De kerststal, decoratie in de kersttijd

In veel huizen wordt met de kerstdagen een kerststal neergezet. In het stalletje staan de belangrijkste figuren die deel uitmaken van het verhaal van de geboorte van Jezus. Maria, Jezus en Jozef maar ook de 'wijzen', herders, engelen, ossen, ezels of kamelen maken deel uit van de kerstgroep. Het is een duidelijke verwijzing naar waar het in de kersttijd om gaat, de geboorte van een speciaal kind.

Inhoud

• Franciscus van Assisi, de eerste kerststal
• Het verhaal van de kerststal
• Figuren in de kerststal
• Bijzondere kerststallen

Franciscus van Assisi, de eerste kerststal

De eerste kerststal werd neergezet door Franciscus van Assisi (1172-1226). Franciscus was een bedelmonnik die op de dorpspleinen het evangelie verkondigde. Hij wilde aan het gewone, overwegend analfabete volk de betekenis van de geboorte van Jezus duidelijk maken. De eerste kerststal waarvoor hij toestemming kreeg van Paus Honorius III stond in het bos bij het Italiaanse plaatsje Greccio. Het was een 'levende' kerststal opgezet in een grot met een kindje in een kribbe, Maria en Jozef, een os, een ezel en enkele bijfiguren.

De Franciscanen die door heel Europa trokken maakten de christelijke wereld enthousiast. In Nederland duurde het even, de eerste kerststal verscheen aan het eind van de middeleeuwen in de kerk. Een levende kerststal was niet voor alle kerken weggelegd en hierdoor werden de levende personages door beelden vervangen.

Het verhaal van de kerststal

De kerststal is een tastbare herinnering aan een bijzondere geboorte. In de Bijbel wordt verteld over deze gebeurtenis, in Lucas en Matteüs 2 staat een beschrijving van de aankomst van de herders en de magiërs/wijzen.

Toen de engelen waren teruggegaan naar de hemel, zeiden de herders tegen elkaar: ‘Laten we naar Betlehem gaan om met eigen ogen te zien wat er gebeurd is en wat de Heer ons bekend heeft gemaakt.’ Ze gingen meteen op weg, en troffen Maria aan en Jozef en het kind dat in de voederbak lag. Toen ze het kind zagen, vertelden ze wat hun over dat kind was gezegd. (Lucas 2)

Nadat ze geluisterd hadden naar wat de koning hun opdroeg, gingen ze op weg, en nu ging de ster die ze hadden zien opgaan voor hen uit, totdat hij stil bleef staan boven de plaats waar het kind was. Toen ze dat zagen, werden ze vervuld van diepe vreugde. Ze gingen het huis binnen en vonden het kind met Maria, zijn moeder. Ze wierpen zich neer om het eer te bewijzen. Daarna openden ze hun kistjes met kostbaarheden en boden het kind geschenken aan: goud en wierook en mirre. (Matteüs 2)

Lucas beschrijft de komst van de herders, gewaarschuwd door de engelen en Matteüs vertelt het verhaal van de wijzen die de ster volgen naar het kind. Over dieren en zelfs over een stal wordt niets gezegd.

Figuren in de kerststal

De centrale figuur is natuurlijk het kind dat in een kribbe ligt. De kribbe staat in het midden, soms wordt het kind pas op eerste kerstdag erin gelegd. Maria en Jozef staan naast het kind, meestal ieder aan een kant.

De volgende figuren die bij het kind kwamen op aandringen van de engelen waren de herders. Na deze komen de drie wijzen of magiërs met wierook, goud en mirre. Matteüs schrijft nergens dat er drie wijzen kwamen maar wel de drie giften, voor iedere wijze is er één. Nu worden de drie wijzen gezien als de vertegenwoordigers van de toen bekende continenten: Europa, Azië en Afrika.

Bij de stal horen natuurlijk de engel en de ster die de wijzen en herders naar Bethlehem brengen. In de meeste kerststallen staan ezels, ossen, schapen en soms kamelen. In enkele stallen is zelfs een olifant te vinden. De ezels en ossen laten de nederige afkomst van het kind zien, de schapen horen bij de herders, de kamelen en de sporadische olifant bij de wijzen. Zowel de kamelen als de olifant zijn een symbool voor de lange reis van de wijzen.

Bijzondere kerststallen

Paus Johannes Paulus II nam in 1982 het initiatief voor een kerstboom en een levende kerststal op het Sint-Pietersplein. Hij wilde het plein een beetje aankleden rond de kersttijd en kerststallen zijn zeker in Italië heel populair.
In Nederland zijn ook meerdere (niet allemaal levend) o.a.: bij het huis Verwolde in het Gelderse Enter, Gastel in Noord-Brabant , tijdens de Warme Winterweken in Arnhem, St.Jan in Den Bosch, maar er zijn er veel door het hele land.