en überkitsch

Net als kunst, bestaan er ook verschillende uitingen van kitsch. In de kitschwereld zijn er dan ook nog enkele onderverdelingen te noemen. Zo heb je edelkitsch en überkitsch.

Edelkitsch

Een heel bekend voorbeeld hiervan is Disneyland of de hotels in Las Vegas, waarbij steden zoals Venetië zijn nagebouwd. Hierbij heeft men heel veel inspanningen geleverd om een voorwerp te maken. Er werd hier dan ook heel veel geld ingestoken. Ook wordt de term edelkitsch gebruikt voor voorwerpen die zijn nagemaakt uit een bepaalde tijd, zoals nepzuilen en nepbeelden die je in de tuincentra kunt kopen.

Überkitsch

Het woord zegt het eigenlijk al: überkitsch is de allerhoogste vorm van kitsch. Het is vaak nog lelijker, extremer en frivoler dan edelkitsch. Bij überkitsch kan je denken aan serviezen, vazen, pronkschaaltjes, afbeeldingen van herderinnetjes, huilende zigeunerjongetjes of verliefde koppels op een schommeltje. Het is vaak helemaal over the top. De afbeeldingen en versiersel zijn vaak ontzettend extreem en frivool. Voor veel mensen is het dan ook niet meer leuk om naar te kijken.