Christelijke feestdagen en hun betekenis

In Nederland kent men verschillende feestdagen, waaronder zo'n 14 christelijke feestdagen. De meest bekende christelijke feestdagen zijn hieronder weergeven met daarbij een uitleg van de betekenis en oorsprong. Besproken zullen worden: Advent, Kerst, Driekoningen, Carnaval, de Vastentijd, Palmpasen, Witte Donderdag, Goede Vrijdag, Pasen, Hemelvaart, Pinksteren, Allerheiligen, en Allerzielen. Ook wordt er een korte uitleg gegeven van de liturgische kalender en de liturgische kleuren.

Het liturgisch jaar

In tegenstelling tot het kalenderjaar zoals wij dat kennen, van januari tot en met december, begint het liturgisch, of kerkelijk, in december met Kerstmis(aanvang). De liturgische kalender begint met de Kerstkring (vanaf Advent tot Driekoningen), gaat over in de Paaskring (vanaf Aswoensdag tot Pinkseren) en vervolgens de zomer- en herfstkring.

Christelijke feestdagen

Advent

27 november - 3 december tot 24 december
Advent gaat over de komst (adventus) van Jezus. De geboorte wordt herdacht en zijn wederkomst wordt verwacht. Het is de periode voor Kerstmis, beginnende met de eerste zondag (tussen 27 november en 3 december). Advent bevat altijd vier zondagen, maar niet altijd dezelfde hoeveelheid dagen. Bij de vier zondagen horen vier verschillende soorten gezang: Levavi, Populus Sion, Gaudete en Rorate.

Gebruiken:

• Aansteken van adventkaars(en)
• Kerken aangekleed in paars: kleur van boete en inkeer
• Openen van adventkalender met een stukje speelgoed/chocolaatje voor elke dag

Kerst

25 en 26 december
Kerst is het geboortefeest van Jezus Christus in Bethlehem. Dit gebeurde op 25 december, maar vaak wordt op 26 december ook nog Kerstmis gevierd. De exacte datum is in werkelijkheid niet bekend, omdat er kalenderwijzigingen hebben plaatsgevonden. Kerstmis komt van Christus-mis, door de geboorte van Jezus (Christus; dit betekent gezalfde).

Gebruiken:

• Kerstnachtdienst op 24 december
• Plaatsen van kerststal, vaak bij de kerstboom
• Kerstboom, als vruchtbaarheidssymbool, of als boom in het paradijs (gerelateerd aan Jezus Christus)
• Kerstvieringen in de kerk
• Kerstversiering, met ballen, slingers en kerststukjes
• Kerstmuziek, zoals Stille Nacht, Heilige Nacht, De Herdertjes lagen bij Nachte, Gloria in excelsis Deo

Driekoningen

6 januari
Deze dag wordt ook wel de Openbaring van de Heer genoemd, waarbij de drie Wijzen een ster zagen en naar de stal trokken waarin Jezus lag, als pasgeboren koning van de Joden. De drie Wijzen brachten elk een geschenk met zich mee: goud, wierook en mirre (een gomhars).

Gebruiken:

• Kinderen gaan verkleed met kroon langs deuren het lied van Driekoningen zingend en krijgen daarvoor snoep of geld
• Dragen van lampionnen tijdens het langs de deuren gaan

Het lied:
Drie koooningen, drie koooningen,
geef mij nen nieuwen (h)oed.
Mijnen ouwen is verslee-eeten,
mijn moeder mag 't nie wee-eeten.
Mijn vader heeft het geld,
op de toonbank neergeteld.

Carnaval

Eind februari of begin maart
Carnaval is de tijd vlak voordat de vastentijd begint en de laatste kans om te eten, drinken en feesten. Op de vastenavond, ofwel Vette dinsdag, mag voor het laatste flink gegeten worden, waarna Aswoensdag zijn intrede doet en de tijd van vasten begint.

Gebruiken:

• Verkleden in gekke kostuums
• Veel drinken, dansen, plezier maken
• Gek doen
• Et cetera

Vastentijd

De 40 dagen tussen carnaval en Pasen
Tijdens de vastentijd moet men zich geheel of gedeeltelijk onthouden van eten of drinken. Tussen carnaval en Pasen zijn 46 dagen, maar het gaat om de dagen zonder de zondag dat er gevast moet worden. Op de zondagen hoeft niet gevast te worden. Vasten verschilt per persoon: de een eet in het geheel, de ander onthoudt zich van lusten als roken, snoepen, alcohol drinken of televisie kijken. Het is vooral een tijd van bezinning en solidair zijn. Iedereen vanaf 14 jaar zou zich aan de vastentijd moeten houden, volgens de Katholieke Kerk. Mensen boven de zestig zijn vrij hiervan.

Gebruiken:

• Onthouding van lusten en genot

Palmpasen

Laatste zondag van vastentijd
Palmpasen, of Palmzondag, is het begin van de Goede Week, en de dag dat Jezus zijn intocht in Jeruzalem maakte. Jezus maakte op het veulen van een ezelin zijn tocht naar Jeruzalem op de achtste van de maand Nisan.

Gebruiken:

• Zegening van de palmtakken met wijwater en de wijwaterkwast

Witte donderdag

Drie dagen voor Pasen
Tijdens deze dag vond het Laatste Avondmaal van Jezus en zijn apostelen plaats.

Gebruiken:

• Bedekking van kruisbeelden en beelden met wit kleed
• Aankleding van de kerk in wit

Goede Vrijdag

Twee dagen voor Pasen
Goede Vrijdag is de herdenking van de kruisiging en de dood van Jezus. Jezus stierf door de kruisdood, op bevel van Pilatus en het volk, en begraven op de heuvel Golgotha. Dat de dag Goede Vrijdag wordt genoemd komt doordat men de verlossing van de zonde herdenkt en de opoffering van Jezus ter verzoening van de zonden.

Gebruiken:

• Kruisweg en kruisviering
• Doven van de godslamp
• Aankleding van de kerk in rood (het lijden en vergoten bloed van Jezus Christus)

Pasen

Tussen 22 maart en 25 april
Hoewel Kerstmis uitgebreider wordt gevierd, is Pasen eigenlijk de meest belangrijke christelijke feestdag, omdat op deze dag Jezus is opgestaan uit de dood (de derde dag na zijn kruisiging). Net zoals bij Kerstmis is Pasen steeds meer los komen te staan van het geloof, want tegenwoordig draait het vooral om de paashaas en paaseieren. Maar in werkelijkheid gaat Pasen dus over de verrijzenis van Jezus Christus uit de dood.

Gebruiken:

• Paasbrunches en familiebezoek
• Kerkdiensten

Hemelvaart

40 dagen na Pasen
Op de veertigste dag na de verrijzenis van Jezus zou hij zijn opgestegen naar God, zijn vader in de hemel. In de tijd van Pasen tot Hemelvaart sprak Jezus over het koninkrijk van God. Jezus belooft in deze tijd ook de verschijning van de Heilige Geest om zijn apostelen of discipelen te helpen. Dit gebeurt binnen de tien dagen tot Pinksteren.

Gebruiken:

• Kerkmissen
• Steeds meer een commercieel karakter met festivals, jaarmarkten en braderieën

Pinksteren

50 dagen na Pasen
Pinksteren gaat dus over de uitstorting van de Heilige Geest. De Heilige Geest daalde neer uit de hemel om de apostelen te helpen. Op Hemelvaart liet Jezus dan toch de apostelen achter (na de veertig dagen dat hij hen wijsheid meegaf) en op Pinksteren kwam hij zijn belofte na dat de Heilige Geest zou komen om hen verder te leiden.

Gebruiken:

• Kerkmissen
• Ook bij Pinksteren zie je steeds meer niet-kerkelijke feesten, zoals kermissen, voorjaarsfeesten en bijvoorbeeld Pinkpop

Allerheiligen

1 november
Dit is een hoogfeest,evenals Allerzielen, en dus een belangrijk feest binnen het Katholieke geloof. Er wordt weer gedacht aan alle heiligen en martelaren.

Allerzielen

2 november
Op deze dag worden de overledenen herdacht en het requiemmis (speciale eremis voor de doden) opgedragen.

Gebruiken:

• Requiemmis
• Bakken van pannenkoeken

Liturgische kleuren

Zoals enkele keren genoemd in dit artikel hebben verschillende vieringen verschillende kleuren. Hieronder een overzicht van de liturgische kleuren met hun betekenis:

• Paars: kleur van boete en soberheid (veertig dagen voor Pasen, Advent, uitvaarten en Allerzielen)
• Wit: kleur van zuiverheid (Pasen en Kerst)
• Groen: kleur van verwachting (alle zondagen buiten Kerst, Pasen, Advent en Veertigdagentijd)
• Rood: kleur van de Heilige Geest (Pinksteren, Palmzondag, Goede Vrijdag)