Marcus Aurelius, de filosoof

Marcus Aurelius, de filosoof Marcus Aurelius is voor de historicus een keizer. Voor de spiritueel ingestelde mens is hij voor alles een filosoof en een leidraad in het leven.

Situering van Marcus Aurelius

Marcus Aurelius leefde van 121 tot 180 NC. Hij was keizer van het Romeinse Rijk en deelde vrijwillig dit ambt in de beginperiode met zijn adoptiefbroer en de laatste jaren met zijn zoon.

Zijn regeerperiode wordt gekenmerkt door invallen in het rijk, opstanden en epidemies. Dit heeft hem echter niet belet zijn stoïcijnse leer tot het uiterste in praktijk te brengen.

Wat voor iemand was Marcus Aurelius?

De Engelse schrijver Henry James schrijft naar aanleiding van een bezoek aan Rome over hem: “In de hoofdstad van het Christendom vertegenwoordigt het beeld van een heidense keizer, het Christelijke geweten het best.”

De Franse filosoof Hippolyte Taine schreef dat Marcus Aurelius “de meest nobele ziel was die ooit heeft geleefd”.

Keizer Hadrianus had een liefkozende woordspeling gemaakt op de naam van Marcus Aurelius. Zijn geboortenaam was Verus, de waarachtige, maar Hadrianus had zoveel bewondering voor de jongen dat hij hem Verissimus noemde, in de superlatief, dus de waarachtigste!

De filosofie van Marcus Aurelius

Zoals de meeste welgestelde Romeinen genoot Marcus Aurelius een goede opvoeding. Het was de gewoonte Griekse slaven als persoonlijke leraars aan te stellen. Hij werd opgeleid in de stoïcijnse filosofie.

In het eerste boek van zijn Overpeinzingen (in het Grieks geschreven onder de titel Ta eis heauton), eert hij de mensen die hem gemaakt hebben tot wat hij is:
  • Verus, zijn grootvader, van wie hij hoffelijkheid en gelijkmoedigheid leerde
  • Zijn vader leerde hem bescheidenheid en mannelijkheid
  • Zijn moeder leerde hem eerbied voor de Goden soberheid en vrijgevigheid
  • Zijn opvoeder leerde hem met weinig tevreden te zijn en zich niet te bemoeien met andermans zaken
  • Diognetus bracht hem in contact met de filosofie en leerde hem zich niet met onbelangrijke zaken bezig te houden
  • Junicus Rusticus leerde hem aan zijn karakter werken en zich niet te verliezen in theoretische discussies. Hij moest ook steeds bereid zijn tot verzoening, wanneer een ander hem had geschaad en wilde bijleggen
  • Apollonius van Chalcedon leerde hem zelfvertrouwen, onthechting en filosofie
  • Sextus van Cheronea leerde hem mildheid en een goede huisvader zijn
  • Alexander de Platonist, de taalgeleerde, leerde hem op een verdraagzame en belerende manier de anderen bij te sturen
  • Cornelius Fronto leerde hem de welsprekendheid en de oprechtheid in de maatschappij
  • Al deze goede leraars dankt hij aan de Goden, die ze op zijn pad hebben gezet.

Tijdens zijn keizerschap heeft hij steeds getracht deze mooie principes waar te maken.

Voorbeeld van zijn edele natuur

De laatste jaren van zijn leven was hij totaal uitgeput en op een bepaald moment lijkt hij te zullen sterven. Dit gerucht doet de ronde en Avidius Cassius, de gouverneur van Syrië roept zichzelf uit tot keizer. Hij stuurt hierover zelfs een omzendbrief naar alle vijanden van Marcus in Rome en naar de naburige staatshoofden. Velen erkennen te goeder trouw Cassius als nieuwe keizer.

Marcus Aurelius is echter geen slechte verliezer. Hij verklaart publiek dat als de Senaat en het leger dit wensen, hij bereid is af te treden ten voordele van Cassius. Intussen wordt door de Senaat de gouverneur van Cappadocië naar Cassius gestuurd om hem te belegeren.

De legers van Cassius begrepen dat ze door hem waren beetgenomen en vermoordden hun valse keizer. Ze zonden zijn hoofd naar Marcus Aurelius om hem hun trouw te bewijzen.

Het is wellicht toen dat Marcus zijn beroemde uitspraak heeft gedaan:

“Jammer dat ik daar niet als eerste ben aangekomen. Ik had het hem kunnen vergeven!”
© 2008 - 2024 Salilus, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Marcus Aurelius als keizerMarcus Aurelius als keizerMarcus Aurelius is erkend als Stoïcijn, als keizer en als de auteur van de Ta eis heauton, zijn persoonlijke filosofisch…
Marcus Aurelius, meditaties of overpeinzingenMarcus Aurelius, meditaties of overpeinzingenMarcus Aurelius heeft zijn levenslessen neergeschreven in het boek Ta eis heauton. In dit artikel heb ik een aantal cita…
Rome: het ruiterstandbeeld van Marcus AureliusRome: het ruiterstandbeeld van Marcus AureliusHet ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius is uniek. Het is het enige overgebleven ruiterstandbeeld van de circa 20 Romein…
Gladiator: de film en de werkelijkheidGladiator: de film en de werkelijkheidDe film Gladiator (2000) met Rusell Crowe in de hoofdrol is alom gelauwerd. Zo'n film maakt nieuwsgierig naar de werkeli…

Conrad Busken HuetBusken Huet is voor velen de naam van een literatuurprijs, maar wie is de man naar wie deze prijs werd genoemd?
De schilder El GrecoEl Greco is een bijzondere schilder, beeldhouwer en architect. Zijn ongewone manier van schilderen schokte zijn tijdgeno…
Reactie

Sila (infoteur), 19-02-2008 #1
Hai Salilus,

Wat een boeiend artikel! Ik wist dit helemaal niet van Marcus Aurelius, terwijl hij door Hippolyte Taine notabene?de meest nobele ziel was die ooit heeft geleefd? is genoemd!

Welke grote denker/leider zou dit heden in de moderne (spirituele) filosofie/samenleving eigenlijk zijn of zal dit predikaat voor in de eeuwigheid op Aurelius blijven rusten?

Groetjes van Sila Reactie infoteur, 19-02-2008
Beste Sila,
Dank voor de reactie. Ik hoop in de loop van de week nog een paar bijdragen aan Marcus Aurelius te kunnen wijden. Wie daar in deze tijd mee te vergelijken is, is een moeilijke vraag. Hoewel dit niet hetzelfde is, moet ik toch dadelijk denken aan Meester Philippe of Amma. Daar moet ik ook eens iets over maken!

Salilus (93 artikelen)
Gepubliceerd: 18-02-2008
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Biografie
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.