Hina Matsuri: Japans feestdag ter ere van de meisjes
Ieder jaar op 3 maart viert Japan de feestdag genaamd Hina Matsuri. Oftewel vertaald: poppenfeest of Meisjesdag. Hina Matsuri betekent dat de lente er aan komt. Deze dag staat in het teken van meisjes. De dag wordt in Japan op verschillende manieren gevierd, maar de poppendisplays zijn en blijven essentieel. Het is een belangrijk deel van deze dag om de poppen die de geschiedenis van Japan weergeven ten toon te stellen, als een display. Het minimale dat nodig voor deze poopendisplay zijn de keizer en keizerin.
Ureshii Hinamatsuri: gelukkige Hina Matsuri
Hina Matsuri
De derde dag van de derde maand is in Japan gewijd aan meisjes. Er wordt voor hun gezondheid, geluk en liefde gebeden. Het is een belangrijke dag in Japan en wordt in iedere streek anders gevierd. Het is echter geen nationale feestdag, zoals Kodomo no hi (Kinderdag) wel is. Kinderdag wordt ook wel het jongensfestival genoemd.
Viering van Hina Matsuri
Hina Matsuri wordt gevierd door het etaleren van een poppendisplay. Meisjes en families bewonderen elkaars tentoongestelde poppen, drinken samen shirozake, dit is zoete witte sake (rijstwijn), en eten gekleurde hina-arare. Dit zijn kleine crackers met sojasaus. Ook wordt hishimochi getrakteerd, een ruitvormig rood, wit en groen rijstcakeje. De kleur rood staat voor het wegjagen van boze geesten, wit staat voor puur en reinheid en groen voor gezondheid. Ook eet men gezouten soep met schelpen (ushiojiru). Schelpen staan symbool voor een hecht en perfect echtpaar.
Daarnaast zingt men liedjes en wenst men elkaar een gelukkige Hina Matsuri: Ureshii Hina Matsuri. Weken voor 3 maart zetten families de poppen klaar. Tot precies het einde van het feest, want wie de poppen op 4 maart nog heeft tentoongesteld roept volgens het bijgeloof een laat huwelijk voor de dochter op zich af. Het etaleren van de poppen begon in de Heian periode en stamt af van een oude Japanse gewoonte om boze geesten te verjagen.
Geschiedenis van Hina Matsuri
Drijvende poppen: Hina-nagashi
Hina nagashi, oftewel ‘drijvende poppen’. Papieren poppen die men vroeger in een rivier op een bootje liet wegvoeren om zo de boze geesten weg te laten stromen. Tijdens de Heian periode (de periode tussen de 8ste en 12e eeuw) geloofde men dat poppen boze geesten bij zich hielden om zo de eigenaar te beschermen. In die tijd hield men poppen en talismannen bij zich ter bescherming. Ook maakte men poppetjes van gras, lieten deze zegenen door priesters om ze vervolgens in de rivier te gooien en naar de zee mee te voeren om op deze manier gevaar en ziektes met hen mee naar zee af te voeren. Hierbij werd 3 maart als snel een belangrijke dag omdat deze derde dag van de derde maand de eerste dag van de slang is (Jyomi no Gyoji); de dag van de reinheid. Papieren poppen vol boze geesten werden of door de rivier afgevoerd of ritueel verbrand om zo weer gezond verder te kunnen gaan. Papieren poppetjes werden met de tijd (ten tijde van de Muromachi periode tussen 1392 en 1530) een zittend paar, man en vrouw, te mooi en gedetailleerd om nog door de rivier te laten afvoeren. Zo werd 3 maart met de tijd ook een dag speciaal voor kleine meisjes. Een viering van een gelukkig familieleven. Hina Matsuri kwam meer en meer in het teken te staan voor de ideale vrouw: stil, zachtaardig en ingetogen.
Keizer en de keizerin
Het was pas vele eeuwen later dat de poppen de keizer en keizerin vertegenwoordigden. Hiermee komt het festival steeds verder weg van de oude rituelen en geloof te staan. Zo niet in de Hokyo-ji Tempel in Kyoto. Daar is volgens het artikel van Diane Durston nog steeds de gewoonte om oude poppen naar de tempel te brengen waar ze ceremonieel worden verbrand. Reden waarom deze tempel ook wel Poppentempel wordt genoemd.
Hina Matsuri: Poppen op display
Zeven etages aan poppen in het teken van Hina Matsuri
De op Hina Matsuri tentoongestelde poppen noemt men Hina-ningyo. Het poppendisplay varieert van 2 poppen (vaak een keizer en keizerin) tot een complete set van maar liefst 7 etages aan poppen en accessoires. Daarbij varieert een en ander behoorlijk in prijs en luxe. Er wordt dan ook niet door Japanse meisjes met deze poppen gespeeld. Een volledige set van 7 etages is bekleed met een rood tapijt. Van boven naar beneden.
Bovenste niveau
Bovenaan zitten de keizer (O-Dairi-sama) en keizerin (O-Hina-sama). Meestal zitten zij voor een goudkleurig kamerscherm. De keizer heeft vaak een traditionele scepter (shaku). De keizerin kijkt de wereld in vanaf haar waaier. Qua accessoires staat er vaak een tafel en bloemenvazen (sanpou kazari).
Een niveau lager
Op het volgende plateau staan drie hofdames (sannin-kajo). Alle drie dragen zij een sake kruik en kopjes. Dit vertegenwoordigt een speciaal ritueel genaamd san-san kudo waarbij tijdens een bruiloft op een speciale manier sake wordt geschonken en gedronken. Ook staan er tafels waar kleine rijscrackertjes uitgestald zijn.
Aangekomen bij niveau 5
Een etage lager zie je 5 muzikanten (Gonin bayashi): de zanger die je herkent aan een waaier in zijn handen, twee fluitspelers en twee trommelaars.
Het vierde niveau
De vierde level is voor twee ministers (Zuishiin): Minister Links en Minister Rechts. De linker Minister is een oudere, wijze man met een witte baard en ziet er ook ouder uit dan de rechter minister. Ook zij staan voor tafels uitgestald met eten.
Bij niveau 3 en verder
Op het derde niveau staan drie bediendes (sannin jougo). Verder is er hier en op verdere etages lager ruimte voor meubelstukken en andere accessoires. Onderdeel hiervan is een perzikboompje. Op 3 maart staan deze bomen namelijk in volle bloei. Dit is ook waarom dit festival soms het perzikbloesemfestival wordt genoemd (Momo no sekku). Ook is er een manderijnenboom en een kersenboom in bloesem.