Rigoberta Menchu Tum

Toen Rigoberta in 1992 de Nobelprijs voor de Vrede won creëerde ze een sensatie. Ze was de jongste persoon die die eer ten deel viel, daarbij een vrouw van een inheems volk. Als representant van dat volk trok ze ten strijde voor de rechten van inheemse mensen. Toen later een deel van haar levensverhaal in twijfel werd getrokken had dat repercussies, maar Rigoberta liet zich niet weerhouden en bleef zich inzetten voor inheemse volkeren in Guatamala en de rest van de wereld.

Rigoberta, een Indiaanse

Rigoberta werd geboren in 1959 op 9 januarie in Chimel, in de provincie Quiché in Guatamala. In deze provincie leven vooral Quiché-indianen, die grotendeels hun eigen cultuur en gebruiken hebben behouden. Bovendien spreken ze hun eigen taal. De familie van Rigoberta bestond uit arme boeren, zoals het merendeel van de bevolking. Ze waren afhankelijk van de grillen van rijke landeigenaren. Een aantal maanden per jaar werd de familie gedwongen om naar de kust te trekken om daar suikerriet te kappen, om op die manier in het levensonderhoud te voorzien.

Guatamala

Eind jaren zeventig en begin jaren tachtig was er een burgeroorlog gaande in Guatamala. De familie van Rigoberta was betrokken bij een beweging voor burgerrechten en zaken als rechten voor vrouwen. Dat bracht de familie in een gevaarlijke positie. In 1979 werd de vader van Rigoberta gearresteerd en gemarteld, waarna hij overleed. Dit was reden voor Rigoberta om zelf actief betrokken te raken bij de CUC (een organisatie die opkomt voor de rechten van arme boeren). In 1981 was Rigoberta ook haar moeder en een broer kwijt geraakt ten gevolge van de repercussies tegen de rebellen. Beiden waren gemarteld en vermoord. Rigoberta vluchtte naar Mexico en vandaar naar Frankrijk.

Beroemdheid en Nobelprijs

In Frankrijk ontmoette ze Elizabeth Burgos-Debrav, een antropologe en activiste. Deze overtuigde haar haar verhaal te doen, zij legde het vast en dit was de basis van de autobiografie Ik, Rigoberta Menchu. In dit boek doet Rigoberta verslag van haar leven, waarbij ze zowel scenes uit het bestaan van de Quiché-indianen beschrijft als de gruwelen van de burgeroorlog. Het boek was vrijwel meteen een groot succes en legde de basis voor de latere toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede. Rigoberta maakte gebruik van haar verworven bekendheid om aandacht te eisen voor de rechten van inheemse volkeren, ze organiseerden protesten en gaf toespraken waar ze maar kon. In 1992 kreeg ze de Nobelprijs toegekend, precies 500 jaar na de ontdekking van Amerika door Columbus. Dit was uiteraard geen toeval.

De controverse

In 1999 verscheen er een nieuw boek over Rigoberta. Hierin werd echter aangetoond dat diverse feiten uit haar autobiografie niet klopte. De antropoloog David Stoll werd door linkse krachten ervan beschuldigd dat hij de conservatieven in de kaart speelde. Stoll zelf was de eerste om aan te geven dat hoewel sommige dingen in de autobiografie aantoonbaar onjuist waren, die niets afdeed aan het feit dat de regering van Guatamala de mensenrechten op grove wijze schond en dat de broer van Rigoberta gefolterd en vermoord was, of Rigoberta daar nou zelf bij aanwezig was geweest of niet.

De aantijgingen deden Rigoberta niet veel goeds, maar dat weerhield haar er niet van om zich in te blijven zetten voor de indianen in Guatamala en inheemse volkeren in de rest van de wereld. In 2007 deed Rigoberta mee aan de aanloop van de presidentsverkiezingen in Guatamala. En in 2007 werd ze met geweld uit een vijf sterren hotel in Cancun geslagen, Mexico. Rigoberta draagt altijd traditionele kleding en was aangezien voor een straatventer.