Het hart als symbool

Het hart heeft in veel culturen een symbolische betekenis. Een wereldwijde betekenis van het hart is symbool van de liefde dat sinds de middeleeuwen in zwang is. Maar niet alleen die betekenis is universeel, ook de gestileerde vorm van het hart welke wereldwijd dezelfde lijnen heeft. Naast die algemene symboliek kenden sommige oude volken ook andere betekenissen aan het hart toe.

Vorm van hart niet realistisch

De vorm die wereldwijd voor een hart wordt gebruikt wijkt eigenlijk behoorlijk af van de werkelijke vorm van die menselijke spier. Zo heeft een echt hart geen spitse punt aan de onderkant en zijn de rondingen aan de bovenkant van het gestileerde hart ook niet vormecht. De oorsprong van de vorm die wij nu kennen zou liggen in de middeleeuwen. In die tijd werd de kennis van de oude Grieken niet altijd correct overgenomen en werd het hart getekend met een inkeping aan de bovenzijde en een punt aan de onderkant. Het is die vorm die door de eeuwen heen een eigen leven is gaan lijden als symbool van de liefde. Op het moment dat daar een betere kennis over bestond was de vorm al dusdanig ingeburgerd dat die tot nu toe zo gebleven is.

Ontstaan symbolische betekenis

Onze emoties hebben invloed op onze hartslag. Een voorbeeld is dat bij het beleven van een spanning het hart sneller gaat kloppen. Vroeger werd door die invloed op het hart gedacht dat alle gevoelens in het hart zetelden. Wellicht is vanuit die gedachte de symbolische betekenis van hart ontstaan. In elk geval is die betekenis van symbool van de liefde al eeuwenlang in zwang. Uitspraken waarin het hart een rol spelen hebben ook vaak een romantische achtergrond.

Hart en eerdere betekenissen

Het hart is niet altijd een symbool van de liefde geweest. In de Meso-Amerikaanse beschaving had het hart een heel andere betekenis. Het volk Azteken (1200 tot 1520) geloofde dat de wereld zou vergaan als de zon niet genoeg voedsel zou krijgen. Die voeding bestond uit mensenharten, veelal van krijgsgevangenen, die geofferd werden. Een ander volk, de oude Egyptenaren, dachten dat het geweten lag opgeslagen in het hart. De goden wogen het hart van een overledenen en als dit te zwaar was, door slechte daden tijdens het leven, mocht de dode niet verder leven in het hiernamaals. Het hart werd door de Egyptenaren ook geassocieerd met wijsheid, intelligentie en gevoel, wat opgemaakt kan worden uit Egyptische hiëroglyfen.

Toepassingen van hartvorm als liefdessymbool

De kleuren van hartafbeeldingen staan voor verschillende soorten liefde. Romantische liefde wordt uitgebeeld met een roze hart en hartstochtelijke liefde met een rood hart. De hartvorm wordt ook vaak in bomen of houten voorwerpen gekrast met daarin de initialen van twee verliefden als bewijs van hun liefdevolle gevoelens voor elkaar. Een gebroken hart is symbool van een verloren liefde maar een gebroken hart kan ook verwerkt worden als helften van een hart in twee aparte sieraden waarbij elke helft door een van de geliefden wordt gedragen. En ook wordt de hartvorm veelvuldig toegepast in andere sieraden, bloemstukken, lekkernijen of als motief verwerkt in de kunst of op stoffen en geschenkpapier. En niet te vergeten staat de hartvorm centraal bij allerlei zaken rond Valentijnsdag op 14 februari op welke dag geliefden en mensen die elkaar graag mogen elkaar extra aandacht geven.

Het hart en spreekwoorden en gezegden

Uitingen van het hart als symbool zijn ook te vinden in diverse spreekwoorden en gezegden. Een paar veelgebruikten zijn:

• Een hart van goud hebben. (Veel overhebben voor anderen.)
• Je hart ergens of aan iemand verliezen. (Verliefd zijn op een plaats of persoon.)

Lees verder

• De leeuw als symbool
• Dagelijkse confrontatie met symbolen en pictogrammen