Perzikkruid en Waterpeper

Er zijn zo van die planten zoals Perzikkruid, die ik veel zie, maar waar ik weinig mee doe. Er zijn ook zoveel planten op de wereld, het zal mij dan ook nooit lukken om al die planten ooit eens gezien, gevoeld of gebruikt te hebben. Of zoals ik wel eens spottend tegen mijn studenten zeg. Er zijn ook te weinig ziektes om al die planten te kunnen gebruiken. Over Perzikkruid dus, al was het alleen maar voor de naam. Smakelijk zoals een perzik is de plant zeker niet. De naam zou van de perzikboomachtige bladeren kunnen komen, alhoewel ik eerder denk dat hij dat 'perzik' aan de roze kleur van de bloemetjes te danken heeft.
Dodoens schrijft 'Dit cruyt wordt nu ter tijt in Latijn gheheeten Persicaria. In Hoochduytsch Persichkraut oder Flochkraut. In Neerduytsch Persick cruyt/ en van sommighen Vloocruyt.

De naam Vlokruid is natuurlijk weer interessant voor een herborist. Deze naam word nog wel in Holland en Duitsland gebruikt. Ook bij Fuchsius vinden we die naam terug. Het aftreksel van de plant zou tegen vlooien en andere beestjes gebruikt geweest zijn.

Bloedstelpende familie

Veel van de volkse namen, die op de rode knopige stengels slaan, zijn zo goed als verdwenen: roobeen, reds, ridsel....ook in Franrijk 'pied rouge en Engeland 'reds legs' waren er gelijkaardige namen. Aan dat rode van de stengel en de vlek op het blad zijn nogal wat kristelijke verhalen verbonden. De plant stond onder het kruis en ving het bloed op van Kristus. Of het zou de enige plant geweest zijn, die niet rouwde om de dood van de heer Jezus, en daarom gebrandmerkt werd. Medicinaal werd de plant, net zoals verschillende familieleden, als bloedstelpend middel gebruikt, vandaar mogelijk de verhalen over bloed op de plant, een vorm van signatuurleer maar ook ezelsbruggetjes om zijn gebruik beter te onthouden. De wondgenezende werking is ook zowat de enige medicinale vermelding van Perzikkruid ' dit cruyt gruen ghestooten es goet gheleyt op die versche wonden/ want het vercoelt ende bescermt die selve van alle verhittinghen ende apostumatien. Tselve doet oock dat sap van den bladeren daer in ghedruypt, aldus Dodoens.

De Latijnse naam Polygonum komt van poly, veel en gonum, knopen, omdat er duidelijke verdikkingen op stengels zitten, vandaar ook de Nederlandse naam van de familie Veelknopigen.

Een curieuze vermelding is ook de naam 'grutjes', de kantige zaadjes lijken op boekweit en kunnen als graan gegeten worden. Niet verwonderlijk want de boekweitplant behoort tot dezelfde familie. En hier en daar werd hij zelfs wilde boekweit genoemd.

Het is zeker geen plant die medicinaal veel gebruikt, het zijn eerder zijn naaste verwanten zoals Varkensgras ( Polygonum aviculare) Waterpeper (Polygonum hydropiper) en Adderwortel ( Polygonum bistorta) die bekend waren als medicinale planten.

Waterpeper

Waterpeper valt vooral op door zijn peperige smaak, de Franse naam is ook 'Poivre d'eau, maar kan niet echt als peper gebruikt worden. Vers is het mogelijk om blaadjes in een pittige salade te verwerken.
Ons aller Dodoens heeft wel een interessant advies om gekneusd blad met zaad tegen blauwe plekken te gebruiken, dat lijkt mij wel het proberen waard. Hij schrijft 'Die bladeren met den sade van Pepercruyt ghestooten verteeren ende doen vergaen die coude gheswillen ende die oude herdicheden/ ende doen oock sceyden dat gheronnen bloet ligghende onder tghene dat blauw gheslaghen oft ghestooten es/ daer op gheleyt. Die bladeren van Waterpeper ghedroocht ende ghepoedert sijn oock goet in die spijsen/ in plaetse van Peper ghebruyckt ghelijck dat Pepercruyt.

Dr. Leclerc (1954) vermeldt vooral de looistofwerking van Poivre d'eau. Hij adviseerde de plant bij aambeien en spataderen. 'Je l'ai employé souvent avec succès dans le traitement des hémorroïdes, des métrorragies, des varices et du varicocèle (spatader in balzak). Het is echter niet aan te raden om het uitwendig als compres op aambeien en dergelijke te leggen, omdat het irriterend kan werken. Zelfs in de 17de eeuw waarschuwde men daarvoor 'als iemand met de bladeren zijn hinderste vaagt, de billen zo ontsteken, dat hij zijn sinne meent te missen'. Dus je bent gewaarschuwd.

Namen

Waterpeper / Persicaria hydropiper (L.) Spach

Frans: persicaire brûlante, persicaire âcre, pique langue, piment aquatique
Duits: Wasserpfeffer
Engels: water-pepper
Dodoens (1554): Griecx Hydropeperi. In Latijn Hydropiper. In Hoochduytsch Wasser pfeffer oder Muckenkraut. In Neerduytsch Water peper. In Franchois Curaige.

Perzikkruid / Polygonum persicaria L.

Engels: Ladys thumb; Spotted ladysthumb
Duits: Floh-Knöterich
Frans: Renouée persicaire

Voor verdere studie

• H. Leclerc. Le Poivre d'eau. Journ. de méd. et de chir. pratiques. Dec. 1950.
• Masino C. Recherches sur le Polygonum hydropiper. Bull. chim.farm. 75. 1936.
• J. Jiang. Volatile composition of the laksa plant (Polygonum hydropiper L.), a potential source of green note aroma compounds. PSB Corporation, Food Chemistry and Nutrition, 1 Science Park Drive, Singapore 118221