Amedeo Modigliani (1884-1920)

Modigliani is een van de grootste schilders van de twintigste eeuw. Toch wordt hij niet tot een van de bekende scholen uit die tijd gerekend, maar was een kunstenaar die vooral op zichzelf stond. Hij werd niet alleen bekend vanwege zijn werk, maar daarnaast ook vanwege zijn wilde leven, met drugs, drank en vrouwen.

Gezin

Modigliani werd geboren als vierde kind op 12 juli 1884 in Livorno in Toscane, Italië, in een joods gezin. Zijn vader was een onsuccesvolle geldwisselaar en het gezin werd vooral draaiende gehouden door zijn moeder: Eugénie Garsin, van oorsprong een Francaise. Op zijn veertiende kreeg Modigliani tyfus en twee later tuberculose. Ook heerste er depressies in het gezin, waar ook Modigliani last van had. Het gezin bestond uit sterke, onafhankelijke personen, zoals ook bleek toen zijn broer Emanuelle werd opgepakt voor anarchisme in 1898.

Kunst

In 1898 begon Modigliani zijn opleiding als kunstenaar bij Guglielmo Micheli een leerling van Giovanni Fattori, de leider van de Macchiaioli – het Italiaanse equivalent van de Impressionisten. In 1902 meldde Modigliani zich aan bij de Vrije School voor Naaktstudies (Scuola Libera di Nudo) in Florence. Een jaar later vertrok hij naar Venetië waar hij aan het Instituut voor Schone Kunsten studeerde. In Venetië begon hij zijn leven als bohémien, hij nam deel aan wilde feestjes en gebruikte drank en hasj. In 1906 vertrok hij naar Parijs, naar Montmartre, wat op dat moment nog het middelpunt van de kunst was. Daar werd hij het middelpunt van een groep joodse kunstenaars en maakte hij kennis met een vorm van antisemitisme die hij tot dat moment nog niet mee had gemaakt. Dit versterkte zijn joodse identiteit. Zijn vrienden noemde hem Modi, wat een grapje was wat verwees naar het Franse 'maudit', wat vervloekte betekende.

Portretten

Aanvankelijk werd hij vooral beïnvloedt door Toulouse-Lautrec, maar Cézanne liet hem ook andere manieren van schilderen zien. Het Kubisme vierde hoogtij op dat moment, maar Modigliani trok zijn eigen plan. Hij was een snelle schilder en schilderde portretten in een of twee zittingen en veranderde er daarna niets meer aan. Modigliani werd ook door de kunst van Picasso aangesproken en gebruikte elementen uit diens werk.

Beeldhouwen

In 1909 vertrok hij voor korte tijd naar Italië, het drukke, wilde leven in Parijs had hem uitgeput. Maar hij bleef niet lang en keerde snel weer terug naar Parijs, naar Montparnasse deze keer. Modigliani had zich aanvankelijk vooral een beeldhouwer gevoeld en waagde zich nu met meer passie aan het beeldhouwen. Zijn sculpturen zijn duidelijk beïnvloedt door Afrikaanse en Cambodjaanse kunst, maar plotseling stopte hij definitief met beeldhouwen.

Vrouwen

Modigliani was geen gemakkelijke man, zijn gezondheid was slecht en hij had het idee dat hij maar kort zou leven. Zijn drank-en drugsgebruik zouden daar mee samen gehangen kunnen hebben. Ook was hij aantrekkelijk voor vrouwen, die kwamen en gingen tot Beatrice Hastings in zijn leven kwam. Zij staat model in veel van zijn schilderijen en was ook het slachtoffer van zijn woede-uitbarstingen als hij teveel gedronken had. De charmante, timide Modigliani had een kwade dronk over zich. Later leerde hij Jeanne Hébuterne kennen, een meisje uit een bourgeois milieu, die zich door de affaire met Modigliani de woede van haar familie op de hals haalde. Jeanne was de liefde van zijn leven, maar dat deed niets af aan het feit dat hun ruzies in het openbaar zeer regelmatig voorkwamen.

Tentoonstelling

In 1916 raakte de Poolse kunsthandelaar Zborowski in hem geïnteresseerd en steunde zijn werk. In 1917 had Modigliani zijn eerste individuele tentoonstelling. Het hoofd van de Parijse politie was dusdanig geschokt door de naaktportretten van Modigliani, dat hij de tentoonstelling een paar na opening al weer liet sluiten.

Modigliani vertrok met Hébuterne naar Nice, waar Jeanne een dochter van hem kreeg. Een tijdje daarvoor had Modigliani te horen gekregen dat hij een zoon had verwekt bij een vrouw die inmiddels in Canada woonde, deze zoon erkende hij echter niet. Zijn tijd in Nice was zeer productief, hoewel niet erg succesvol in financieel opzicht, zijn werk verkocht nauwelijks. Maar de schilderijen die hij in deze periode schilderde, waren de werken waardoor hij later vooral beroemd zou worden.

Overlijden

In 1919 keerde Modigliani en Jeanne en hun kind terug in Parijs, maar zijn gezondheid liep snel achteruit, niet geholpen door de grote hoeveelheden drank en drugs die Modigliani gebruikte. Toen een buurman een paar dagen niets van hem hoorde ging hij het huis binnen en vond Modigliani in een delirium waarbij het niet in zijn negen maanden zwangere vriendin was opgekomen om een arts te roepen. Modigliani overleed zonder bij kennis te komen en Jeanne wierp zichzelf twee dagen later uit een raam van haar ouderlijk huis, waarbij zij en haar ongeboren kind overleden. Modigliani kreeg een enorme begrafenis waarbij heel kunstlievend Parijs uitliep. Hij werd begraven op Pere Lachaise. De dochter van Modigliani en Jeanne, die pas vijftien maanden oud was op dat moment werd geadopteerd door de zus van Modigliani in Florence en zij schreef later een belangrijke biografie over haar vader: Modiglian: Man en Mythe.

Parijse School

Terwijl tijdens zijn leven de werken van Modigliani nauwelijks verkocht werden en weinig geld opleverden werd hij later een van de belangrijkste schilders van de twintigste eeuw. Zijn werk hangt in de beroemdste musea ter wereld. Het werk van Modigliani is niet te classificeren als behoren bij een specifieke stroming, maar wordt vaak genoemd als behorend tot de Parijse School. In het Parijs van voor de Tweede Wereldoorlog waren er veel kunstenaars die hun toevlucht zochten in Parijs. Velen van hen waren joden uit Oost-Europa die het antisemitisme ontvluchten, maar ook het conservatieve milieu wat figuratieve kunst verbood. In Parijs kwamen veel van deze kunstenaars tot bloei en zo ook Modigliani.

Lees verder

• Beroemde Schilders: Beroemde Schilders (special)