Weetjes over de maand februari: over liefde en alcohol

Februari is een rare maand en veel korter dan de andere maanden. Maar waarom telt februari eigenlijk maar 28 dagen? Waarom had februari vroeger 30 dagen? Waar komt de oude benaming sprokkelmaand vandaan? Februari is ook de maand van de liefde. Het is de maand van Sint-Valentijn, maar het is ook de maand van carnaval. De maand waarin iedereen eens lekker gek kan doen. En de maand waarin men Lichtmis viert. En de maand waarin geen alcohol wordt gedronken. Deze en vele andere leuke weetjes over de maand februari.

Februari was vroeger sprokkelmaand

Februari wordt ook de sprokkelmaand, de schrikkelmaand, de kortemaand, de slijkmaand en de regenmaand genoemd.

Februari sprokkelmaand
Februari werd vroeger de sprokkelmaand genoemd. De Romeinen bestempelden het Germaanse vrouwen- en vruchtbaarheidsfeest als "spurcus" wat smerig betekent. Van dit woord is het Oudnederlandse woord sprokkelen afgeleid. Sprokkelen heeft dus niets te maken met hout rapen. Een andere verklaring is dat sprokkelen een Oud-Nederlands woord is voor "springen", de maand waarin het aantal dagen om de vier jaar verspringt. In Oud-Nederlandse teksten wordt soms ook gesproken van "sporcle" wanneer men het over februari heeft.

Februari van de Romeinse god Februus

Februari komt van de Romeinse god Februus, de god van de purificatie/van de onderwereld. In de oude Romeinse kalender kwam februari niet voor. Er waren oorspronkelijk maar tien maanden in de kalender. Toen het jaar verdeeld werd in twaalf maanden, werd de laatste maand februari genoemd. Het jaar begon dus in maart. Dat veranderde in 456 toen januari de eerste maand werd en februari dus de tweede. Januari en februari zijn de twee laatste maanden die aan de kalender werden toegevoegd. De Romeinen zagen de winter als een maandloze periode.

Waarom telt februari maar 28 dagen?

Volgens een oude oorsprongssage telt de maand februari maar 28 dagen vanwege een uit de hand gelopen kaartspel. Februari verloor het spel en moest toen één dag van zijn maand afgeven aan januari en één dag aan maart. Maar dit is natuurlijk maar folklore.

30 dagen in februari

30 dagen in februari? Ja hoor! In sommige landen en zelfs in onze contreien had februari ooit dertig dagen! En in Ethiopië heeft februari nu nog steeds dertig dagen!

Bij de Romeinen

In het Romeinse Rijk telde de maand februari dertig dagen van 45 VC tot 8 NC in de schrikkeljaren. Keizer Augustus schrapte één dag van februari zodanig dat de maand augustus (vernoemd naar hemzelf) even veel dagen zou hebben als juli (vernoemd naar Julius Caesar).

Zweden en Finland

Bij de overgang van juliaanse naar gregoriaanse kalender liep het in Zweden (en dus ook in Finland vermits Finland toen bij Zweden hoorde) even flink mis. Om beide kalenders op elkaar af te stemmen werd er in 1712 één extra schrikkeldag toegevoegd. Zo kreeg februari in Zweden dus 30 dagen in 1712. In 1753 werd er definitief overgegaan op de gregoriaanse kalender en in dat jaar telde februari 17 dagen. Daarna werd het zoals het nu is.

Frankrijk

Na de Franse Revolutie werd op 5 oktober 1793 de republikeinse kalender ingevoerd. Alle maanden telden dertig dagen in dit systeem. Op 1 januari 1806 verdween dit systeem.

Ethiopië

In Ethiopië zijn er nu nog steeds twaalf maanden met dertig dagen. De dertiende maand is er eentje met een variabel aantal dagen.

Schrikkeldag

Om de vier jaar komt er één dag bij de maand februari bij. Dan telt de maand dus 29 dagen. Die schrikkeldag is een speciale dag die heel wat bijgeloof met zich meebrengt en een aantal al dan niet nare gevolgen.

Op 29 februari geboren worden

In de loop der jaren werden er over de hele wereld al zo'n vier miljoen mensen op 29 februari geboren. Om te vermijden dat ze maar om de vier jaar zouden verjaren, vierde deze mensen naar keuze hun verjaardag op 28 februari of op 1 maart.

Zeldzame ziekte dag

In 61 landen, waaronder België, werd 29 februari uitgeroepen tot zeldzame ziekte dag. Op deze dag wordt extra aandacht besteed aan zeldzame ziekten, kwalen waarvoor nog geen geneesmiddel bekend is.

Ongeluksdag in Schotland

In Schotland staat 29 februari bekend als een ongeluksdag, een beetje zoals vrijdag de dertiende bij ons. Op 29 februari geboren worden brengt ongeluk volgens de Schotten.

Griekenland: niet trouwen in een schrikkeljaar!

Wie in Griekenland trouwt in een schrikkeljaar heeft volgens de Grieken een grote kans op een ongelukkig huwelijk.

Geen zaken doen op 29 februari

Tot 300 jaar geleden werd 29 februari niet gezien als een echte dag. Op schrikkeldag werden er dus geen zaken gedaan.

Anthony, Texas: schrikkeldaghoofdstad

In de Amerikaanse staat Texas, meer bepaald in de stad Anthony, wordt er sinds 1988 elk schrikkeljaar een grote parade gehouden waar de mensen die op een schrikkeldag zijn geboren van over de hele wereld naar toe komen. Daarom wordt Anthony ook de schrikkeldaghoofdstad genoemd. Het idee kwam van de burgemeester van de stad, die zelf ook op een 29 februari was geboren.

Schrikkelseconde

Naast de schrikkeldag is er ook een schrikkelseconde. Om de paar jaar wordt deze schrikkelseconde toegevoegd om de atoomklok te synchroniseren met het ronddraaien van de aarde.

Sint-Valentijn

Op 14 februari vieren heel wat mensen Valentijn. De naamdag van de heilige Valentinus groeide uit tot het feest van de liefde. Op vele sites wordt vermeld dat 14 februari in Duitsland een onheilsdag zou zijn, omdat het de geboortedag van Judas, de verrader van Christus, zou zijn. Nergens wordt dit bericht bevestigd of gestaafd door geldige argumenten. Blijkbaar gaat het hier om foute informatie, want onze oosterburen vierde elk jaar even gretig Valentijn als andere omringende landen. In Nederland worden er trouwens ieder jaar zo'n 30 miljoen valentijnskaartjes, e-mails en sms'en verstuurd.

Imbolc, Lichtmis, pannenkoekenfeest

"Geen vrouwtje is zo arm, of ze maakt haar pannetje warm". Met deze oude spreuk wordt verwezen naar Maria Lichtmis, een feest exact 40 dagen na Kerstmis. Op 2 februari wordt er traditiegetrouw in vele gezinnen pannenkoeken gebakken. Niet alleen in katholieke middens is 2 februari een belangrijke dag. Ook de wicca's vieren feest op die datum. Voor hen is Imbolc even belangrijk als Lichtmis.

4 februari: Werelddag tegen kanker en Thank a mail man day

Op 4 februari is het Werelddag tegen kanker. Een wereldwijd initiatief dat elk jaar wordt georganiseerd door de internationale "Union for International Cancer Control" (UICC). De Werelddag tegen kanker wil de strijd tegen kanker op de internationale politieke agenda zetten.

Op 4 februari is het ook tijd om je postbode te bedanken voor zijn harde werk van het afgelopen jaar, want die dag is het Thank a mail man Day. Een gewoonte die overgewaaid is uit Amerika, maar die onze postbodes ook wel zullen appreciëren. Je kan je postbode bedanken met een glimlach, een kaartje of een kleinigheidje om te eten.

Safer Internet Day

Ieder jaar, op de tweede dinsdag van de maand februari, is het Safer Internet Day. Op deze dag wordt aandacht gevraagd voor het veilig surfen, vooral voor jongeren. In vele scholen wordt hier iets rond gedaan. Jongeren krijgen tips en worden gewezen op de gevaren van het internet. In 2014 vond deze dag plaats op 11 februari. Het was de elfde keer dat deze dag werd georganiseerd in meer dan 90 landen, waaronder 28 europese landen. In België was het in 2014 met medewerking van Child Focus. Voor 2015 is de datum 10 februari.

Dikke of warme truiendag

Elk jaar in februari, rond de 16de, wordt in Nederland en Vlaanderen dikke of warme truiendag georganiseerd. In Vlaanderen heet het dikke truiendag, in Nederland warme truiendag. De datum is zo gekozen omdat op 16 februari 2005 het Kyoto-protocol in werking trad. Vlaanderen sprong als eerste op de kar en organiseerde zijn eerste dikke truiendag op 16 februari 2005. Nederland volgde in 2006 met zijn eerste warme truiendag. Op deze dag is het de bedoeling dat iedereen een warme trui aantrekt en dat de verwarming laag wordt gezet of zelf helemaal afgaat. Zo kan men op deze dag heel wat energie besparen en de CO² uitstoot beperken. Vele scholen en openbare instellingen doen elk jaar mee. In 2014 valt in Vlaanderen dikke truiendag op 14 februari. Aangezien het dan ook Valentijn is, zal het niet moeilijk zijn om je te verwarmen!

Carnaval

In februari is het tijd om eens goed zot te doen! Het is carnaval! Toch valt Carnaval niet altijd in februari. Eens in de zoveel jaar valt carnaval ook in maart. Dat komt omdat Carnaval wordt berekend ten opzichte van Pasen. De eerste carnavalsdag valt zes weken voor Pasen. Carnaval begint steeds op een zondag. Carnaval kan dus ten vroegste beginnen op 1 februari en ten laatste op 9 maart. In 2014 zal carnaval zo in maart vallen, namelijk van 2 tot 4 maart. Voor 2015 zal het terug februari zijn, namelijk 15 tot 17 februari en ook in 2016 zal carnaval plaatsvinden van 7 tot 9 februari. Beroemde carnavals in de wereld zijn die van Rio de Janeiro en de Mardi Gras van New Orleans. In België kennen we vooral die van Aalst en die van Binche. Beide Carnavals staan op de lijsten van de Unesco. Ook in Nederland en Duitsland wordt er ieder jaar stevig gefeest!

Alcoholloze maand

In verschillende landen is februari uitgeroepen tot alcoholloze maand. Tijdens deze maand wordt er aan de mensen gevraagd om geen druppel alcohol te drinken. De bedoeling is dat mensen zouden wennen aan andere, acoholvrije drankjes. Geen alcohol drinken zou je beter doen slapen, je zou meer energie krijgen, alerter zijn en misschien ook wel wat kilootjes kwijtspelen. In België werd in februari 2017 "Tournée minérale" gelanceerd in samenwerking met de stichting tegen Kanker.

Weer- en natuurkundige weetjes over februari

Enkele weerkundige weetjes over februari door de jaren heen:

• 1956: zowel in België als in Nederland was februari 1956 de maand met de laagste minimumtemperatuur
• 1990: zowel in België als in Nederland was februari 1990 de maand met de hoogste maximumtemperatuur
• 1942: de strengste winter van de vorige eeuw in België. 37 opeenvolgende vorstdagen in Ukkel, meer bepaald van 26 januari tot en met 3 maart
• 1946: de natste februari ooit in België
• 9 februari 1953: dikste sneeuwlaag ooit gemeten in België: 1,15 meter sneeuw in de Hoge Venen
• 77 uur is de normale zonneschijn in een maand februari in België
• 1975: 186 uur zonneschijn in België (hoogste)
• 2003: 157 uur zonneschijn in Nederland (hoogste)
• 2010: 29 uur zonneschijn in België (laagste)
• 1972: 42 uur zonneschijn in Nederland (laagste)
• Februari is de enige maand waarin een volle maan niet altijd plaatsvindt

Lees verder

• Weetjes over de maand januari: vele feesten en tradities