Broeder Cadfael: een middeleeuwse detective en monnik

Broeder Cadfael is een Benedictijnse monnik die vaak door zijn tijdgenoten wordt ingeschakeld als detective, patholoog, kruidenkenner en diplomaat. Hij is afkomstig uit Wales en voordat hij het klooster in ging was hij een soldaat en een zeeman. Hij heeft eerst een werelds leven geleid voordat hij het licht zag. Deze monnik is een creatie van Edith Pargeter, beter bekend onder haar pseudoniem Ellis Peters. Haar boeken met broeder Cadfael in de hoofdrol spelen zich in de middeleeuwen af. Het was een tijd van grote verwarring en onrust. Het was de tijd van de anarchie, zo werd de strijd tussen koning Stefanus en keizerin Mathilde genoemd. Cadfael is van alle markten thuis. Hij is slim, sterk, werelds en weet alles van gif en kruiden af. Zijn thuisbasis is de abdij van Shrewsbury.

• Ellis Peters
• Broeder Cadfael
• Inspecteur Felse
• Leven van broeder Cadfael
• Shrewsberry
• Karakter broeder Cadfael als monnik en detective
• Allemansvriend
• Relaties
• Belangrijke personages uit de boeken
• Prior Robert en broeder Jerome
• Abt Radulfus
• Abt Heribert
• Hugh Beringar
• Broeder Oswin
• Erkenning van broeder Cadfael

Ellis Peters

Ze werd geboren in het Engelse graafschap Shropshire en had Welse voorouders. Het is duidelijk dat die elementen van haar eigen leven als inspiratie hebben gediend voor de Cadfael kronieken. De verhalen van broeder Cadfael spelen zich af in dat graafschap en Cadfael is Wels. Ze stierf in 1995 op 82-jarige leeftijd vlak na de voltooiing van haar twintigste Cadfael-kroniek.

Broeder Cadfael

Broeder Cadfael is een personage in de historische detective romans van de schrijfster Edith Pargeter die zij onder het pseudoniem Ellis Peters uitgaf. De boeken zijn geschreven in de jaren 1977 tot en met 1994. De verhalen spelen zich af in de twaalfde eeuw na Christus. Om precies te zijn in de jaren 1135 tot en met 1145. Dit was de tijd dat er een strijd gaande was tussen koning Stefanus en keizerin Mathilde. Die strijd wordt de anarchie genoemd.

Inspecteur Felse

Broeder Cadfael was niet de enige detective die Ellis Peters creëerde. Ze schreef ook detectives die zich in de moderne tijd afspeelden. De door haar gecreëerde hoofdpersonage in die boeken heet Inspecteur Felse.

Leven van broeder Cadfael

Cadfael werd geboren in 1080 in Trefriw, Conwy, in Noord-Wales. Hij heeft op zijn minst één broer. Als veertienjarige ging hij als bediende van een handelaar in wol van huis weg en kwam in Shrewsbury terecht. Dat was zijn eerste kennismaking met Shrewsbury. In 1096 ging hij beginnen aan zijn eerste kruistocht naar het Heilige Land waar hij vocht in het leger van Robert II, Hertog van Normandië van 1087 tot 1105. Nadat de kruistocht in een zege was geëindigd heeft hij jarenlang in Syrië gewoond en verdiende hij als zeeman de kost. Ongeveer 1114 is hij teruggekomen naar Engeland. Zijn min of meer verloofde Richildis Vaughan was inmiddels met een ander getrouwd. Hij ging weer het leger in deze keer in het leger van Hendrik I van Engeland. Hendrik I was koning van Engeland van 1100 tot en 1135 en hertog van Normandië. Hendrik I was de vader van keizerin Mathilde die met koning Stefanus zou strijden om de Engelse troon.

Shrewsberry

Uiteindelijk keert Cadfael terug naar Engeland in de dienst van een adellijke persoon Roger Maudit die abt Heribert van Shrewsbury had ontvoerd vanwege een rechtszaak. Cadfael bevrijdt abt Heribert en gaat met hem mee naar de abdij van Shrewsbury. Cadfael heeft eindelijk zijn roeping gevonden.

Karakter broeder Cadfael als monnik en detective

Cadfael is nieuwsgierig en onderzoekend en heeft een voorliefde voor de wetenschap. Hij treedt pas na zijn veertigste het klooster in. Hij was een soldaat die meedeed aan de kruistochten en die daarna is gaan varen. In deze jaren heeft hij veel van de wereld en andere culturen gezien. Die wereldse ervaring kan hij goed gebruiken in het leven als monnik. Hij is een goede waarnemer en een zeer getalenteerde kruidenkenner. Zijn kennis over kruiden heeft hij opgedaan in het Heilige Land. In zijn kruidentuin voelt hij zich het prettigst. Hij heeft een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Door zijn tijdgenoten wordt hij ingeschakeld als patholoog, detective, dokter en diplomaat. Zijn wereldse kennis en praktisch inslag brengen hem wel steeds in problemen met de karakters in het boek, die streng in de katholieke leer zijn. Broeder Cadfael heeft het meeste moeite met de gelofte van gehoorzaamheid.

Allemansvriend

Cadfael beweegt zich gemakkelijk door alle lagen van de bevolking, arm, rijk, vrij en onvrij. Dat broeder Cadfael Wels en Angelsaksisch spreekt helpt bij het aangaan van verbindingen met mensen. Het maakt dat ze hem sneller vertrouwen. Hij gaat met hetzelfde gemak met de aristocratie om als met de vertegenwoordigers van de katholieke kerk en mensen uit andere culturen. Zo weet hij ook veel af van de islam. Door zijn leven dat hij buiten het klooster heeft doorgebracht weet hij veel van de wereld. Hij voelt zichzelf niet meer dan een ander en wil door een ander ook niet verheven worden. Cadfael heeft wat andere normen en waarden dan de Normandische waarden en normen. Als het gaat om misdaden is de Welse wetgeving minder star dan die van de Normandiërs.

Relaties

Cadfael heeft gedurende zijn leven ten minste met drie vrouwen een relatie gehad. Bovendien was hij nog verloofd met een vierde vrouw Richildis Vaughan. Richildis en Cadfael beloven elkaar te zullen trouwen als hij terug komt van de kruistochten. Door de jaren heen vergeet Cadfael haar. Bij terugkomst is hij blij dat ze inmiddels na acht jaren gewacht te hebben met een ander getrouwd is. Hij had een relatie met een Venetiaanse Bianca en de Griekse Ariana. Het meest weten we van zijn relatie met de moslima Mariam. Jarenlang heeft hij met haar samengewoond in Antiochië. Uit de boeken wordt duidelijk dat er uit zijn relatie met Mariam een zoon is voortgekomen. Tijdens het onderzoek naar de maagd in het ijs komt hij er per ongeluk achter dat hij een zoon heeft die is geboren in Antiochië en Daoud heette. Zijn zoon heeft hem nooit gekend. De zoon komt in het leven van Cadfael als Oliver, een gracieuze ridder en held. Daoud heeft inmiddels een andere naam en heeft gekozen voor het christendom van zijn vader in plaats van de islam van zijn moeder. Oliver is een aanhanger van keizerin Mathilde.

Belangrijke personages uit de boeken

Naast Cadfael spelen een aantal andere karakters een belangrijke rol in de boeken.

Prior Robert en broeder Jerome

Cadfael ligt regelmatig met deze broeders overhoop omdat hij er modernere opvattingen op nahoudt dan zij. Bovendien is hij praktisch van aard. Broeder Jerome kan het niet uitstaan hoe Cadfael praktisch met zaken omgaat en zo in zijn ogen tegen de regels van de kerk zondigt. Bovendien is Jerome jaloers op de privileges die Cadfael ten beurt vallen. Broeder Cadfael gaat geregeld tegen de abten van de kloosters in en houdt zich niet aan bepaalde wetten van de kerk en het feodale recht. Zo is hij bijvoorbeeld niet tegen buitenechtelijke relaties. Prior Robert is heel gedreven en wil de abdij vooruit brengen in de vaart der volkeren. Daarom gaat hij achter de relieken van Sint Winifred aan.

Abt Radulfus

De abten Heribert en Radulfus zijn onder de indruk van zijn kwaliteiten schakelen hem vaak in als patholoog, dokter, detective, diplomaat en raadgever. De abt zelf is een slimme en wereldlijke man en begrijpt het belang om Cadfael de vrije hand te geven en hij begrijpt ook dat uit praktische overwegingen de regels soms een beetje gebogen moeten worden. Echter zijn geduld is niet oneindig en hij grijpt in als hij vindt dat Cadfael een beetje een loopje met hem neemt en niet genoeg respect toont voor de discipline van het klooster. Dit personage is gebaseerd op abt Radulfus die in werkelijkheid abt van Shrewsbury was van 1138 tot 1150.

Abt Heribert

Door broeder Heribert komt broeder Cadfael in het klooster terecht. De abt is op een gegeven moment ontvoerd en Cadfael zorgt ervoor dat hij vrij komt. Broeder Cadfael heeft een groot respect voor de abt en bewondert hem omdat hij vooral eenvoudig gebleven is. Abt Heribert was abt van Shrewsbury van 1128-1138 en heeft werkelijk geleefd. Hij heeft destijds opdracht gegeven aan prior Robert van Shrewsbury om achter de relieken van Sint Winifred aan te gaan. Ellis Peters heeft dat gegeven ook voor een van de avonturen van broeder Cadfael gebruikt. De relieken hebben de abdij van Shrewsbury in werkelijkheid veel welvaart gebracht.

Hugh Beringar

Een goede vriend van Cadfael is de schout Hugh Beringar, die vaak met Cadfael op reis gaat. Hij is zijn maatje, zijn steun en toeverlaat in de zoektocht naar gerechtigheid. Ze vertrouwen elkaar blind en vertellen elkaar ook vertrouwelijke zaken. Cadfael is zelfs peetvader van Beringars zoon. Beringar is trouw aan koning Stefanus en wordt uiteindelijk door hem benoemd als schout van Shropshire. Beringar moet altijd een keuze maken tussen wat recht verlangt en de visie van Cadfael op rechtvaardigheid.

Broeder Oswin

Broeder Oswin wordt de assistent van Cadfael en Cadfael prijst hem voor zijn onschuld. Oswin is als een zoon voor Cadfael.

Erkenning van broeder Cadfael

Er is in de jaren 1994 tot en 1998 een televisieserie gemaakt van de boeken van Ellis Peters over broeder Cadfael. In de serie is de rol van broeder Cadfael formidabel vertolkt door Derek Jacobi. De serie is onder andere in de Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk en zeker ook Nederland uitgezonden. Verder is er nog een roos naar broeder Cadfael vernoemd.