J.M.A.H. Luns - levensloop in jaartallen

Joseph Luns, minister van Buitenlandse Zaken van 1956 tot 1971, was in zijn tijd ongetwijfeld de populairste minister. Dat was mede te danken aan zijn optreden in de media, waarin hij zich liet kennen als de man van de kwinkslag en vele anekdotes. Hij moest niets hebben van de linkse revolte van de jaren '60. Volgde een pro-Amerikaans beleid. Lag gedurig onder vuur van links/progressief Nederland. Dat werd er niet beter op toen hij secretaris-generaal van de NAVO werd. Dat ambt bekleedde hij tot 1984. In 2002 overleed Luns.

Inhoud

• Jonge jaren
• In diplomatieke dienst
• Minister van Buitenlandse Zaken
• Secretaris-Generaal van de NAVO - Laatste jaren

Jonge jaren

1911

Joseph Marie Antoine Hubert (Joseph) Luns wordt geboren op 28 augustus te Rotterdam in een rooms-katholiek gezin. Vader H.M. Luns (geboren in Parijs) is kunstschilder; later directeur van de kunstacademie te ’s-Hertogenbosch en van1931 tot 1942 hoogleraar in Delft. Moeder (geboren in België): H.A.P.M. Louvrier.

1917

Leerling van een rooms-katholieke lagere school te Vught, tot 1922.
Van 1922 tot '23 leerling van een r.k. lagere school te Amsterdam.

1923

Leerling r.k. gymnasium te Amsterdam, tot 1927.
In 1927 gaat hij naar het gymnasium van een r.k. internaat in Brussel.

1929

In militaire dienst, tot 1931, bij de Marine. Brengt het tot seiner-eerste-klas.

1932

Rechtenstudie ( Amsterdam, Gem. Universiteit; gepromoveerd in leiden), tot 1937.

1933

Lid van De Nationaal Socialistische Beweging (NSB) tot 1936. (Toen hem dit in 1979 werd aangerekend – zie ook onder dat jaartal - stelde hij, nooit actief lid geweest te zijn .)

1935

Rector van het Amsterdams Studentencorps, tot oktober 1936. Bovendien is Luns in zijn studententijd: commandant van de Studentenweerbaarheid, preses van de Studenten Toneelvereniging en preses van het Katholieke Dispuut Hera.

1936

Lid van de Katholieke Volks Partij (KVP), tot 1974.

1938

Na zijn doctoraal rechten wil Luns in diplomatieke dienst. Als aanvulling op zijn rechtenstudie doet hij daarom enige aanvullende studies in Londen en Berlijn.

Attaché afdeling Kabinet van de minister en directie protocol, ministerie van Buitenlandse Zaken, tot maart 1940.

1939

Treedt in het huwelijk met Elisabeth Cornelia (Lia) baronesse van Heemstra.

In diplomatieke dienst

1940

In maart van dat jaar wordt Luns benoemd tot attaché aan het gezantschap te Bern; de functie vervult hij tot april 1941.

1941

Attaché aan het gezantschap te Lissabon, tot november 1943 (in dienst van de Nederlandse regering in ballingschap).
Zowel in Bern als in Lissabon (zie 1944) is het werk van de diplomaten voor een groot gedeelte inlichtingendienst-werk

1943

Overgeplaatst naar de Nederlandse ambassade te Londen. Luns is daar gedetacheerd bij de consulaire afdeling van het ministerie van Buitenlandse Zaken te Londen, tot januari 1944.

1944

Tijdelijk zaakgelastigde te Lissabon, tot oktober 1944.

Attaché aan de ambassade te Londen,tot 1 augustus 1949.

1949

Eerste ambassadesecretaris (sinds september 1949 ambassaderaad).

Permanente Vertegenwoordiging bij de Verenigde Naties te Lake Success/New York, van 1 augustus 1949 tot 2 september 1952.
In die periode is Luns betrokken bij het Kashmir-probleem en de Palestijnse kwestie.

Minister van Buitenlandse Zaken

1952

Minister zonder portefeuille (belast met buitenlandse aangelegenheden – o.a. Indonesië/Nieuw-Guinea), tot 13 oktober 1956. Er zijn nu eigenlijk twee ministers van Buitenlandse Zaken. Er is een slechte verhouding met de andere minister van Buitenlandse Zaken, J.W. Beyen. (Algemeen wordt aangenomen dat de benoeming van de partijloze Beyen moest dienen als tegenwicht tegen de katholiek Luns.)

1956

Lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 3 juli 1956 tot 3 oktober 1956.

Minister van Buitenlandse Zaken, van 13 oktober 1956 tot 6 juli 1971. Hij treedt voor het eerst aan in het derde kabinet Drees.

1957

Tijdens zijn ministerschap komt het Verdrag van Rome tot stand. Het verdrag, dat op 25 maart 1957 wordt getekend door België, Frankrijk, West-Duitsland, Nederland, Luxemburg en Italië, leidt tot de oprichting van Europese Economische Gemeenschap (EEG) en Euratom en wordt per 1-1-1958 van kracht.

Nationalisatie van de Nederlandse bezittingen in Indonesië, gevolg door vertrek van veel Nederlandse Indiërs.

1960

Samen met andere bewindslieden brengt Luns het wetsvoorstel tot goedkeuring van het Verdrag tot instelling van de Benelux-Economische Unie tot stand.

1961

Door toedoen van Luns mislukt een Europese topconferentie om te komen, zoals de Franse president De Gaulle wilde, tot een federaal Europa (zes landen), zonder Engeland. Luns vreest in die constellatie dominantie van Duitsland (op de conferentie vertegenwoordigd door bondskanselier Adenauer) en Frankrijk die ten koste zou kunnen gaan van de Atlantische Samenwerking (NAVO)

Nederlands voorstel in de Verenigde Naties (‘Plan Luns’): Nederland zal Nieuw-Guinea blijven besturen onder toezicht van de VN (i.v.m. het zelfbeschikkingsrecht van de Papoea’s). Voor indonestié is dit onaanvaardbaar. De Amerikanen steunen Nederland niet. Meerderheid in VN verwerpt het plan.

1962

Op 1 oktober draagt Nederland het bestuur over Nieuw-Guinea over aan de VN; in 1963 volgt overdracht van het bestuur aan Indonesië.

De ministers Luns, Zijlstra (ARP), De Pous (CHU) en Marijnen (KVP) brengen de nota Hulp aan minder ontwikkelde landen uit.

Maakt zich wel sterk voor uitbreiding van de bevoegdheden van het Europees Parlement en versterking van de Europese instellingen en bovendien voor de Britse toetreding tot de EEG. (Het zou tot 1973 duren voor Engeland toetrad).

1963

Herstel diplomatieke betrekkingen met Indonesië.

1964

Achtdaags bezoek van Luns aan Indonesië, inclusief ontmoeting met Soekarno. De verhouding Nederland-Indonesië verbetert sterk.

1966

In de laatste jaren van zijn ministerschap (tot 1971) krijgt Luns veel kritiek op zijn pro-Amerikaanse houding in de Vietnamoorlog. Zo keert hij zich rond 1969 tegen verzoeken uit de Tweede Kamer om er bij de Amerikanen op aan te dringen de bombardementen op Noord-Vietnam te beëeindigen. Vooral vanuit de linkse hoek ondervindt Luns’ buitenlands beleid hevige kritiek. Bij het grote publiek blijft Luns echter onverminderd populair, onder meer door zijn eigenzinnige, humor-volle optreden in de media.

1967

Er komt een gezamenlijke Europese Commissie (Luns had dat in 1961 voorgesteld).

De internationale Karel de Grote-prijs wordt aan Luns uitgereikt te Aken, voor zijn inzet voor de Europese eenwording.

Lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 23 februari 1967 tot 5 april 1967.

1971

Lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 11 mei 1971 tot 1 oktober 1971.

Grootkruis Orde van Oranje-Nassau.

Secretaris-Generaal van de NAVO - Laatste jaren

Secretaris-generaal van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO), tot 1984; hij werd opgevolgd door de Britse politicus, voormalige minister van Buitenlandse Zaken, Peter Carington.

1974

Luns zegt zijn lidmaatschap op van de KVP (die zou hem onvoldoende gesteund hebben).

1979

Historicus Loe de Jong maakt bekend dat Luns in zijn jonge jaren lid was geweest van de NSB (zie onder 1933).

2002

Overlijdt in Brussel; wordt begraven te Den Haag.