Johan Willem Friso van Nassau-Dietz, prins van Oranje

Stadhouder Willem III van Oranje-Nassau, tegens koning Willem III van Engeland overleed in 1702. Omdat hij geen kinderen had stierf zijn lijn uit. Voor zijn dood had hij Johan Willem Friso van Nassau-Dietz, toen 15 jaar, tot zijn opvolger aangewezen. In Engeland ging de troon naar Anne, zuster van de Engelse koningin. In de Nederlanden was Willem III in meeste gewesten, behalve in Friesland en Groningen, stadhouder geweest. In de gewesten waar de post van stadhouder nu openviel werd geen nieuwe stadhouder benoemd en brak een volgend stadhouderloos tijdperk aan.

Johan Willem Friso, nakomeling van Willem van Oranje

Willems keuze op Johan Willem Friso als zijn opvolger aan te wijzen is goed te begrijpen, Johan Willem was namelijk een direct familielid. Beiden stamden ze af van Frederik Hendrik, Johan Willem zelfs dubbel. Met een blik op de familieverhoudingen wordt dit wat duidelijker.

Afstammelingen van Frederik Hendrik

• Frederik Hendrik had verschillende kinderen. Om het overzicht te houden beperken we ons tot drie ervan:
• Willem II, zijn zoon is Willem III, dan houdt deze lijn op, aangezien Willem III geen kinderen had.
• Henriëtta Catharina, gehuwd met Johan George II van Anhalt Dessau. Hun dochter Henriëtta Amalia trouwt met Hendrik Casimir II
• Albertine Agnes, gehuwd met Willem Frederik (een kleinzoon van Jan van Nassau, broer van Willem van Oranje). Hun zoon is Hendrik Casimir II

Zoals je ziet, Hendrik Casimir II is via zijn beide grootmoeders een directe afstammeling van Frederik Hendrik en dus ook van Willem van Oranje.
Hendrik Casimir II, vorst van Nassau-Dietz en stadhouder van Friesland en Groningen trouwde met Henriëtta Amalia. Hun zoon was Johan Willem Friso van Nassau-Dietz en deze werd op 4 augustus 1687 in Dessau geboren.

Stadhouder

Toen Hendrik Casimir II in 1696 overleed werd Johan Willem Friso vorst van Nassau-Dietz en werd hij tot stadhouder benoemd van Friesland en Groningen. Omdat hij met 9 jaar natuurlijk veel te jong was voor bestuurlijke taken trad zijn moeder voor hem als regentes op tot 1707. In dat jaar nam Johan Willem Friso zijn bestuurlijke taken als stadhouder van Friesland op zich en in het jaar erna ook in Groningen.

Prins van Oranje

Johan Willem Friso was de enige erfgenaam van zijn achterneef stadhouder Willem III. Dat hield automatisch in dat hij ook prins van Oranje zou worden. Bij het openen van het testament bleken echter ook twee anderen aanspraak te maken op de titel Prins van Oranje. Het ging om de Fransman Frans Lodewijk van Bourbon-Conti en de neef van Willem, Frederik I van Pruisen. Aanleiding voor de verwarring om deze titel was gelegen in het testament van Frederik Hendrik uit 1647, waarin deze had bepaald dat bij het uitsterven van de mannelijke lijn van zijn zoon Willem het prinsdom zou overgaan op nakomelingen van zijn dochter Louise Henriëtte. Hier komt Frederik I van Pruisen in beeld. Aangezien het prinsdom zelf overging op het Huis Bourbon-Conti, maakten ook zij aanspraak op de titel. Afgesproken werd om deze hele kwestie in Den Haag te bespreken.

Een noodlottig ongeluk

Op 14 juli 1711 was Johan Willem Friso onderweg naar Den Haag om in verband met de erfeniskwestie te spreken met zijn directe tegenstander in deze, Frederik van Pruisen. Bij Moerdijk moest het Hollands Diep worden overgestoken en dat zou per boot moeten gebeuren. Het weer was goed, maar er leek een bui aan te komen. Die bui bleef uit en de boot waarop de koets van de prins stond was bijna aan de overkant. Door een onverwachte, ongelukkige windvlaag helde de boot en schepte water waardoor de koets en alle opvarenden overboord sloegen. Een reddingsactie kwam voor de prins en zijn kamerheer te laat, zij verdronken. Johan Willem Friso werd slechts bijna 24 jaar oud.

Opvolging

Johan Willem Friso was op 26 april 1709 getrouwd met Maria Louise van Hessen-Kassel. Ook zij was via haar moeders kant een afstammeling van Willem van Oranje. In 1710 werd hun dochter Anna Charlotte Amalie geboren en op 1 september 1711, anderhalve maand na het overlijden van zijn vader, kwam Willem Karel Hendrik Friso ter wereld, de volgende prins van Oranje.