Connie Palmen: filosofe en romanschrijfster

Wilde ze aanvankelijk priester worden, haar boeken, of liever gezegd, haar bestsellers, zoals ‘De Wetten’, ‘De Vriendschap’ en ‘I.M’, maken van Connie Palmen een van de belangrijkste en bekendste Nederlandse romanschrijfsters van deze tijd. Haar persoonlijkheid en persoonlijk leven verweven met de thema's, worstelingen en verhaallijnen in haar romans maken haar meteen ook een van de meest intrigerende schrijfsters van nu. Haar liefde voor Ischa Meijer en Hans van Mierlo kent geluk en tragiek, opgetekend in haar latere werken.
Rouw zou wat mij betreft met ‘au’ geschreven mogen worden - Connie Palmen

Connie Palmen

Op 25 november 1955 werd Aldegonda Petronella Huberta Maria (Connie) Palmen in Sint Odiliënberg geboren. Na de middelbare school vertrok ze naar Amsterdam om daar Nederlands te studeren. Haar tweede studie, filosofie, rondde ze af met een scriptie getiteld ‘Het Weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates’. Wilde Connie Palmen als kind het allerliefste priester worden, met de publicatie van haar eerste boek ‘De Wetten’ in 1991 was haar debuut als schrijfster een feit.

Connie Palmen ontmoet Ischa Meijer

Connie Palmen begon met een grote promotiecampagne. Dit leverde haar door de ‘Groene Amsterdammer’ de bijnaam op van de ‘Spice Girl van de Nederlandse letterkunde’. De publicatie van ‘De Wetten’ ging gepaard met televisieoptredens, lezingen, signeersessies en interviews. Haar publieke optredens plaatsten haar niet alleen in de spotlight, het plaatste haar ook tegenover haar grote liefde. Tijdens een interview voor ‘Een Uur Ischa’ ontmoette ze columnist en radio- en tv maker Ischa Meijer. Een grote liefdesrelatie was geboren. Een grote liefdesrelatie die tot een abrupt einde kwam toen Ischa Meijer vier jaar later plotseling overleed. Alle promotie rondom haar tweede boek ‘De Vriendschap’ werd afgeblazen. Dit deed echter niets af aan de populariteit van de roman. ‘De Vriendschap’ (1995) werd binnen een mum van tijd een besteller. Haar twee daarop volgende werken ‘I.M’ (1998) en ‘Geheel de Uwe’ zijn gebaseerd op haar liefde met Ischa Meijer. In 1999 schreef ze ‘De Erfenis’ voor het Boekenweekgeschenk met een record oplage van 745.000 exemplaren. In 2005 presenteerde zij zes afleveringen van het tv-programma ‘Zomergasten’.

Bron: Croes, Rob C. Anefo, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Opnieuw geluk en tragiek in de liefde

Vanaf 1999 heeft Connie Palmen een relatie met Hans van Mierlo. Hans van Mierlo was een van de oprichters van de sociaalliberale politieke partij Democraten '66, oftewel D66. Hij overleed op 11 maart 2010, 4 maanden nadat hij en Connie Palmen in het huwelijk waren getreden. Ze waren meer dan elf jaar samen. Achtenveertig dagen na zijn dood, begint Connie Palmen te schrijven. Te schrijven om te verwerken, te schrijven om te begrijpen, te schrijven uit angst voor de dood, te schrijven om te hunkeren, te schrijven om te herinneren. Het werd 'Het Logboek van een Onbarmhartig Jaar'. Dit boek wordt voor het eerst gepubliceerd op 11 november 2011. Niet geheel toevallig wanneer bekend is dat Hans van Mierlo en Connie Palmen exact 2 jaar eerder, op 11 november 2009, in het huwelijksbootje stapten. De dag dat zij 11 jaar en 11 dagen samen waren.

Kort overzicht van het oeuvre van Connie Palmen

De Wetten (1991)
In De Wetten ontmoet Marie Deniet zeven mannen: de astroloog, de epilepticus, de filosoof, de (ex-) priester, de fysicus, de kunstenaar en de psychiater. Voor Connie Palmen zijn deze ontmoetingen van de hoofdpersoon “Een gang langs zeven verschillende manieren waarop in de loop van de tijd vormgegeven is aan de verwoede pogingen kennis van onze eigen en van andermans persoonlijkheid te verwerven. En het beeld dat in ‘De Wetten’ opgeroepen wordt, is dat die constructie van ons zelf grotendeels via de verhalen van anderen verloopt” (Connie Palmen in ‘Connie Palmen verklaart zichzelf (Vrij Nederland 1999))

De Vriendschap (1995)
Zoals omschreven in de kaft van het boek (18e druk): “Naast het verhaal van het hechte verbond tussen de iele, taalbehendige Catherina Buts en de zware, woordblinde Barbara Callenbach is ‘De Vriendschap’ een roman over de betekenis van andere verbintenissen, waaronder de oudste en meest mysterieuze die wij kennen: die tussen lichaam en geest. ‘De Vriendschap’ gaat over het verlangen om je te hechten, over de angst voor bindingen, over verslavingen en obsessies, over de familie, het lot en de keuze, over schuld, schaamte, angst en over de noodzaak van verandering”.

Bron: VARA, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

I.M. (1998)
I.M. gaat over tragische ware liefde. De liefde tussen Ischa Meijer en Connie Palmen. Over fictie en werkelijkheid, over Amerika en Europa, over journalistiek en literatuur en over leven en dood. De dood, als Ischa Meijer plotseling op de dag van zijn verjaardag,
14 februari 1995 overlijdt aan een hartaanval.

De Erfenis (1999)
‘De Erfenis’ is het Boekenweekgeschenk van 1999. Het vertelt het verhaal van de liefde tussen een stervende vrouw en een jonge man.

Echt contact is niet de bedoeling. Lezingen en Beschouwingen (2002)

Geheel de Uwe (2002)
Verschillende vrouwen vertellen over hun ervaringen met Salomon Schwartz, om wie alles draait en die tegelijk de grote afwezige is in het boek. Meer nog dat het zijn karakter en leven onthult, komen juist de levens van de vrouwen bloot te liggen.

Iets wat niet bloeden kan (2004)
"Aan de hand van de moord op beroemdheden als Fortuyn, Lennon, Kennedy en Versace legt Connie Palmen de drijfveren bloot van fans, fanatici, stalkers en heldendoders. Ze doet dit door een verband te leggen tussen de schrijver en de moordenaar, tussen fictie en werkelijkheid, tussen echt en onecht." (www.conniepalmen.nl)

Een kleine filosofie van de moord (2004)
Een verzameling van vijf essays met als kernvraag: welk effect heeft roem op het publiek.

God en Vitriool. Interviews met Connie Palmen (2005)

Als een weke krijger. Verspreid werk (2005)

Lucifer (2007)
Het werk ‘Lucifer’ is geïnspireerd op de dood van de vrouw van de Nederlandse componist Peter Schat (1935-2003). Connie Palmen verweeft hierin feiten en fictie. In haar roman valt de vrouw van componist Lucas Loos, Clara Wevers, op vakantie in Griekenland in een veertig meter diepe afgrond. Een jarenlange geruchtenstroom over de werkelijke gebeurtenis is het gevolg. Niet in de laatste plaats naar aanleiding van de complexe relatie tussen de homoseksuele Lucas Loos en zijn vrijzinnige vrouw.

Het Logboek van een onbarmhartig jaar (2011)
Direct na het overlijden van Hans van Mierlo begint Connie Palmen te schrijven, de pijn, de rouw, de angst verder te gaan, de angst te vergeten, de herinneringen, het verlies van een dierbare, een onbarmhartig jaar.

Jij Zegt Het (2015)
Liefde, angst en de dood, deze rode draad wordt vervolgd in de nieuwste roman van Connie Palmen. In september 2015 verscheen het boek 'Jij zegt het' van de hand van Connie Palmen. Het vertelt het verhaal van de liefde tussen Ted Hughes en Sylvia Plath, gezien vanuit Ted Hughes. Hij overleed in 1998. Connie Palmen laat hem terugblikken op zijn huwelijk met Sylvia Plath dat eindigt met haar zelfmoord. Het huwelijk eindigt met haar zelfmoord. Haar zelfmoord daarna beheerst zijn verdere leven.

De Zonde van de Vrouw (2017)
In het Boekenweekessay van 2017 gaat Connie Palmen in de op de vraag of een vrouw die zich niet aan de voorgeschreven regels houdt, een grens overschrijdt naar verboden gebied. Ze neemt hiermee 4 vrouwen mee in haar vraag: Marilyn Monroe, Marguerite Duras en Jane Bowles. Wat is het verband tussen originaliteit, roem en zelfdestructie?

Het Drama van de Afhankelijkheid (2017)
Connie Palmen schreef voor de Boekenweek 2017 het Boekenweekessay. Dit gaf aanleiding tot bundeling van een groot deel van haar essays en andere werken. De bundeling kreeg de titel 'Het drama van de afhankelijkheid' mee.

Prijzen voor werk Connie Palmen

Het regent prijzen voor romanschrijfster en filosofe Connie Palmen. Een greep uit de selectie:

European Novel of the Year 1991 voor ‘De Wetten’
Het Gouden Ezelsoor 1992 voor ‘De Wetten’
AKO- literatuurprijs 1995 voor ‘De Vriendschap’
Trouw publieksprijs 1996 voor ‘De Vriendschap’
De Gouden Bladwijzer van Humo voor ‘De Vriendschap’ (1996)
De Publieksprijs voor het Nederlandse boek voor ‘De Vriendschap’
De Libris Literatuurprijs (2016) voor 'Jij Zegt Het'

Gelauwerd en bekritiseerd

Connie Palmen is gelauwerd met prijzen en hoge verkoopcijfers. Ze is gewaardeerd om haar stijl, haar talent en haar redeneertrant. “Een van de echte vrije geesten van onze letteren”, aldus Hans Goedkoop. Zoals zo vaak gaat waardering ook gepaard met kritiek. Kritiek kregen vooral de romans ‘I.M.’ en ‘Geheel de Uwe’. Ook ‘Lucifer’ is voor sommigen controversieel. De kritiek richt zich vaak op de grens tussen fictie en werkelijkheid die de auteur opzoekt. De verhouding roman en autobiografie komt het meest naar voren in ‘I.M’. Zelf zegt ze in ‘Connie Palmen verklaart zichzelf (Vrij Nederland 1999)’: “Waarom is I.M. een roman? I.M. is een roman omdat ik het zeg. […] Het is niet de lineaire werkelijkheid die de regels oplegde aan I.M., maar een door mij bedacht raamwerk, een abstracte structuur waarvoor ik koos om aan een aantal ideeën vorm te kunnen geven. Die ideeën hebben betrekking op de liefde, het leven en de dood, op de stof waarvan verhalen gemaakt worden, op het vervaagde onderscheid tussen fictie en werkelijkheid, tussen verslaglegging en literatuur, ze hebben betrekking op een oude en een nieuwe wereld, op een oud en een nieuw geloof en op het thema van de afwezigheid bij het leven, die andere dood, zo u wilt. […] En of het waar gebeurd is of niet, dat doet er niet toe. […] Ik wilde met liefde de dood transformeren van een zinloos lot in een plot met betekenis”.