Jacob Cats: de volksdichter van Nederland

Jacob Cats wordt gezien als dé volksdichter van Nederland. Hij was ongekend populair in zijn tijd, met name dankzij zijn didactische werken zoals Houwelick, van welk boek in 30 jaar maar liefst 50.000 exemplaren verkocht werden.

Levensloop van Jacob Cats

Advocaat

Jacob Cats, ook wel bekend als Vader(tje) Cats werd als vierde kind van het gezin Cats geboren op 10 november 1577. Jacob Cats kwam uit een niet erg bekende familie uit Zeeland, maar hij mocht wel onderwijs in het Latijn volgen. Nadat hij de universiteit in Leiden bezocht had, promoveerde hij in Orléans en legde hij zijn eed als advocaat af in Den Haag. Hierna vestigde hij zich in Middelburg, waar hij een praktijk had en aangesteld werd tot stadsadvocaat.

Huwelijk

Op 29 mei 1605 trouwde Jacob Cats met de Antwerpse Elisabeth van Valckenburg, die afstamde van een rijke familie. Jacob Cats had het goed gedaan met zijn advocatenpraktijk, waar hij met name geschillen in de kaapvaart beslechtte, en hij ontwikkelde zich tot grootgrondbezitter.

Raadpensionaris

Jacob Cats is twee perioden raadpensionaris van van Holland geweest, zijn eerste periode was van 1629 tot 1631, daarna is hij nog van 1636 tot aan 1651 raadpensionaris geweest. Hij legde op 27 september in 1951 zijn ambten neer en stierf negen jaar laten op zijn 'Zorgvliet' in Den Haag. Tegenwoordig wordt dit het Catshuis genoemd en woont onze ministerpresident er. Jacob Cats is begraven in de Kloosterkerk in Den Haag.

Werken van Jacob Cats

• 1593 - Carmen in laudem doctissimi & eximij juvenis Iohannis Antonii Amstelrodamensis
• 1595 - Ode epithalamia in nuptias nobilissimi iuvenis Galeni van-der-Laen ac generosae virginis Franciscae ab Hemstede
• 1598 - Disputatio de actionibus, compilata quasi per Saturam ex. Tit. Inst. De Actionibus
• 1618 - Proteus of Sinne- en minnebeelden (emblemataboek)
• 1620 - Self-stryt
• 1625 - Houwelick (daarin het beroemde verhaal Het Spaans heidinnetje)
• 1632 - Spiegel van den ouden en nieuwen tyt
• 1637 - Trou-ringh
• 1655 - Alle de wercken van Jacob Cats (herdrukt in 1658 en 1665)
• 1655 - Koningklyke herderinne, Aspasia
• 1656 - Doodkiste voor den levendige
• 1658 - Ouderdom, buytenleven en hofgedachten op Sorghvliet
• 1659 - Twee- en tachtig-jarig leeven

Jacob Cats nu

Cats wordt gezien als de volksdichter van Nederland, hij staat vooral nog bekend om zijn didactische werken, zoals bijvoorbeeld 'Houwelick', dat beschreef hoe je je hoorde te gedragen wanneer je getrouwd was. Dit boek werd in Cat's tijd ontzettend veel gelezen (tussen 1625 en 1655 werden er ongeveer 50.000 exemplaren gekocht, ongekend veel in die tijd) en het wordt nog steeds uitgegeven, net als andere werken van Cats, zoals de Trou-ringh. In de verkiezing van de Grootste Nederlander eindigde Jacob Cats op een 141e plaats.

Cats' wijsheden

Hierbij een aantal citaten van Jacob Cats, die ons nog steeds bekend zijn:

• “Al geef je een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding!"
• “Als de wijn gaat in de man, ligt de wijsheid in de kan.”
• “Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel.”